از گارانتی تا وارانتی

از آنجا که به‌کارگیری هر یک از دو کلمه در محصولات برای هر یک از مشتریان حقوق مختلفی را به ارمغان خواهد آورد و ضمنا بسیاری از مردم و بخصوص خریداران خودرو بروشنی مفهوم این دو واژه را نمی‌دانند، پس بهتر است به معانی هر یک از این کلمات با دقت نظر بیشتری برخورد کرده تا تبعات استفاده از آن کمتر و حقوق حقه مشتری نیز عینا پرداخت شود.

وارانتی و گارانتی هر دو به معنای قول و تضمینی است که از سوی تولیدکننده ارائه می‌شود تا اطمینان لازم نسبت به کارکرد محصول را طی زمان مشخصی بدهد. در صورت بروز نقص و خطایی در کارکرد محصول که ناشی از تولید بوده و منشا آن استفاده نادرست مشتری نباشد، تمامی هزینه‌ها از سوی تولیدکننده به مشتری پرداخت می‌شود که در این صورت و به این نوع ضمانت در عرف بین‌الملل وارانتی گفته می‌شود. حال اگر همین قول و تضمین در قبال اخذ هزینه از مشتری انجام پذیرد، آن گاه آن را گارانتی می‌نامند.

هر یک از این دو مفهوم به شرح زیر تعریف می‌شوند:

وارانتی عبارت است از رفع ایراد (تعمیر یا تعویض) قسمتی از محصول یا کل آن که به علت خطای تولید ایجاد شده و مشتری در ایجاد آن نقشی نداشته است، در زمان مشخص و به هزینه تولیدکننده. گارانتی نیز عبارت است از رفع ایراد (تعمیر یا تعویض) قسمتی که به علت خطای تولید ایجاد شده و مشتری در ایجاد آن نقشی نداشته است طی زمان مشخص و به هزینه مشتری.

باید توجه داشت آنچه مشتری در گارانتی پرداخت می‌کند، هزینه‌ای است که در ابتدا با سازنده به توافق رسیده تا در صورت پرداخت آن طی مدت مشخص تمامی ایرادات ناشی از تولید را شرکت سازنده پرداخت کند. این جدای آن چیزی است که هم اکنون در کشور ما اجرا می‌شود.

با ذکر مثالی به تفاوت‌های این دو مفهوم می‌پردازیم:

شرکت خودروساز داخلی اعلام می‌کند که خودروهای خود را تا ۳ سال پس از فروش گارانتی کرده و تا ده سال نیز خدمات پس از فروش ارائه می‌کند.

در واقع آنچه در این حالت اتفاق می‌افتد این است که این خودروساز سه سال اول خدمات خود را تحت پوشش وارانتی ارائه و هفت‌سال بقیه را در صورت بروز هر ایرادی هزینه‌های مربوط را از مشتری دریافت و به هزینه مشتری رفع ایراد می‌کند.

در اینجا عامل ایراد نامشخص بوده و برای سازنده تفاوت نمی‌کند که ایراد ناشی از کیفیت تولید بوده یا کارکرد نادرست مشتری. در حقیقت در این حالت سازنده فقط متعهد به تامین قطعات برای هفت سال است. در صورتی که اگر همین سازنده متعهد شود که مبلغی را به عنوان هزینه ثابت از مشتری دریافت و ایرادات ناشی از تولید را پس از دوره وارانتی برطرف کند ـ که عموما براساس سن محصول این مبلغ سنجیده می‌شود ـ آن‌گاه مشتری قادر به تفکیک مسئولیت خود و شرکت سازنده خواهد بود.

در شرایطی که شرکت‌های خارجی به دلیل رقابت، کیفیت خودرو را بالاتر می‌برند و با اطمینان از کیفیت محصولات خود، وارانتی محصولات‌شان را افزایش می‌دهند، حتی خوداین مفهوم و کاربرد آن نیز در ایران چه از سوی تولیدکننده وچه از سوی مصرف‌کننده به طورکامل درک نشده است. وارانتی‌های مادام‌العمر یا وارانتی پنج ساله سپر تا سپر و وارانتی ده ساله نیروی محرکه خودرو نمونه‌ای از این خدمات است.