هواپیمای فوق‌سبک را قورت بده

چند و چون این کار را از سهیل سهیلی، رئیس هیات مدیره یک شرکت مونتاژ کننده هواپیما در ایران پرسیدیم. شرکت وی که از اعضای اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران است در حال حاضر دو نوع هواپیمای فوق‌سبک A-22 ساخت اوکراین و ساوانا، ساخت ایتالیا را در ایران مونتاژ کرده و به کشورهای خاور میانه نیز صادر می‌کند.

آیا واقعا ساخت هواپیمای فوق‌سبک کار خیلی سختی است؟

به هیچ وجه این طور نیست. هواپیماهای فوق‌سبک حتی در مقایسه با یک خودروی معمولی قطعات خیلی کم و ساده‌ای دارد به طوری که یک نفر به راحتی می‌تواند آن‌را در پارکینگ خانه مونتاژ کند. البته طبق قوانین ایران کسی که هواپیما را مونتاژ می‌کند باید مورد تائید هواپیمایی کشوری باشد. خود ما این کار را در کارگاهی انجام می‌دهیم که جمع تجهیزات داخل آن کمتر از ۲۰ میلیون تومان است. همه چیز در مورد این هواپیماها ساده است. هواپیماهای فوق‌سبک که بیشتر برای کاربردهای تفریحی و آموزشی استفاده می‌شوند قوانین بسیار ساده و کاربردهای جالبی هم دارند. این هواپیماها براحتی روی زمین‌های چمن می‌نشینند و حتی بعضی از آنها با نشستن روی زمین‌های سنگلاخ هم مشکلی ندارند. بسیاری از شرکت‌های طراح و سازنده آنها را به صورت کیت به فروش می‌رسانند تا خود فرد آنها را مونتاژ کند. به این گونه هواپیماها که در واقع حدود ۵۱ درصد آنها دست‌ساز است هواپیماهای تجربی هم می‌گویند.

ساخت هواپیماهای تجربی به حدی معمول است که حتی جشنواره‌ای در اشکوش آمریکا برای آن در نظر گرفته شده و هر سال هواپیماسازان تجربی از سراسر دنیا برای نمایش فعالیت‌های خود به آنجا می‌روند. جمعیت سازندگان به حدی زیاد است که گاهی به شوخی این جشنواره را مکه سازندگان تجربی هواپیما می‌گویند.

اگر ساخت این هواپیما اینقدر ساده و قطعات آن کم است پس چرا اینقدر گران است؟

به دلیل این‌که این هواپیماها مثل خودرو در خط تولید ساخته نمی‌شود و فروش محدودی دارد که باعث بالا‌رفتن هزینه می‌شود. به طور مثال کارخانه ایتالیایی سازنده هواپیمای ساوانا که از پرفروش‌ترین هواپیماهای فوق‌سبک است سالی بیشتر از ۱۲۰ عدد تولید نمی‌کند. بقیه کارخانه‌ها نیز معمولا بیشتر از ۳۰ تا ۴۰ عدد در سال نمی‌فروشند.

چرا خودمان این هواپیماهای ساده را طراحی نمی‌کنیم و به قولی آن را به طور کامل بومی نمی‌کنیم؟

تنها بنا به دلایل اقتصادی. هواپیماهای فوق‌سبک قطعات زیادی ندارد، اما بیشتر این قطعات به گونه‌ای است که تنها چند شرکت در دنیا تولید آنها را با صرفه اقتصادی مناسب می‌توانند انجام دهند. مثلا قطعات اویونیکی یا موتور هواپیما که ساخت آنها به طور کامل در انحصار چند شرکت در دنیاست و بقیه سازندگان هواپیما نیز از آنها قطعه تهیه می‌کنند. از طرفی سایر قطعات هم به دلیل این که تولید انبوه نداریم ساخت آنها در ایران به صرفه نیست، اما به هر حال طراحی این هواپیماها که در واقع طراحی سازه و بدنه آن محسوب می‌شود، کار سختی نیست بویژه آن که اطلاعات فراوانی در این باره در دسترس عموم قرار دارد. یک تیم چهار، پنج نفره با تجربه می‌توانند در مدت کوتاهی این کار را انجام دهند. به طور کلی طراحی این هواپیماها هم در حال حاضر بیشتر تجربی شده است چراکه اطلاعات تجربی طراحی ‌اکنون به وفور یافت می‌شود.

یک مساله خیلی مهم همیشه ایمنی است. در حالی که هواپیماهای بزرگ براحتی سقوط می‌کنند چه اطمینانی به این هواپیماهای کوچک و ساده است؟

هواپیماهای فوق‌سبک اغلب مجهز به چتر نجات هستند یعنی اگر اتفاقی بیفتد چتر باز شده و کل هواپیما را سالم به زمین می‌نشاند بنابر این جای نگرانی ندارد. ضمنا افراد چون به صورت شخصی با این هواپیماها پرواز می‌کنند خودشان می‌توانند بر روند تعمیر و نگهداری نظارت داشته باشند و تعمیرکاران معتمد را انتخاب کنند و در آخر این‌که مساله تحریم بر این هواپیماها صادق نبوده و قطعات نو آنها کاملا در دسترس است، ضمن آن که در حال حاضر هواپیماهایی که در ایران تولید می‌شود کاملا نو و مانند هواپیماهای بزرگ کشورمان سالخورده نیستند. بنابر این درست با همان استانداردهایی به دست مصرف‌کننده می‌رسند که در اختیار استفاده‌کنندگان در کشورهای دیگر قرار می‌گیرند.