حادثه منا و تقابل عربستان با اقتدار جمهوری اسلامی

با وجود این‌که دولت عربستان از امکانات مالی بسیار بالایی برخوردار است و در برگزاری چنین مراسم‌ بزرگی سوابق طولانی دارد، ولی متاسفانه به دلیل عدم تمهید و برنامه‌ریزی مناسب و ضعف مدیریت سلسله حوادثی در حج امسال به‌وقوع پیوست که نه‌تنها سوء‌مدیریت کاملا مشهود بود؛ بلکه اذهان را به سمت مجموعه‌ای از موضوعات پشت پرده هدایت کرد که خدشه وارد کردن به چهره عالی‌ترین مراسم مذهبی مسلمانان را هدف قرار داده است؛ بنابراین باید مراقبت‌های لازم در‌خصوص این قضیه از سوی تمامی کشورهای اسلامی و به‌ویژه از سوی اندیشمندان و متفکران کشورهای اسلامی درخصوص بررسی این موضوعات هم صورت گیرد.

شایسته است این حادثه را به مقام معظم رهبری و تمامی ملت شریف ایران تسلیت گفته و آرزوی علو درجات برای شهدای این حادثه و سلسله حوادث قبلی و همچنین آرزوی صبر برای بازماندگان این حوادث داشته باشیم.

به لحاظ سیاسی آنچه که مشخص است نوع مواجهه دولت عربستان با زائران ایرانی و کارشکنی‌ هایی که در جهت مداوای مجروحان و تلاش مذبوحانه دولت عربستان برای دفن کشته‌شدگان در خود عربستان بیانگر سیاست مواجهه و تقابل دولت عربستان با نظام جمهوری اسلامی و در چارچوب رقابت‌های عربستان با جمهوری اسلامی ایران قابل تفسیر است.

آنچه به لحاظ تاریخی وجود داشته این است که همواره ایران موضع برتر و از قدرت و اقتدار بیشتری نسبت به کشورهای عربی به‌ویژه عربستان برخوردار بوده است اما ریاض در مواقعی به جای تمکین با توسل به قدرت‌های فرامنطقه‌ای و اشتباه محاسبه سعی کرد از در چالش با ایران وارد شود.

به عبارتی دیگر از آنجا که جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه در طول 10 سال اخیر در‌خصوص مساله هسته‌ای دچار سلسله مسائلی شد که منجر به تصویب قطعنامه‌هایی علیه ایران شده بود و به نوعی اجماعی از حامیان غربی عربستان علیه ایران صورت گرفته بود، دولت سعودی خود را با نزدیک کردن بیشتر به آمریکا و رژیم‌صهیونیستی درصدد تقابل علنی و آشکار در تمامی عرصه‌ها با جمهوری اسلامی ایران برآمد که در صحنه‌های مختلف در سوریه، یمن و عراق و حتی در موضوعات مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نمادهای آن کاملا مشخص است؛ ولی در شرایط جاری مساله مهم این است که حاکمان جدید عربستان از درک معادلات جدیدی که در منطقه خاورمیانه در حال اتفاق افتادن است، ناتوانند.

اما امروز شرایط متفاوت شده است، زیرا شرایط و رویکردهای جدیدی در منطقه خاورمیانه و حتی در جهان در حال رخ دادن است و حتی قدرت‌های بزرگ در حال تغییر دادن بازی در نا‌امن کردن منطقه برای نفوذ بیشتر هستند و آنها این بازی را خاتمه یافته اعلام کرده‌اند و دنبال این هستند که بحران‌های موجود ازجمله بحران داعش را که عربستان سعودی مهم‌ترین حامی این جریانات تروریستی و تکفیری بوده خاتمه دهند.

این در حالی است که مقامات عربستانی که به‌تازگی وارد عرصه حاکمیت شده‌اند و از درک و فهم تحولات جدید عاجز هستند و با وجود این‌که غرب سیگنال‌های جدیدی در مورد وضعیت جدید خاورمیانه فرستاده است، مقامات عربستانی کاملا خود را همگام و هماهنگ با رژیم صهیونیستی کردند و در چارچوب سیاست‌های اسرائیل عمل می‌کنند و مرتبا آتش اختلاف و خشونت و همچنین عصبانیت ملت‌های مسلمان را از خود شدت می‌بخشند.

مطمئنا در ماه‌های آینده شرایط به گونه‌ای دیگر رقم خواهد خورد به‌طوری که سعودی‌ها متوجه خواهند شد اقداماتی که در حال انجام دادن آن هستند کاملا اقداماتی اشتباه بوده و ناشی از درک نکردن آنان است.

در آینده با توجه به تحولاتی که رخ خواهد داد موقعیت و شرایط عربستان به‌خاطر سوء‌مدیریت‌ها و بحران‌آفرینی‌ها رو به افول خواهد رفت و امکان عرض اندام‌های اینچنینی را که به نوعی از منظر آنها تضعیف و تحقیر ایرانی‌ها قلمداد شود نخواهند داشت و مجبور خواهند شد به استلزامات اقتدار منطقه‌ای ایران احترام گذارند و خطاهایی که به‌ویژه در مراسم حج امسال انجام گرفت هرگز از دید ملت ایران، مقامات و طرفداران و دوستداران انقلاب اسلامی نادیده گرفته و فراموش نخواهد شد. در عرصه سیاست منطقه‌ای نیز وقاحت‌ها و بی‌کفایتی دولت سعودی در مراسم حج هزینه‌هایی را برای ریاض به همراه خواهد داشت که دیر یا زود آن را احساس خواهد کرد.

دکتر غلامرضا کریمی - استاد دانشگاه خوارزمی