نسخه ایرانیِ شده سریال آمریکایی «فرندز» با گلزار و افشار

مخاطبان «عشق تعطیل نیست» بیژن بیرنگ جدای از سن، جنس، تحصیلات، قومیت، طبقه اجتماعی و خلاصه هر عامل تمایز دیگر، به دو دسته کلی تقسیم می شوند: آنهایی که قبل از آن، سریال «فرندز» را دیده اند و آنهایی که آن را ندیده اند.

منظورمان این نیست که مخاطبان «فرندز»، لزوما از «عشق تعطیل نیست» خوششان نیامده و دسته دیگر، الان عاشق و شیدای آن هستند، مسئله اصلی این است که سریال بیرنگ، یک کپی برداری آشکار از آن نسخه مطرح آمریکایی است.

بعد از تمام حواسی که ماه رمضان امسال برای «هفت سنگ» و کپی نعل به نعلش از روی «مدرن فامیلی» اتفاق افتاد به نظر می رسید دیگر کسی به فکر این جور کپی برداری ها نیفتد اما خب به هر حال الان یکی از همان اقتباسی ها جلوی دست مان است. البته نباید از حق بگذریم که کپی برداری بیرنگ از «فرندز» به هیچ عنوان نعل به نعل نیست. یعنی نمی توانید سکانسی پیدا کنید که عینا از روی آن سریال برداشته شده باشد ولی با این حال، در ساخت دکور، لوازم صحنه، افکت ها، موقعیت خانه ها، کافه، خیابان، دیالوگ ها و شخصیت پردازی، کاملا ابعاد مختلف آن سریال در کارش هویداست.

در واقع الان با سریالی مواجه ایم که به لحاظ فرم، شباهت فراوانی به «فرندز» دارد اما محتوای دیگری در آن جاری است.

در این مطلب اصلا قصد نداریم راجع به خوبی یا بدی سریال صحبت کنیم و آن را در همین ابتدای کار، به نقد بکشیم. در این گزارش صرفا مروری داریم بر شباهت های میان این دو سریال، نظرات مخاطبان و واکنش خود بیرنگ نسبت به این حواشی.

بازسازی دکوراسیون و خانه ها

اگر کسی فقط یک قسمت از «فرندز» را هم دیده باشد قطعا با تماشای اولین سکانس از اولین قسمت «عشق تعطیل نیست»، دهانش از تعجب باز مانده؛ فرم خانه مونیکا و راس، عینا و با تمام جزییات در خانه شخصیت های اصلی یعنی نفس و رها پیاده شده.

شکل پنجره ها و بالکن، محل قرار گرفتن مبل ها و تلویزیون، مدل یخچال، پرده زیر ظرفشویی، رنگ صندلی ها و حتی محل قرار گرفتن اتاق خواب و خلاصه هر چیزی که فکرش را بشود کرد، عینا با نسخه اصلی مو نمی زند.

جالب تر اینکه محل قرار گرفتن خانه در آپارتمان، شکل راهرو، موقعیت خانه همسایه روبرو که اتفاقا اینجا هم متعلق به دوست رهاست، همگی مشابه همان بازسازی شده.

البته این شباهت صرفا به خانه رها و راهرو محدود نمی شود چون برای خانه همسایه هم عینا از روی خانه جویی و چندلر الگو گرفته شده و خب با توجه به همان نسخه اصلی، آنها هم مدام بین این دو واحد در عبور و مرورند.

فضاسازی خیابان و کافه

یکی از مکان های ثابت در «فرندز»، کافه ای محلی است که شش شخصیت اصلی مدام در آن تردد دارند. آنها در کافه جای ویژه ای دارند و هیچ وقت امکان ندارد بتوانیم آنها را جای دیگری از این کافه ببینیم.

این کافه در «عشق تعطیل نیست» هم قابل رویت است. البته با این تفاوت که شکل چیده شدن کافه شباهتی به نسخه اصلی ندارد. بیرنگ به جای فضای داخلی، کافه محلی سریالش را به محیط بیرونی آورده اما حضور دائمی شخصیت ها، رفاقت با کافه دار و خلاصه داشتن جای ثابت، همگی در آن حفظ شده.

از طرف دیگر جای کافه هم درست مثل فرندز، در یک دکور قرار گرفته. یعنی از خیابان واقعی خبری نیست و همه چیز در ماکت خیابان پیش می رود؛ ماکتی که در «فرندز» خیلی طبیعی تر ساخته شده بود و اینجا بیشتر به ماکت برنامه های کودک قدیمی مثل «محله بهداشت» یا «کوچه مروارید» شباهت دارد. البته اینجا شخصیت های اصلی با سوپری و میوه فروش اطراف کافه هم رفاقت دارند.

جنس کمدی شخصیت پردازی و دیالوگ ها

بیرنگ یکی از اساتید ساخت و پرداخت کمدی است. هنوز جنس شوخی های «همسران» و «خانه سبز» در خاطر تک تک مان مانده؛ شوخی هایی که نه به اندازه کار کمدی صرف، اما در حد خودش از مخاطبان خنده می گرفت. اینجا اما اصلا از سبک خود بیرنگ در ساخت و پرداخت کمدی خبری نیست. شخصیت ها بیشتر از اینکه محصول شخصیت پردازی خود بیرنگ باشند، برگرفته از «فرندز» هستند. جنس دیالوگ ها، موقعیت ها، ژست ها، نگاه ها، حماقت ها و خلاصه تکرارهایی که جزو خصوصیات شخصیت های فرندز به حساب می آمد به صورت ظاهری اینجا پیاده شده.

