تاثیر تروریسم داعش در بحران مهاجرت

جزیره کاس

این روزها مهاجرت غیرقانونی به اروپا و وقایع مربوط به آن در صدر رسانه‌های غربی قرار گرفته است. این هفته نوبت به جزیره کاس در یونان بود که بیشترین خبرها را به خود اختصاص دهد. در این جزیره توریستی دریای اژه، کنترل اوضاع از دست نیروهای پلیس خارج شد. از ده روز پیش، انبوهی از مهاجران وارد جزیره شده‌اند. گاهی اوقات صدها نفر طی 24 ساعت پا به این جزیره می‌گذارند. اغلب آنها اتباع سوریه، افغانستان و عراق هستند که بدون کمترین امکانات مجبورند شب را زیر آسمان پرستاره جزیره به صبح برسانند. جزیره کاس ظرفیت میزبانی از این حجم مهاجر را ندارد. بیش از 7000 نفر از آنها در انتظار دریافت مجوز خروج از کشور و رفتن به شمال اروپا هستند. پس از هفته‌ها انتظار، بسیاری از مهاجران ناراضی در نهایت ساختمان پلیس را در جزیره کاس به محاصره خود درمی‌آورند. شهردار جزیره از دولت یونان درخواست کمک کرده است. او نگران شورش‌هایی با تبعات بسیار سنگین‌تر است. 250 پلیس ضدشورش بتازگی به جمع نیروهای پلیس اضافه شده‌اند. گروه پزشکان بدون مرز مستقر در کاس نیز موج فزاینده بدرفتاری و استفاده از خشونت توسط نیروهای پلیس را محکوم کرده است.

یونان نیز هفته گذشته برای رسیدگی به امور مهاجران و دادن مجوزهای لازم به آنها برای ترک کشور، نیروهای کمکی به جزیره کاس ارسال کرد. مهاجران جدید همچنان از راه می‌رسند. صدها مهاجر که تعداد زیادی زن و کودک در میان آنهاست زیر آفتاب و بدون دسترسی به آب آشامیدنی برای مدت‌ها در صف می‌ایستند. این وضعیت می‌تواند مهاجرانی را که در پی دریافت مجوز عبور از جزیره هستند، عصبانی و خشمگین کند.

آمار مهاجران

البته در اینجا خالی از لطف نیست اگر به کشورهای مهاجرپذیر پیش از بحران مهاجرت در اروپا بپردازیم. بیشترین شمار مهاجران یعنی 46 میلیون نفر در آمریکا زندگی می‌کنند. ایالات متحده در سال 2013 حدود 13 میلیون مهاجر مکزیکی را در خود جای داد. مرز مکزیک ـ تگزاس نیز همچنان بزرگ‌ترین کریدور مهاجران در جهان است. اما شمار مهاجران از چین (2/2 میلیون) و هند (2/1 میلیون) به آمریکا نیز افزایش یافته است. در جایگاه دوم این فهرست روسیه قرار دارد. آلمان و فرانسه نیز در اروپا بیشترین شمار مهاجران بخصوص از ترکیه و الجزایر را به خود اختصاص داده‌اند.

البته در روزهای اخیر، فرار مهاجران از جنگ در کشورشان و تلاش برای سکنی گزیدن در مکانی که بوی آرامش و ثبات از آنجا به شمام می‌رسد، باعث شد اروپا یکباره به میعادگاه اصلی مهاجران تبدیل شود. در سال 2014 شاهد گسیل عظیم مهاجران به ایتالیا بودیم که ورود 170 هزار مهاجر به این کشور باعث شد ایتالیا سال گذشته به عنوان کشوری با داشتن بیشترین آمار مهاجر در اتحادیه اروپا معرفی شود. البته عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس بیشترین شمار نیروی کار از جنوب آسیا را دارند، به طوری که تنها 84 درصد از جمعیت مهاجر در امارات زندگی می‌کنند.

هجوم مهاجران عازم آلمان به ایستگاه‌های قطار بوداپست و وین مشکلاتی را برای این کشور به همراه داشته است. پلیس مجارستان سه شنبه گذشته ایستگاه اصلی قطار بوداپست، پایتخت این کشور را از وجود صدها مهاجری که در تلاش برای رسیدن به اروپا بودند پاکسازی کرد و ورودی ایستگاه را بست؛ اما این اقدام پلیس مجارستان باعث تجمع اعتراضی و تظاهرات حدود 200 نفر از مهاجران در خارج از ایستگاه شد.

مهاجران افغان به طور میانگین دارای بیشترین طول مدت عنوان پناهنده در جهان هستند. این نکته را آنتونیو گوترش، رئیس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد ماه گذشته هنگام بازدید از اردوگاه پناهندگان افغان در پاکستان اعلام کرد. گوترش گفت برخی پناهندگان افغان در پاکستان از 30 سال پیش تاکنون چند بار اقامت خود را به عنوان پناهنده تمدید کرده‌اند.

