خسارت ده‌ها میلیون دلاری از واردات بنزین آلوده

سال 89 همزمان با وزارت مسعود میرکاظمی در وزارت نفت طرح تولید ضربتی بنزین در پتروشیمی ها تصویب شد. طرحی که همزمان با افزایش تحریم ها و تحریم صادرات بنزین به ایران، در تامین نیاز داخلی کمکی شایان به کشور کرد. اردیبهشت ماه سال جاری زنگه وزیر نفت دولت یازدهم دستور توقف تولید بنزین در پرتوشیمی ها را به دلیل آلودگی های زیست محیطی صادر کرد. این امر موجب شد کمیسیون اصل نود و کمیسیون انرژی مجلس وارد موضوع شده و پرونده را بررسی کنند. رئیس کمیسیون اصل نود در این خصوص به مهر گفت: در مورد درصد بنزن موجود در بنزین تولیدی پتروشیمی‌ها گزارش سازمان حفاظت از محیط زیست غلط است. در این گزارش بنزن سوخت تولیدی پتروشیمی‌ها را 4، 6، 8 درصد اعلام شده بود در حالی که براساس گزارش‌های پژوهشگاه نفت بنزن موجود در بنزین تولیدی پتروشیمی ها 1.9 و 2 درصد است. قضاوت نهایی کمیسیون اصل 90 این است که آلودگی که در مورد بنزین‌های تولیدی، پالایشگاه ها و پتروشیمی ها ادعا شده وجود نداشته و ندارد.

اما در این میان تخلفاتی در واردات بنزین اتفاق افتاد که احتمال وجود رانت در واردات بنزین به ویژه در 4 ماهه ابتدای سال جاری را تقویت می کند. سعید زمانیان نماینده مردم شهرکرد و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی یکی از منتقدان جدی به واردات بنزین و توقف تولید بنزین پتروشیمی هاست. وی با بیان اینکه نهادهای نظارتی هم در گزارش‌هایی بر بی کیفیتی بنزین های وارداتی و عدم رعایت استاندارهای یورو 4 در واردات بنزین در 6 ماهه ابتدای امسال اذعان کرده‌اند، مصاحبه مفصلی در این زمینه داشت.

متن کامل این مصاحبه تفصیلی به شرح زیر است.

علت تصمیم دولت برای واردات بنزین و توقف تولید بنزین از سوی پتروشیمی ها چه بود؟

مدیریت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و سازمان حفاظت از محیط زیست چندی پیش اعلام نمودند که عامل اصلی آلودگی در کلان شهرها از جمله تهران ناشی از مصرف بنزین ساخته شده از طریق پتروشیمی ها بوده و بنزن موجود در آن بالاتر از حد استاندارد می باشد و تصمیم بر آن شده تا اقدام به واردات بنزین با استاندارد یورو 4 بنمایند.

در این رابطه مصوبه ای در تاریخ 93.2.10 از سوی هیات وزیران ابلاغ شده است که طی آن وزارت نفت موظف به متوقف نمودن افزودن حلال های صنعتی تولیدی واحدهای پتروشیمی تحت عنوان اکتان افزا طی سه ماه و همچنین توزیع سوخت با استانداردهای یورو 4 شده است.

برای تامین سوخت مورد نیاز کشور نیازمند واردات چه مقدار بنزین هستیم؟

در این خصوص مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفت مورخ 92.11.19 با اشاره به تصمیم متاخذه راجع به قطع ریفرمیت از مجتمع های پتروشیمی درخواست واردات روزانه ده میلیون لیتر بنزین را نموده بود و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران نیز با توجه به قطع تولید بنزین پتروشیمی ها از وزیر نفت درخواست واردات بنزین مطابق استاندارد یورو 4 با اکتان حداقل 95 را نمود.

واردات بنزین در چند مرحله انجام شده است و در هر مرحله بنزین های وارداتی دارای چه ویژگی هایی بوده اند؟

امور بین الملل شرکت ملی نفت بنا به درخواست شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران اقدام به واردات بنزین نمود که این مبحث در دو مرحله قابل بررسی می باشد، یک مرحله محموله هایی که بر اساس قراردادهای منعقده قبلی از 93.1.1 لغایت 93.4.9 وارد گردیده اند و مرحله بعد که منجر به عقد قرارداد از 93.4.2 لغایت 93.4.19 گردیده و تاکنون نسبت به واردات بنزین به واسطه آنها اقدام شده است.

به عنوان مثال بر این اساس قرارداد در تاریخ 2013.12.11 میلادی (1392.9.20) فیمابین شرکت ملی نفت ایران و شرکت آی کی منعقد و طی آن مقرر می شود تعداد 24 محموله 255000 هزار بشکه ای، بنزین وارد کشور گردد. طی توافق بین طرفین پرداخت وجه این قرارداد بر اساس تهاتر با نفت کوره شرکت ملی نفت ایران خواهد بود. قرارداد مذکور بعد از انعقاد دارای پنج اصلاحیه است که اضافه پرداختی ( 7.9) دلاری را در چندمحموله و دوره قرارداد در پی داشته است.

