پس‌لرزه‌های انتشار‌ گزارش شکنجه‌های سیا

به گزارش ایسنا، سناتور دیانا فاینستاین، رئیس کمیته اطلاعاتی سنا که مسئول بررسی پرونده این شکنجه‌ها بود، سه‌شنبه شب این گزارش را منتشر کرد. نکته‌ای که این مقام آمریکایی به آن اشاره داشت، این بود که تکنیک‌های بازجویی سیا موثر نبوده و در عین حال خشونت استفاده شده در این تکنیک‌ها بسیار بیشتر از چیزی بوده که مقامات اذعان کرده‌اند. از سوی دیگر، آنچه در این گزارش مشخص است، این که گرچه سیا با کاخ سفید، وزارت دادگستری، کنگره و دیگر نهادهای آمریکایی همکاری و تعامل نزدیکی داشته اما در بسیاری از تعامل‌ها اطلاعات نادرست و ناقص در اختیار قرار داده است.

در این گزارش 580 صفحه‌ای که در واقع خلاصه‌ای از یک گزارش 6000 صفحه‌ای در این زمینه است، آورده شده که سیا در این اقدامات از مامورانی استفاده کرده که سابقه خشونت و سوءاستفاده دارند. بنا به گفته فاینستاین، در تحقیق چند ساله کمیته اطلاعاتی سنا دست‌کم 19 بازداشتگاه مخفی سیا در کشورهای ثالث بررسی و همچنین دست‌کم با 119 نفری مصاحبه شد که با شیوه‌های خشن شکنجه شدند.

در بخش دیگری از این گزارش، به نقش شرکت‌های خصوصی در این زمینه نیز اشاره شده است. گزارش شده که سازمان سیا برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های خود از لابی شرکت‌های خصوصی آمریکا و با برخورداری از منابع مالی گسترده استفاده کرده است. در مجموع، این برنامه بیش از 300 میلیون دلار هزینه در بر داشته است. بر همین اساس، دو روان‌شناس بازنشسته نیروی دریایی آمریکا که در زمان اجرای برنامه شرکتی برای خود تاسیس کرده بودند، بر اساس قراردادی با سازمان سیا برای اجرای برنامه یادشده 180 میلیون دلار گرفته‌اند.

واکنش‌های داخلی و خارجی

باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به انتشار این گزارش گفت، روش‌های مبتنی بر شکنجه در بازجویی‌ها که در گذشته استفاده شده، باید کنار گذاشته شود. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین با دفاع از انتشار این گزارش گفت، شیوه‌های استفاده شده از سوی ماموران سابق سیا به موضع آمریکا در جهان «ضربه‌ای جدی» وارد کرده و تاکید کرده است، آمریکا دیگر از این شیوه‌ها استفاده نخواهد کرد.

در مقابل، جمهوریخواهان سنا در اولین واکنش خود به انتشار این گزارش گفته‌اند اطلاعات به دست آمده از بازجویی‌ها در دستگیری تروریست‌ها از جمله اسامه بن‌لادن، رهبر سابق القاعده موثر بوده است. بر همین اساس، جورج تنت، رئیس وقت سیا یافته‌های این گزارش را رد کرد و گفت: برنامه بازجویی‌های خشن به دستگیری رهبران القاعده و حذف آنها از میدان جنگ با آمریکا منجر شده و جان هزاران آمریکایی را نجات داده است. تنت یکی از افرادی است که نامش در این گزارش به عنوان مقصر مطرح شده است.

سناتور میچ مک‌کانل، رهبر جمهوریخواه سنا و سناتور سکسبی چمبلیس، از اعضای ارشد کمیته اطلاعاتی سنا نیز در بیانیه‌ای مشترک گفته‌اند ادعاهای گزارش منتشر شده از سوی حزب دموکرات در کمیته اطلاعات غلط است. لیندزی گراهام، سناتور جمهوریخواه نیز زمان ارائه این گزارش از سوی دموکرات‌ها را با انگیزه‌های سیاسی دانست و گفت گزارش یادشده به منافع آمریکا در جهان آسیب می‌رساند.

در بعد بین‌المللی نیز بن امرسون، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مبارزه با تروریسم و حمایت از حقوق بشر با انتشار بیانیه‌ای در ژنو گفت: بر اساس قوانین بین‌الملل، آمریکا به لحاظ قانونی باید عاملان شکنجه را محاکمه کند و دادستان کل آمریکا وظیفه دارد اتهاماتی جنایی علیه آنها مطرح کند.

استیون هاوکینز، مدیر اجرایی بخش آمریکا در سازمان عفو بین‌الملل تاکید کرد، این گزارش نشان می‌دهد که سیا از «روز نخست» مرتکب اقدامات غیرقانونی شده است.

کنت روث، مدیر اجرایی دید‌بان حقوق بشر نیز پیگرد قانونی عاملان شکنجه در آمریکا را خواستار شد و گفت: تا زمانی که عاملان شکنجه در این گزارش مجازات نشوند، شکنجه به عنوان «گزینه‌ای سیاسی» برای روسای جمهور آینده در آمریکا باقی خواهد ماند. با این حال دادگستری آمریکا در واکنش به درخواست‌های مکرر از این نهاد برای تحت تعقیب قرار دادن عاملان شکنجه‌های سازمان سیا، اعلام کرد این افراد را تحت پیگرد قرار نمی‌دهد.

بخش‌هایی از این گزارش تلخ

شبکه سی.ان.ان در گزارشی به تعدادی از روش‌های شکنجه‌ای اشاره کرده که ماموران سیا علیه بازداشت‌شدگان استفاده می‌کردند.

یکی از این روش‌ها، محروم کردن زندانی از خواب بوده که شامل بیدار نگه داشتن یک زندانی به مدت 180 ساعت می‌شده است. ماموران سیا معمولا زندانی را در حالت ایستاده یا در مکان‌های پراسترس قرار می‌داده‌اند و دستان وی را با دستبند بالای سر او می‌بستند. یکی دیگر از روش‌های ماموران سیا در شکنجه و بازجویی، غرق مصنوعی بوده است. ابوزبیده، قاصد اسامه بن‌لادن یکی از زندانیانی بوده که تحت این شکنجه قرار گرفته و حتی یک بار تا پای مرگ هم رفته است.

روش دیگر مربوط به بدرفتاری بوده است که زندانیانی همچون ابوجعفر العراقی با آن شکنجه شدند. بنابر این گزارش، ماموران سیا وی را برهنه کرده و رژیم غذایی او را تغییر داده و همراه با زدن سیلی به وی توهین کرده‌اند. ماموران سیا، وی را برای مدت طولانی در شرایط پر از استرس قرار داده‌ و بیش از 54 ساعت به حالت ایستاده نگه داشتند و وی از خوابیدن نیز محروم بوده است.