بیرنگ حتی از خیر افکت های صوتی خنده در آن سریال هم نگذشته. این افکت های آزاردهنده، مدام در طول سریال تکرار می شود. با وجود تمام این شباهت ها محصول مورد نظر، به لحاظ میزان کمدی، یک دهم «فرندز» هم درنیامده. به نظر می رسد اگر بیرنگ کمدی ساخته و پرداخته خودش را در همین دکور تقلیدی وارد می کرد، وضعیت چند برابر بهتر می شد.

شباهت تیتراژ و استفاده از سه زوج

شیوه معرفی شخصیت ها در تیتراژ هم کاملا از روی «فرندز» کپی برداری شده. برای معرفی هر شخصیت، تصاویری از بازی او در سریال نمایش داده می شود و سپس همزمان با ثابت شدن تصویر، می توانیم اسمش را بخوانیم. در انتهای تیتراژ با اینکه از کنار هم قرار گرفتن بازیگران و حوض و فواره مشهور سریال «فرندز» خبری نیست اما بیرنگ با نمایش جمعی بازیگران، در واقع به صورت نامحسوس از همان سریال تقلید کرده.

مسئله تقلیدی دیگر، چیدمان شخصیت ها کنار هم است. سه زوج متشکل از «محمدرضا گلزار و مهناز افشار»، «شهرام حقیقت دوست و بهنوش بختیاری» و نهایتا «حدیث میرامینی و زانیار خسروی» به نظر می رسد شخصیت های اصلی سریال باشند. با این تفاوت که اینجا مهین ترابی، خمسه، شاه محمدلو و طهماسبی هم به عنوان پدر و مادرهای این شخصیت ها حضور دارند؛ شخصیت هایی که بیرنگ قطعا برای ایرانیزه شدن سریالش از آنها استفاده کرده است.

نکات پراکنده

رد پای بیرنگ در سریال

با وجود کپی های متعدد از سریال «فرندز» هنوز هم می شود رد پای بیرنگ را در «عشق تعطیل نیست» پیدا کرد. او همچنان به عادت قبل، سریالش را با نریشن های احساسی خودش شروع کرده و در پایان هم با همان نریشن به پایان رسانده.

صحبت های احساسی میان شخصیت ها، نامه عاشتقانه، تر شدن چشم ها، خواندن ترانه و ... همگی دست پرورده سبک کاری خود بیرنگ است که شاید اینجا در کنار سایر المان های قرض گرفته شده از فرندز، چندان هم اثرگذار نیست.

انیمیشن ابتدای سریال و ماجرای خورشید و ابر باز هم از خلاقیت های خود کارگردان است و اینجا هم خبری از کپی برداری نیست.

نظرات مردمی

در دو روز گذشته صفحه اینستاگرام «عشق تعطیل نیست» و خود بیرنگ، پر از نظرات مختلف راجع به سریال است. در نگاه کلی می شود فهمید که برعکس «ابله»، این سریال با همین یک قسمت، محبوبیتی نسبت به دست آورده. با اینحال اما بازار انتقادها در این صفحات شدیدا داغ است. بخش مهمی از مخاطبان به افکت خنده در سریال اعتراض دارند و از بیرنگ خواهش کرده اند که آنها را حذف کند. بخش مهم دیگری کاملا متوجه این کپی برداری شده اند و مدام درباره این شباهت ها حرف زده اند. برخی دیگر نوشته اند که سکانس ها و دیالوگ های طولانی، حوصله شان را سر برده.

واکنش بیژن بیرنگ به کپی برداری

بیژن بیرنگ برخلاف سایر کارگردان هایی که خیلی راحت مسئله کپی برداری را منکر می شوند، کاملا آن را قبول کرده. او در پاسخ به مخاطبان منتقدی که به این شباهت ها اشاره داشتند گفته که در هر شرایطی حاضر به پاسخگویی به انتقادهاست و بعد هم توضیح داده: «بله، من دقیقا از دکور «فرندز» استفاده کردم چون دکور زیبایی است و توانسته 12 سال قدیمی نشه ولی سایر دکورها اورجیناله... کار دله دیگه ولی موضوع و شخصیت ها در سیاقه کارهامه.»

بعد هم در کامنت های دیگر مدام از مخاطبانش خواسته تا اگر از جایی خوششان نیامده یا فکر می کنند باید تغییر کند حتما برایش بنویسند.

کپی بی سروصدا و بدون موج

زمانی که اولین قسمت «هفت سنگ» روی آنتن رفت، تا صبح فردا تمام سایت های خبری درباره کپی برداری آن مطلبی نوشتند. حتی اگر اسم سریال را در گوگل سرچ می کردیم چند صفحه اول فقط مطالبی راجع به شباهتش با «مدرن فامیلی» مطلب نشانمان می داد.

«عشق تعطیل نیست» الان چند روز است که در شبکه نمایش خانگی توزیع شده اما حتی یکی از سایت های خبری هم راجع به این شباهت چیزی ننوشته اند و در گوگل هم خبری از آن نیست. برخلاف علاقمندان به سریال که جمع شان در اینستاگرام جمع است، گویا سایر مخاطبان هنوز آن را ندیده اند. (روزنامه هفت صبح - مرجان فاطمی)