راهنمایان نابلد، مشکل گردشگران خارجی در ایران

آمارها در حالی از ورود دو میلیون گردشگر خارجی به ایران از ابتدای امسال تاکنون و پیش‌بینی دو برابر شدن این تعداد تا پایان سال حکایت دارد که فعالان حوزه گردشگری نگرانند مبادا کمبود راهنمایان حرفه‌ای در تورهای گردشگری که افزون بر دانش و تخصص در این حوزه، باید به زبان‌های خارجی نیز مسلط باشند، باعث نارضایتی گردشگران خارجی شود.

البته این نگرانی بیراه هم نیست تا جایی که به گفته مصطفی شفیعی‌شکیب، عضو هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین دلایل نارضایتی گردشگران خارجی هنگام سفر به ایران، کمبود راهنمای تور مسلط به زبان، نداشتن دانش و تخصص کافی برای ارائه توضیحات در بازدید از اماکن تاریخی و جاذبه‌های گردشگری و بی‌اطلاعی از الفبای صحیح برخورد با گردشگر خارجی است.

عباس پیرمرادیان، رئیس هیات مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به وجود 7000 راهنمای تور کارت‌دار کشور تاکید می‌کند: از این تعداد در خوشبینانه‌ترین حالت حدود هزار راهنمای تور فعال هستند و بقیه به‌کار دیگری جز این مشغول هستند.

عبدالناصر میرچی، مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این‌که مشکل اصلی در این میان کمبود راهنمای تور نیست، بلکه نبود راهنمای تور مسلط و حرفه‌ای به کار است که باعث شده تعداد قابل توجهی از آنها به فعالیت دیگری جز راهنمای تور بودن مشغول باشند، می‌گوید: این افراد فقط سالی یک بار با مراجعه به سازمان گردشگری کارت خودشان را تمدید می‌کنند بدون این‌که حضور فعالی به‌عنوان راهنمای تور داشته باشند.

از همین‌رو به گفته میرچی، چندی است طرح ساماندهی و بازنگری راهنمایان تور کلید خورده که براساس آن قرار است در مورد صدور و تمدید کارت برای راهنمایان تور در ایران بازنگری‌های جدی انجام شود به این امید که وضع راهنمایان تور در ایران از این حالت آشفتگی و بی‌سروسامانی درآید.

دربه‌در به دنبال راهنمای مسلط به زبان

کمبود راهنمای مسلط به انواع زبان‌های خارجی هم اکنون به معضل جدی تبدیل شده است تا جایی که تورگردان‌ها نگرانند مبادا این وضع پای گردشگران خارجی را برای سفر به ایران سست کند.

شفیعی‌ شکیب در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این معضل جدی پیش روی گردشگری خارجی کشورمان توضیح می‌دهد: ما در ایران راهنمای تور مسلط به زبان انگلیسی کم نداریم، اما متاسفانه به ترتیب در مورد دیگر زبان‌های خارجی مانند آلمانی، ایتالیایی، اسپانیایی، فرانسوی و روسی بشدت با کمبود راهنمایان توری که به این زبان‌ها آشنایی داشته باشند و بتوانند با تسلط بر این زبان‌ها با گردشگران ارتباط برقرارکنند، مواجه هستیم.

در این میان سرازیر شدن گردشگران چینی به ایران نیز مشکل بیشتری شده است، ماهانه چند تور گردشگر چینی وارد ایران می‌شوند که تورگردان‌ها برای پیدا کردن راهنمای تور مسلط به زبان چینی واقعا در تنگنا قرار گرفته‌اند. این وضع بخصوص در مورد گردشگران ژاپنی و کره‌ای به مراتب بدتر است زیرا به گفته شفیعی در کل مجموعه حدود 7000 نفری راهنمایان تور شاید تعداد راهنمایانی که به زبان‌های چینی، کره‌ای و ژاپنی مسلط باشند به تعداد انگشتان دست هم نرسد.

عباس پیرمرادیان، رئیس هیات‌مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی نیز به جام‌جم می‌گوید هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین درخواست گردشگران خارجی و بخصوص چینی‌ها پس از ورود به ایران این است که راهنمای تور مسلط به زبان مخصوص خودشان در اختیارشان گذاشته شود که این کمبود دست تورگردان‌ها را برای ارائه سرویس مناسب و در خور شأن گردشگر خارجی هنگام بازدید از ایران می‌بندد.

وقتی راهنمای تور، کم می‌آورد

نبودن راهنمایان تور برای ارائه توضیحات کافی به گردشگران خارجی و نداشتن اطلاعات به‌روز و مفید برای پاسخگویی به سوالاتی که هنگام بازدیدها از سوی گردشگران مطرح می‌شود هم مشکل دیگری است.

رئیس هیات‌مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، مشکل اصلی در این زمینه را قدیمی شدن آموزش‌هایی می‌داند که در کلاس‌های آموزشی به راهنمایان تورها داده می‌شود در حالی که این آموزش‌ها لازم است به صورت دوره‌ای به‌روز شود.

