راهنمای خرید: سایبانی امن برای چشم‌ها

بیشتر افراد سعی می‌کنند با پرداخت هزینه‌های کم یا زیاد عینکی متناسب با درآمد، استاندارد و هماهنگ با چهره خود تهیه کنند تا بلکه بتوانند از گزند اشعه و نور خورشید در امان بمانند ولی متاسفانه در بیشتر موارد مقوله زیبایی بر استاندارد بودن عینک آفتابی غلبه می‌کند و آنها هنگام خرید عینک زیبایی را فدای سلامت چشم‌ها می‌کنند.

دکتر پرویز زرین‌بخش، رئیس مرکز تحقیقات لنز و اپتیک درباره اهمیت استفاده از عینک‌های آفتابی استاندارد می‌گوید: همه افراد بویژه کودکان و افراد سالمند باید برای مصون ماندن از اشعه خطرناک آفتاب از عینک‌های آفتابی استفاده کنند. عدسی چشم و قرنیه در کودکان و سالمندان بیش از هر گروه سنی به ماورای بنفش حساس است و بیشترین آسیب را از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌بیند.

نیاز به استفاده از عینک آفتابی در ساعات اوج تابش نور خورشید و شدت پراکندگی اشعه UV (ماورای‌بنفش) بین ساعات 10 تا 16 که خورشید به طور مایل به زمین می‌تابد بیشتر احساس می‌شود. در این میان ساعت 12 ظهر که آفتاب به طور مستقیم و عمود می‌تابد، خطر اشعه UV نسبت به سایر ساعات روز کمتر است.

عینک آفتابی فصل نمی‌شناسد

زرین‌بخش استفاده از عینک آفتابی را نه‌تنها در بهار و تابستان که آفتاب در ساعات بیشتری در آسمان است، بلکه در تمام فصول توصیه می‌کند. او می‌گوید: در روزهای ابری با وجود این که آفتاب پشت ابر قرار می‌گیرد، باز هم مقداری از اشعه مضر خورشید به چشم می‌رسد و عینک آفتابی می‌تواند مانع از رسیدن آن به چشم‌ها ‌شود. در زمستان‌ها نیز انعکاس نور خورشید روی برف و برخورد آن با چشم می‌تواند آسیب به دنبال داشته باشد بنابراین کوهنوردانی که در این فصل به کوهستان و مناطق برفی سفر می‌کنند به دلیل انعکاس نور خورشید روی برف و برگشت اشعه‌های مضر به چشم باید از عینک‌های آفتابی استاندارد استفاده کنند. علاوه بر این، انعکاس نور خورشید روی سطح آب هنگام قایقرانی و شنا از دیگر دلایلی است که اهمیت به‌کارگیری‌ عینک آفتابی را در چنین شرایطی نشان می‌دهد. معمولا کارگران ساختمانی و کارگران بخش‌های مختلف و نیز افرادی که ساعات زیادی از روز را در معرض نور آفتاب قرار دارند، باید در این زمان‌ها از عینک آفتابی استاندارد استفاده کنند.

توصیه‌های مهم هنگام خرید

زرین‌بخش درباره انتخاب عینک آفتابی استاندارد توضیح می‌دهد: افراد در اولین گام برای اطمینان از استاندارد بودن عینک باید از مراکز و فروشگاه‌های معتبر و مورد اعتماد خرید کنند تا از اصل بودن عینک‌ها اطمینان حاصل کنند. برای استاندارد بودن یک عینک‌ آفتابی، تیرگی شیشه ملاک انتخاب نیست و اهمیتی در جلوگیری از آسیب رساندن به چشم ندارد. به طوری که گاه ممکن است رنگ شیشه یک عینک آفتابی خیلی هم روشن باشد، ولی تا حد بالایی اشعه UV خورشید را جذب کرده و مانع رسیدن آن به چشم شود. مهم‌ترین معیار انتخاب عینک آفتابی مجهز بودن شیشه به فناوری مسدود کننده اشعه ماورای‌بنفش یا UV blocker است که تنها راه اطمینان از استاندارد بودن عینک محسوب می‌شود. در واقع، مراکز معتبر فروش مجهز به دستگاه‌های سنجش اشعه UV که قادر است میزان انتقال این اشعه را از شیشه به چشم انسان نشان دهد و عملا بدون استفاده از این دستگاه، به سادگی نمی‌توان عینک‌های استاندارد و اصل را از انواع تقلبی آن تشخیص داد.

بخش اعظم عینک‌های آفتابی که توسط دستفروش‌ها و مراکز غیرمعتبر به فروش می‌رسد فقط عینک‌های آفتابی است که UV blocker ندارد و بیش از آن‌که برای سلامت چشم‌ها مفید باشد، به آنها صدمه می‌زند. دستگاه سنجش UV به قیمت نسبتا ارزان در فروشگاه‌های لوازم پزشکی موجود است و افرادی که تمایل دارند می‌توانند آن را بخرند.