علاوه بر این در قرارداد دیگری که در تاریخ 2014.4.15 میلادی (1393.1.26 شمسی) فیمابین شرکت ملی نفت ایران و شرکت پرشین انرژی گروپ منعقد شد طرف ایرانی 2.80 دلار برای هر بشکه اضافه پرداخت داشته است.

قراردادی نیز در تاریخ 2014.5.20میلادی ( 1393.2.30 شمسی) فیمابین شرکت ملی نفت ایران و شرکت سینرژی منعقد شد. طی این قرارداد مقرر شد مقدار 85000 بشکه، طی 3 محموله وارد کشور گردد. نحوه تعیین قیمت در قرارداد به گونه ای است که در هرتن 9 دلار اضافه پرداخت بر قیمت های بین المللی داشته اند.

علاوه بر این در برخی محموله ها بنزین وارداتی دارای اکتان 92 می باشد که باید تفاوت قیمت بنزین با اکتان 95 و 92 نیز محاسبه گردد. همچنین هزینه حمل بار نیز جزو اضافه پرداختی است که از هر اضافه پرداختی حدود 1.28 دلار کسر می شود.

20 میلیارد دلار اضافه پرداختی ایران بابت واردات بنزین از ابتدای سال 93 تا کنون

همان طور که از جدول فوق مشخص می گردد، شرکت ملی نفت ایران در سال 1393 به طور متوسط مبلغ 5.20 دلار در هر بشکه اضافه پرداختی نسبت به قیمت های موجود در نشریه پلاتس پرداخت نموده که این اضافه پرداختی بابت بنزین های وارداتی سال 1393 تاکنون جمعا مبلغ 19.838.293 دلار می باشد.

حسب بررسی های به عمل آمده و بر اساس اظهارات کارشناسان امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران دلیل اضافه پرداختی اشاره شده، شرایط تحریم بوده و شرکت هایی که شرکت ملی نفت ایران از آنها بنزین خریداری نموده است، نقش واسط را داشته و خود این شرکت ها بنزین را از شرکت های بنزین ساز همچون British petroleum ، itol و Argosخریداری می نمایند. واسطه هایی (حقیقی و حقوقی) فیمابین شرکت های واسط و شرکت های اصلی که اقدام به بنزین سازی می کند، مشخص نمی باشد.

آیا بنزین های وارداتی دارای استاندارد های یورو 4 بوده اند؟

برای پاسخ به این سئوال شما مثال هایی از قراردادهای منعقده ذکر می کنم: شرکت ملی نفت ایران در سال 1393 تا تاریخ 93.4.9 تعداد 13 محموله از شرکت IKENERGY خریداری نموده که میانگین مشخصات اکتان، بنزن و آروماتیک دریافتی به ترتیب برابر با 95.18، 1.98 و 18.26 می باشد. همان طور که مشخص است میزان بنزن دریافتی مجاز یورو 4 حداکثر 1 درصد است و این در حالی است که بنزن های دریافتی از این شرکت 0.98 درصد بیشتر از حد مجاز است.

علاوه بر این شرکت ملی نفت ایران یک محموله بنزین KDC از شرکت Persian Energy خریداری نموده که مشخصات اکتان، بنزین و آروماتیک دریافتی به ترتیب 95.1، 2.21 و 21.8 می باشد. میزان بنزن دریافتی از این شرکت 1.21 درصد بالاتر از حد مجاز بنزن یورو 4 (حداکثر 1 درصد) می باشد. البته تاریخ این قرارداد 1393.1.26 می باشد و این تاریخ قبل از تاریخ مشخصات اعلامی یورو 4 (1393.2.15) می باشد.

شرکت ملی نفت ایران، 3 محموله از این شرکت SYNERGY خریداری نموده که در برگه آزمایش این محمولات فقط با اکتان برابر با 92.5 مشخص گردیده و دیگر مشخصات مهم آلایندگی (بنزن و آروماتیک) مشخص نمی باشد قرارداد منعقده با این شرکت در تاریخ 1392.2.30 می باشد و با توجه به اینکه بعد از تاریخ اعلام شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی (1393.2.15) و شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی (1393.2.21) مبنی بر ورود بنزین با مشخصات یورو 4 (اکتان 95، بنزن 1، آروماتیک 35) می باشد، لیکن در قرارداد منعقده با این شرکت این موارد رعایت نگردیده است و اکتان، بنزن و آروماتیک به ترتیب 92، 3 و 40 در نظر گرفته شده است.