پیرمرادیان توضیح می‌دهد: نحوه آموزش به راهنمایان تور متقاضی دریافت کارت، همان روشی است که بیش از دو دهه از اجرای آن در کشورمان می‌گذرد به این ترتیب که در قالب یک دوره چهار تا شش ماهه، راهنمایان تور موظف هستند واحدهای آموزشی را شامل شناخت ملل، تاریخ و جغرافیا و مجموعه اطلاعات تخصصی بگذرانند و در نهایت از سوی سازمان گردشگری موفق به دریافت کارت راهنمای تور می‌شوند در حالی که هنوز خیلی از آنها الفبای صحیح تعامل و نحوه ارتباط با گردشگر خارجی را نمی‌دانند و از وظایفی که به‌عنوان راهنمای تور نسبت به گردشگر خارجی دارند، بی‌اطلاع هستند و همین زمینه نارضایتی گردشگر خارجی را هنگام سفر به ایران فراهم می‌کند.

در این میان البته مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، برخی انتقادهای مطرح شده از نحوه ارائه خدمات راهنمایان تور به گردشگران خارجی را بیشتر از آن‌که تخلف باشد، ناشی از عدم تسلط دانسته و تاکید می‌کند: با این حال تاکنون در مورد دیگر تخلفاتی که از سوی گردشگران خارجی و داخلی درباره نحوه عملکرد راهنمایان تور به سازمان گردشگری گزارش شده سازمان گردشگری با جدیت وارد عمل شده و عملکرد راهنمایان تورها را زیر ذره‌بین گذاشته است.

میرچی به برخی تخلفات گزارش شده نسبت به عملکرد راهنمایان تور اشاره کرده و می‌گوید: از نحوه برخورد با گردشگر داخلی یا خارجی گرفته تا بی‌اعتنایی به درخواست‌های آنها که ممکن است به‌طور مثال به منظور توقف برای انجام فریضه نماز یا بازدید از فلان منطقه گردشگری باشد، یا احتمال تبانی پنهانی برخی راهنمایان تور برای بردن گروه گردشگر خارجی به یک مرکز تجاری خاص به منظور خرید سوغات سفر، هر کدام از این موارد قابل اغماض نیست و در صورت تائید این موضوع قطعا بدون نیاز به تذکر کتبی به طور قاطع با راهنمای تور متخلف برخورد می‌شود که در این زمینه تاکنون برخوردهایی نیز با متخلفان صورت گرفته است.

میرچی همچنین از تدوین بسته جدیدی برای آموزش راهنمایان تور خبر می‌دهد که هم به‌روز و هم یک بسته آموزشی جامع و کامل است.

در این بسته آموزشی جدید، علاوه بر به‌روز شدن دانش‌ها و اطلاعات مورد نیاز در بحث تاریخ و جغرافیا و دانستنی‌های تخصصی، قرار است آموزش‌ها از حالت تئوری و کتابی صرف خارج شده و راهنمایان تور تمام الفبای مورد نیاز تعامل راهنمای تور با گردشگر خارجی از لحظه ورود به فرودگاه تا اقامت در هتل، بازدیدها و دیگر برنامه‌های سفر تا لحظه ترک خاک ایران را به‌طور کامل آموزش ببینند.

رایزنی‌هایی نیز با دانشگاه‌هایی که دانشجویان خارجی در حال تحصیل در رشته‌های مختلف زبان هستند در حال انجام است تا این افراد در صورت تمایل با شرکت در یک دوره آموزشی راهنمای تور بتوانند از زبان تخصصی‌شان برای حضور در تورهای گردشگری خارجی استفاده کنند.

راهنمایان تور ساماندهی می‌شوند

این‌که هم‌اکنون نزدیک به 6000 نفر از راهنمایان تور با وجود داشتن کارت حضور جدی در فعالیت‌های گردشگری ندارند و صرفا سالی یک‌بار کارت‌شان را تمدید می‌کنند، شاید مهم‌ترین دلیلش این باشد که در دوره‌های گذشته هیچ نظارت دقیقی بر عملکرد راهنمایان تور از سوی سازمان گردشگری وجود نداشت و از آنها در قبال کارتی که در اختیار داشتند گزارش عملکردی خواسته نمی‌شد.

مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با تائید این موضوع از اجرای طرحی خبر می‌دهد که براساس آن هنگام رسیدن موعد تمدید اعتبار کارت راهنمایان، آنهایی که عملکردشان از تعداد مشخصی کمتر باشد به‌عنوان راهنمای تور غیرفعال حساب شده و دیگر نتوانند براحتی کارت‌شان را تمدید کنند.

میرچی تاکید می‌کند در طرح ساماندهی قرار نیست راهنمای تور از کارش برکنار شود، اما با بازنگری جدی در نحوه و مراحل صدور کارت دیگر تمدید آن براحتی نخواهد بود که مثلا یک راهنمای تور صرفا آن را بگیرد و هیچ حضور فعالی در عرصه گردشگری نداشته باشد.

پوران محمدی ‌- گروه جامعه