زرین‌بخش می‌گوید: عینک‌های آفتابی معمولی که فقط تیره و بدون فناوری UV blocker است، بسیار خطرناک‌ است. به دلیل تیره بودن شیشه عینک‌های آفتابی معمولی، مردمک چشم که به طور طبیعی با قرار گرفتن در محیط‌های تاریک گشادتر می‌شود، متسع شده و در نتیجه حجم بیشتری از نور را به درون چشم می‌فرستد، بنابراین نه تنها مانع از رسیدن اشعه UV به چشم نمی‌شود بلکه با جذب بیشتر نور و اشعه خورشید، به بینایی فرد آسیب وارد می‌کند. بنابراین استفاده نکردن از عینک آفتابی بدون UV blocker نسبت به عینک‌هایی که دارای این قابلیت است، اولویت دارد.

علاوه بر این، بهتر است شیشه‌های عینک آفتابی بزرگ باشد به‌طوری که اطراف چشم را از پایین و بالا بپوشاند تا کمترین میزان اشعه نور خورشید از کناره‌ها به چشم برسد. استفاده از شیشه‌های بزرگ‌تر علاوه بر جذب اشعه UV، درصد تبخیر اشک را کاهش می‌دهد و در واقع، رطوبت چشم حفظ می‌شود.

راننده‌ها و عینک آفتابی

ضرورت استفاده از عینک‌های آفتابی استاندارد حتی در داخل خودرو هم توصیه می‌شود تا بتواند مانع از رسیدن اشعه‌های مضر به داخل چشم شود. بنابراین، طبق گفته‌های زرین‌بخش، اکنون بسیاری از کشورهای آمریکایی و اروپایی و نیز ژاپن در صنعت خودروسازی خود، خودروهایی تولید کرده‌اند که شیشه‌های آن مجهز به UV blocker است و نیاز به استفاده از عینک آفتابی را در داخل خودرو برطرف و به خودی خود از چشم‌‌های راننده و سرنشینان آن محافظت می‌کند.

فناوری، نیاز همگان

به دلیل حساسیت چشم کودکان به اشعه نور خورشید، والدین باید از سنین پایین اقدام به خرید عینک آفتابی استاندارد و دارای فناوری UV blocker برای فرزندشان کنند، بخصوص زمانی که کنار دریا بازی می‌کنند، به دلیل انعکاس نور خورشید در آب، احتمال آسیب چشمی در آنها افزایش می‌یابد. برخی لنزهای تماسی نامرئی (شفاف) مجهز به UV blocker است و افرادی که از این قبیل لنزها استفاده می‌کنند، می‌توانند با خیال راحت این کار را انجام دهند. افرادی که عمل آب‌مروارید چشم انجام می‌دهند باید بیشتر مراقب چشم‌های خود باشند و در مواجهه با آفتاب حتما از عینک‌های آفتابی استاندارد استفاده کنند. اما در این میان، در برخی عمل‌های آب‌مروارید، عدسی‌هایی که کار گذاشته شده UV blocker است و به دنبال آن نیاز است که از عینک‌های آفتابی استفاده کنند.

تنوع رنگ عینک‌های آفتابی

اگر برای خرید به بازار عینک‌های آفتابی سری بزنید با تنوعی از رنگ‌های مختلف مواجه می‌شوید که گاه انتخاب را دشوار می‌کند و باعث سردرگمی می‌شود. زرین‌بخش درباره رنگ‌های مختلف عینک‌های موجود در بازار می‌گوید: افرادی که مبتلا به افسردگی هستند بهتر است تا حد امکان از عینک‌هایی با شیشه‌ای تیره استفاده نکنند؛ برای آنها رنگ زرد و سبز بهترین گزینه‌های ممکن است. البته بیش از هر چیز، رنگ شیشه عینک آفتابی بسته به سلیقه و نوع محیطی که فرد در آن قرار می‌گیرد، متفاوت است به عنوان مثال، افرادی که در محیط‌هایی با نور کمتر کار می‌کنند بهتر است از رنگ‌های روشن‌تر استفاده کنند. در این میان، استفاده از عینک‌های آفتابی استاندارد هنگام رانندگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که راننده‌ها بهتر است در نور شدید از رنگ‌های تیره‌تر و برای محیط‌های ابری از رنگ‌های روشن‌تر استفاده کنند. برای رانندگی هنگام شب نیز عینک‌های آفتابی زردرنگ فاقد فناوری UV blocker کافی است.

عینک‌های فوتوکرومیک

افراد عینکی در روزهای آفتابی و مواقعی که در معرض اشعه آفتاب قرار می‌گیرند، بیشتر با مشکل روبه‌رو می‌شوند و براحتی نمی‌توانند از عینک‌های آفتابی استفاده کنند. پزشکان معمولا برای این افراد از گزینه شیشه‌های فوتوکرومیک استفاده می‌کنند که می‌تواند مانند شیشه‌های عینک‌ آفتابی عمل کند.

اما این قبیل شیشه‌ها در شرایطی موثر و قادر به محافظت ازسلامت چشم‌ها است که مجهز به فناوری UV blocker باشد و اشعه ماورای‌بنفش خورشید را جذب کند؛ در غیر این صورت، شیشه‌های فوتوکرومیک هم مانند عینک‌های آفتابی معمولی فقط با باز شدن بیشتر مردمک چشم، نور بیشتری را به چشم می‌رساند و نتیجه آن صدمه بیشتر به چشم‌ها می‌شود.

ندا اظهری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)