بحرانی جهانی

بحران مهاجرت، بحرانی منطقه‌ای نیست و مواجهه با آن نیز همکاری جهانی می‌طلبد. فردریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص لزوم همکاری اعضای این اتحادیه می‌گوید کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کشورهای نامزد عضویت در اتحادیه و نیز نهادها باید همکاری‌هایمان را بیشتر از این تقویت کنیم و از سرزنش یکدیگر دست برداریم. در این میان سباستین کورز، وزیر جوان امور خارجه اتریش بر ارزش‌های مشترک اروپایی تاکید می‌کند. وی با اشاره به حرکت خیل عظیم مهاجران در بوداپست مجارستان گفت اروپا نابسامان شده است و امیدوارم شرایط موجود نهیبی باشد تا بدانیم شرایط موجود نمی‌تواند برای همیشه ادامه یابد.

سیاست اتحادیه اروپا درخصوص مهاجران خارجی همواره مورد انتقاد سازمان‌های حقوق بشری بوده است. بتازگی نیز این سیاست‌ها که بر سر راه رسیدن مهاجران به مرزهای اروپایی اعمال می‌شود، مورد انتقاد قرار گرفته است. آژانس امور پناهندگان سازمان ملل، طی گزارشی هشدار داد برخی کشورهای اتحادیه اروپا، مانع ورود پناهندگان بویژه مردمی که از جنگ سوریه و عراق فرار کرده‌اند به مرزهای این کشورها می‌شوند. سخنگوی کمیسیون عالی امور پناهندگان سازمان ملل چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران در ژنو تشریح کرد این نهاد به‌طور جدی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که مانع دسترسی پناهندگان به خاک این کشورها می‌شوند می‌خواهد هر چه فوری اقدامات خود را متوقف کنند.

وی در این‌ باره گفت: عدم اجازه ورود به این افراد و بازگرداندن آنها موجب افزایش خطر مرگ برای آنها و ایجاد صدمات جسمی و روحی خواهد شد. اتحادیه اروپا اساسا با پذیرش مهاجرانی موافق است که چند ویژگی عمده داشته باشند: یا ثروتمندانی باشند که بتوانند با سرمایه خود در آن کشورها سرمایه‌گذاری کنند و موجب رشد اقتصادی شوند یا افراد تحصیلکرده سطح بالا و متخصصان شناخته‌شده‌ای که بتوانند منافع زیادی در جامعه آنها به‌وجود آورند.

در حقیقت کارشناسان، بحران مهاجران را در اروپا پیروزی بزرگ داعش می‌دانند، چراکه مبدا اصلی مهاجرانی که وارد اروپا می‌شوند از سوریه، افغانستان و پاکستان است. به گفته هدر کانلی، کارشناس مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی، مهاجران از مسیر زمینی به یونان می‌رسند و از آنجا پس از عبور از کشورهای مقدونیه، صربستان، مجارستان و اتریش وارد آلمان می‌شوند.

آلمان پیش‌بینی می‌کند تا پایان سال جاری میزبان حدود 800 هزار مهاجر تقریبا برابر با جمعیت سانفرانسیسکو باشد.کارشناسان بر این باورند حقیقتی که اغلب مهاجران از سوریه گریخته‌اند موید واقعیتی آزاردهنده است. به اعتقاد آنها، جنگ آمریکا با داعش که اوباما آنها را به یک تیم مبتدی بیسبال تشبیه کرد، سوریه را تقریبا غیر قابل سکونت کرده است. از نظر آنها بحران پناهجویان پیروزی داعش است، چون مردمی را که با آنها همفکر نیستند مجبور به ترک سوریه می‌کند.

ست جونز از از بنیاد رند (RAND) می‌گوید مسأله مهاجران سبب اصطکاک و اختلاف‌نظر درون دولت‌ها می‌شود؛ مساله‌ای که هر روز دامنه‌دارتر شده و رسانه‌ای شدن آن پیروزی روانی بزرگ داعش محسوب می‌شود. جدای از این پیروزی تحلیلگران معتقدند داعش می‌تواند براحتی به سیل مهاجرانی که به اروپا سرازیر شده‌اند نفوذ کند و همفکران یا عوامل خود را به اروپا بفرستد. احتمال می‌رود همین موضوع باعث شود اروپایی‌ها به فکر یافتن یک راه‌حل اساسی به منظور مقابله با بحران بیفتند و حداقل به خاطر منافع خود هم که شده با چالش روبه‌رو شوند.

آخرین آمارها

براساس آخرین آمارها 7.6 میلیون سوری هم‌اکنون آواره هستند و یک‌پنجم جمعیت آوارگان را در جهان تشکیل می‌دهند. از اوایل مارس تاکنون نیز نیم میلیون یمنی آواره شده‌اند. تنها در ماه آگوست، 50 هزار مهاجر که عمدتا از کشورهای سوریه، عراق و افغانستان بودند، وارد مجارستان شدند. در واقع، سیاست پذیرش پناهندگان و مهاجران از سوی اتحادیه اروپایی، سیاستی گزینشی است و بیشتر از هر چیزی منافع کشورهای اروپایی را لحاظ می‌کند و این امر مغایر با کنوانسیون ١٩٥١ ژنو در مورد پناهندگان و سازمان‌های ذی‌ربط است.

معصومه زارع

‌ ‌‌بین‌الملل