نگاهی به چند قطعه ماندگار موسیقی در وصف امام علی(ع)

این روزها مصادف است با شهادت امام علی(ع)، مردی که اسوه‌ی اخلاق و مردانگی است برای مردمانِ تمامِ دوران‌ها. در وصف امام علی(ع) بسیاری از اهالی موسیقی آثاری ساخته‌اند تا ارادت و شیفتگی خود را به امام اول شیعیان نشان دهند.

در این مطلب نگاهی داریم به برخی از مهمترین آثاری که در وصف امام علی(ع) اجرا و منتشر شده‌آند.

تیتراژ سریال امام علی(ع) براساس اثری از عبدلقادر مراغه‌ای

شاید معروف‌ترین و شناخته‌شده ترین اثر موسیقایی با موضوع امام علی(ع) در کشور ما، موسیقی سریال امام علی(ع) باشد. همان آهنگِ معروف که برای همیشه در ذهن ایرانیان باقی خواهد ماند.

آهنگساز این اثر استاد فرهاد فخرالدینی است. فخرالدینی به راستی با این اثر خود را در موسیقی ایران جاودانه کرد. فخرالدینی برای ساخت تیتراژ سریال امام علی(ع) به سراغ یکی از نغمه های اصیل و قدیمی موسیقی ایران زمین، ساخته‌ی عبدالقادر مراغه‌ای رفت.

در واقع موسیقی سریال امام علی ساخته استاد فرهاد فخرالدینی بر گرفته از آثار عبدالقادر مراغه‌ای است.

عبدالقادر غیبی مراغی مشهور به عبدالقادر مراغه‌ای شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده و هنرمند ایرانی قرن نهم هجری بود. لقب او معلم ثانی در موسیقی است. وی علاوه بر اینکه نوازنده چیره دست عود بود در خوشنویسی و شعر و نقاشی هم تبحر داشت و حافظ قرآن بود.

در اروپا برای نخستین بار دانشمند آلمانی گیزه‌وتر 1850 – 1773 از عبدالقادر به عنوان نظریه‌پرداز موسیقی نام برده‌است.

آوازِ تیتراژِ سریال امام علی(ع) را صدیق تعریف خوانده است. تعریف خواننده‌ای است که آثار جاودانی در موسیقی ایران دارد اما عامه مردم چندان با او آشنا نیستند.

کل صبحا و کل اشراق ایا‌
تبک عینی به دمع مشتاق ایا

قد لسعت حیه الهوا کبدی
فلا طبیب لها و لا راقی

ان الحبیب الذی شفقت به
و عنده رقیتی و تریاقی

زد مار هوا بر جگر غمناکم
سودی نکند فسونگر چالاکم

آن یار که عاشق جمالش شده ام
هم نزد وی است رقیه و تریاکم

علی ای همای رحمت با صدای محمد اصفهانی

یکی دیگر از آثار به‌یاد ماندنی در وصف امام علی(ع)، اثری است با نامِ «علی ای همای رحمت» که آوازش را محمد اصفهانی خوانده است. شعر این قطعه هم برای همگان آشنا و از سروده‌های شهریار است. آهنگ و تنظیم این اثر بر عهده شهریار فریوسفی بوده است.

«قراضه چین» با صدای آقای خاص

اثر دیگری که حال و هوای متفاوت‌تری دارد، «قراضه چین» نام دارد. خواننده این قطعه محسن چاووشی است. چاووشی در این اثر باز هم به سراغ یکی از غزلیات مولانا در کتابِ «غزلیات شمس تبریزی» رفته است. بخش‌هایی از این قطعه را آوازهایی بر روی چند بیت از «حافظ» به خود اختصاص داده است.

آهنگساز و تنظیم‌کننده قطعه «قراضه چین» محسن چاووشی است.

ای عاشقان ای عاشقان آن کس که بیند روی او
شوریده گردد عقل او آشفته گردد خوی او

معشوق را جویان شود دکان او ویران شود
بر رو و سر پویان شود چون آب اندر جوی او

شاهان همه مسکین او خوبان قراضه چین او
شیران زده دم بر زمین پیش سگان کوی او

این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من
صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او

دلا بسوز که سوز تو کارها بکند – نیاز نیم شبی دفع صد بلا بکند
شاهان همه مسکین او خوبان قراضه چین او

شیران زده دم بر زمین پیش سگان کوی او
این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من

صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او
جلوه گاه رخ او دیده من تنها نیست – ماه و خورشید همین آینه می گردانند

علیرضا عصار و «قدسیان آسمان»

علیرضا عصار بخش زیادی از محبوبیت خود را مدیون خواندن قطعه‌ای است با عنوانِ «قدسیان آسمان». این آهنگ یکی از قطعه‌های آلبومِ «کوچ عاشقانه» است.

علیرضا عصار در خواندن این قطعه تنها نیست و محمد اصفهانی هم در کنار او بخش‌هایی از این اثر را می‌خواند.

متن این قطعه به این شرح است:

ای کاروان! ای کاروان!
من دزد شبرو نیستم

من پهلوان عالمم
من تیغ رویارو زنم

بر قدسیان آسمان
من هر شبی یاهو زنم

گر صوفی از لا دم زند
من دم ز الاهو زنم

باز هوایی نیستم
فاتیهوی جان آورم

عنقای قاف غربتم
کی بانگ بر تیهو زنم؟

خاقان اردودار اگر
از جان مگردد ایل من

صاحبقران عالمم
بر ایل و بر اردو زنم

خیز ای توانگر پیش من
بنشین به زانوی ادب

من پادشاه کشورم
کی پیش تو زانو زنم؟