بنزین های وارداتی دارای استاندارد های یورو 4 نبود. از بنزن 1.98 درصدی تا بنزن 3 درصدی در بنزین های وارداتی

بر این اساس در نمونه های وارداتی میزان بنزن کماکان در حد 2 درصد بوده است. با توجه به نمونه گیری صورت گرفته از گواهی کیفیت واردات بنزین صادر شده توسط اداره کل نظارت بر صادرات مبادلات نفتی از منطقه بندرعباس طی ماههای فروردین و اردیبهشت 93، مشاهدات حاکی از آن است که در تست های انجام یافته آزمایشات زیست محیطی (یورو 2004 ) معمول نگردیده است.و بنا بر رسیدگی های به عمل آمده واردات بنزین تا این تاریخ فاقد استاندارد یورو 2004 می باشد.

واردات بنزین های سرطان زا به کشور

غیر از عدم رعایت استاندارد های یورو 4 بنزین های وارداتی دارای مشکل دیگری هم بوده اند؟

نهاد های نظارتی گواهی کیفیت محموله های وارداتی بنزین در فروردین و اردیبهشت 1393 از بندر بارگیری (مبدا) و بندر تخلیه (بندرعباس) را بررسی کردند و نمونه گواهی های ماخوذه از شرکت نظارتی SGS در خصوص گواهی های صادره از مبدا نشان داد برخی از مواد افزودنی در بنزین خریداری شده مغایر با استاندارد بوده است به نحوی که مواد اکتان افزای مورد اشاره طبق نظر کارشناسان، سرطان زا می باشد.

ضمنا اکتان بنزین های تخلیه شده در مقصد نیز با اکتان اعلام شده در مبدا تفاوت داشته و سطح پایین تری را نشان می دهد که با لحاظ داشتن اینکه سازمان SGS یک سازمان بین المللی است یا چنین نتیجه گیری می شود که سازمان مذکور به کرات اشتباه نموده و یا اینکه مواد افزودنی باعث بالا نشان دادن مقطعی اکتان بنزین گردیده و پس از گذشت مدت زمانی اکتان آن کاهش می یابد و یا اینکه ارزیابی در مقصد دچار اشکال است.گواهی های صادره از مبدا نیز حاکی از عدم رعایت استاندارد یورو 4 در بنزین های صادراتی است.

آیا از این تخلفات جلوگیری نشده است و واردات این نوع بنزین ها ادامه داد؟

با پیگیری های به عمل آمده در خصوص کیفیت بنزین های وارداتی در نهایت از تاریخ 93.4.15 مقرر شد محموله های بنزین وارداتی دارای کلیه مشخصات یورو 4 باشد و در صورت عدم تطابق از تخلیه آن جلوگیری شود

بر این اساس از ابتدای تیر ماه سال جاری مدیرعامل محترم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که محموله های وارداتی بایستی دارای مشخصات کامل بنزین یورو 4 بوده و ضروری است، محموله های وارداتی قبل از تخلیه بر اساس مشخصات مربوط آزمایش کامل شده و به تایید اداره کل نظارت بر صادرات و مبادلات نفتی رسیده و سپس نسبت به تخلیه محموله اقدام شود.

آیا اطلاعاتی از قرارداد هایی که از آن تاریخ به بعد منعقد شده در اختیار دارید؟

اولین قرارداد دریافت بنزین با مشخصات یورو 4 در تاریخ 1393.4.2 فیمابین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ای کی انرژی منعقد گردیده که طی این قرارداد توافق می گردد 3 محموله به میزان هر محموله 260000 بشکه وارد کشور شود. نوع قیمت گذاری این قرارداد بر اساس قیمت نشریه پلاتس به اضافه 7.75 دلار اضافه پرداختی در هر بشکه بوده است.

در این راستا شرکت ملی نفت ایران اقدام به انعقاد سه فقره قرارداد با شرکت های آی کی انرژی ( دو قرارداد) و پترو رویال (یک قرارداد) می نماید و از این محل تا تاریخ 1393.6.19 در مجموع 10 محموله به میزان 2.586.037 بشکه به مبلغ 309.771.129 دلار بنزین با مشخصات بنزین یورو 4 وارد کشور شده است.

بر این اساس از تاریخ فوق خصوصیات بنزین در قرارداد منعقده با شرکت های خریدار برابر با خصوصیات مطابق نامه های دریافتی از شرکت ملی پخش و شرکت پالایش و پخش (اکتان حداقل 95، بنزن حداکثر 1 و آروماتیک حداکثر 35) می باشد. میانگین خصوصیات آلایندگی بنزین های دریافت شده در بندر بارگیری در مورد اکتان، بنزین و آروماتیک به ترتیب برابر 95.17، 0.85 و 23.91 می باشد که مطابق حد مجاز خصوصیات آلایندگی طبق قرارداد است.میانگین خصوصیات آلایندگی بنزین های دریافت شده در بندر تخلیه در مورد اکتان، بنزین و آروماتیک به ترتیب برابر 94.95، 0.67 و 22.81 می باشد که از نظر میانگین مطابق حد مجاز خصوصیات آلایندگی طبق قرارداد می باشد. امبلغ بنزین وارداتی نسبت به ریفرمیتهای تحویلی مبلغ کمتری می باشد.(مهر)