ایران و «سورپرایز» بازار جهانی نفت

شواهد تاریخی و ایران

حال با توجه به تجربه دو کشور یاد شده و البته شوکه شدن بازارها در بازگشت زودهنگام آنها به بازار نفت، نوبت به ایران یعنی کشوری که همواره بازار جهانی نفت را غافلگیرکرده است، می‌رسد.

به گفته آنتوان هالف، رئیس بازار نفت آژانس بین‌المللی انرژی، با توجه به شواهد یادشده هیچ تردیدی نیست که ایران می‌تواند دوباره بازارهای بین‌المللی را شگفت‌زده کرده، بسرعت تولیداتش را روانه بازارهای تقاضای منطقه و فرا منطقه‌ای کند.

این درحالی است که این موسسه واقعا اعتقاد ندارد صنعت نفت ایران به دلیل تحریم‌های کشورهای غربی دچار خسارت‌های جبران‌ناپذیری شده و ایران نمی‌تواند برای رفع آنها بسرعت اقدام کند.

سال گذشته براساس آمارها و تحلیل‌های انجام شده از سوی موسسات وود مکنزی و استاندارد چارتر، ایران دست کم یک سال برای رسیدن به سطح تولید قبلی خود زمان لازم دارد تا از 8/2 میلیون بشکه تولید فعلی خود به حدود چهارمیلیون بشکه تولید روزانه برسد.

در این بخش به نمودار تولید نفت روزانه ایران می‌رسیم که داستان متفاوتی را حکایت می‌کند.

این اشتباه بزرگی است که گفته‌های وزیر نفت ایران، بیژن نامدار زنگنه را که در اولین واکنش پس از انتشار بیانیه مشترک ایران و کشورهای غربی گفته ایران بسرعت می‌تواند به تولید قبلی خود برسد و سهم خود را از بازار جهانی دوباره به دست آورد، نادیده بگیریم؛ چون همان‌طور که قبلا نیز اشاره شد ایران می‌تواند با تولیدات خود بازار را شوکه کند و تاثیر قابل ملاحظه‌ای در قیمت بازار بگذارد.

ادوارد پیباس، تحلیلگر و کارشناس نفتی در شرکت بی‌ان‌پی در لندن می‌گوید: توصیه من به تمام تولید‌کنندگان نفت و حاضران در بازار انرژی این است که توانایی این تولید‌کننده قدیمی نفت را دست‌کم نگرفته و برای ورود قدرتمند آن به بازارهای بین‌المللی که بدون تردید تاثیرگذار در قیمت‌هاست از همین امروز چاره‌اندیشی کنند.

این تحلیلگر نفتی در ادامه می‌گوید: به عقیده من ایران برای دسترسی به 7/3 میلیون بشکه تولید نفت تنها به شش ماه زمان نیاز دارد تا سهم خود را پس گرفته و جایگاه واقعی را در اوپک به دست آورد.

تحریم‌های غرب علیه صنعت نفت ایران توانست تنها نزدیک به 800هزار بشکه از تولید روزانه نفت این کشور را کاهش دهد اما شواهد از بازگشت زودهنگام ایران به بازار نفت پس از تحریم‌ها است.

ونزوئلا

پس از سقوط تولید نفت در این کشور طی سال 2003 میلادی تنها طی مدت 4 ماه ونزوئلا توانست دوباره تولید نفت را حدود 2 میلیون بشکه افزایش دهد.

در نمودار بالا توانایی تولید شرکت نفت دولتی ونزوئلا در سال 2002 میلادی، یعنی بالاترین میزان تولیدش را داریم که این میزان دستخوش کاهشی ناگهانی به دلیل اعتصاب کارکنان شده است.

براساس گزارش‌ها، پس از خسارت‌ دیدن تجهیزات و دستگاه‌های پالایشگاهی و تجهیزات استخراج نفت به دلیل آتش‌سوزی ناشی از درگیری‌های اعتصاب سراسری در آمریکای جنوبی، بازار تولید نفت جهان فقط برای چهار ماه با کاهش نزدیک به دو میلیون بشکه‌ای مواجه شد.

این اتفاق درست زمانی افتاد که مسئولان سازمان انرژی جهانی در سال 2003 میلادی انتظار داشتند برای مدت طولانی‌تری این تولید‌کننده از میدان تولید خارج شود و شاهد نوسانات عرضه و تقاضا باشند.

پس از ناآرامی‌های این کشور و سرنگونی دولت تولید نفت لیبی به حداقل خود در میانه سال 2011 میلادی رسید اما کمتر از 6 ماه دوباره لیبی تولید نفت خود را به سطح قبلی افزایش داد.

لیبی

دومین کشور مورد بررسی، لیبی است که سال 2011 میلادی با گسترش ناآرامی‌ها و در نهایت سرنگونی سرهنگ معمرقذافی برای مدتی از چرخه تولید نفت در بازارهای بین‌المللی دور شد. نمودار زیر روند کاهش و در نهایت بازگشت این کشور به تجارت انرژی بین‌المللی را نشان می‌دهد؛ هرچند در این نمودار می‌بینیم پس از دوره‌ای ثبات دوباره تولید نفت این کشور دستخوش کاهش شده است. اما نکته، بازگشت دوباره تولید نفت لیبی به تولیدات بین‌المللی در مدتی کوتاه بوده است که باعث ثبات در وضعیت فعلی تولید نفت آن کشور نیز شده است. در آن تاریخ، تحلیلگران بازار انرژی همگی اظهار کردند این کشور برای بازگشت دوباره به سطح قبلی تولید خود نیازمند نزدیک به دوسال زمان است؛ در حالی که لیبی توانست تنها پس از گذشت شش ماه دوباره سطح قبلی تولید نفتش را از بازارهای بین‌المللی بازپس گیرد.

منبع: بلومبرگ 20 جولای 2015

عماد عزتی

اقتصاد