بی​بی و عروسک​هایش به آمریکا می​روند

خیلی‌هایشان برای عروسک‌های نوه‌هاشان یا برای بچه‌های تازه متولد شده خانواده لباس دوخته‌اند، اما کمتر مادربزرگی را می‌شود پیدا کرد که عروسک‌دوزی برایش یکی از بزرگ‌ترین لذت‌های دنیا باشد. بی‌بی حاضر امیدوار یکی از این مادربزرگ‌هاست که همه عمرش را گذاشته پای دوختن عروسک‌ها. اطرافیان او تکه پارچه‌هایشان را جمع می‌کردند و برای او می‌آوردند تا عروسک‌های قصه‌هایش را بدوزد و به بچه‌ها هدیه بدهد.

او متولد شهر کازرون است و سال‌هاست در شیراز زندگی می‌کند، اما همیشه دلش برای زادگاهش می‌تپد. بی‌بی هشتاد و هشت ساله قصه دوز از اوایل تیر تا هفته گذشته مهمان نگارخانه میرمیران خانه هنرمندان بود و عروسک‌هایی را که با تکه پارچه‌های اضافی اطرافیانش دوخته بود به نمایش گذاشته بود. از این نمایشگاه استقبال خوبی شد و از 250 عروسکی که بی‌بی به نمایش گذاشت 200 عروسک به فروش رفت.

بی‌بی در تمام روزهای برگزاری نمایشگاه گوشه‌ای روی یک صندلی نشسته بود، یا عروسک می‌دوخت یا لیف می‌بافت. زیرچشمی هم آمد و شدها و برخورد بازدیدکنندگان را نگاه می‌کرد. شاید فکرش را نمی‌کرد روزی عروسک‌هایش را از شیراز به تهران بیاورد و به تماشای نگاه‌های مهربان و لبخندهای بازدید کنندگان بنشیند.

سفر به قصه‌های کودکی

وقتی وارد نمایشگاه عروسک‌های بی‌بی شدم احساس کردم پا به قصه‌های دوران کودکی‌ام گذاشته‌ام. مارهایی که کوچک و بزرگ روی دیوار کنار هم بودند. کاروان شترهای بی‌بی که روی دیوار کنار هم قرار گرفته بودند و انگار از راه دوری می‌آمدند. مجموعه‌ای از مورچه‌های بزرگی را ساخته که روی یکی از دیوارها رژه می‌روند. دخترها و پسرها، زن‌ها و مردهایی که همه در قالب عروسک‌های پارچه‌ای بی‌بی هویت گرفته بودند و نگاه کردن به هر یک از آنها قصه‌های متعددی را در ذهن رقم می‌زد. عروسک‌ها دسته‌دسته کنار هم روی دیوار جاخوش کرده‌اند و انگار هر کدام اعضای یک خانواده هستند که با چهره‌های شاد کنار هم نشسته‌اند.

گنگ لاله، جوب‌ها، ننه ماهی و آقا گنجشگک همه اینجا هستند. حتی ننه اسکندر، کلاه قرمزی و بانو چویی هم آمده‌اند تا از زبان بی‌بی قصه‌ها روایت شوند، بی‌بی حاضر، همانی است که سال‌ها افسانه‌های زندگی این عروسک‌ها را برای کودکان گفته و حالا به آنها تجسم بخشیده است.

عروسک‌های قصه‌های بی‌بی حاضر دوست داشتنی‌اند و شکل و شمایلشان متفاوت از همه شخصیت‌ها و عروسک‌هایی است که تاکنون دیده‌ایم.

عروسک‌های همیشه برنده

بی‌بی درباره این عروسک‌ها می‌گوید: اینها شخصیت‌های قصه‌های من هستند و همیشه آخر قصه‌ها با همه سختی‌هایی که می‌کشند برنده می‌شوند.

بی‌بی نشسته و یکی‌یکی رفتن عروسک‌هایش را تماشا می‌کند. وقتی نوه‌اش از او خواسته عروسک‌هایش را به نمایش و فروش بگذارد، با خودش گفته حالا ببینم کسی اینها را می‌خرد یا نه؟ اما از روزی که به خانه هنرمندان آمده و استقبال مردم را از خرید عروسک‌هایش دیده نگران بوده که مبادا همه عروسک‌هایش را بخرند و چیزی باقی نماند.

بی‌بی همان‌طور که با سوزن مشغول دوخت یک عروسک تازه است، می‌گوید: من به عروسک‌هایم عشق دارم. اول عشق به نماز و روزه و کارهای خیر، بعد هم عشق به عروسک‌هایم.

بی‌بی عروسک‌های کودکی‌اش را هنوز به یاد دارد و می‌گوید: عروسک‌ها را از روی قصه‌هایم درست می‌کنم، مادر و مادربزرگ من هم همین‌طور عروسک درست می‌کردند و من از آنها یاد گرفتم.

عروسک‌ها قیمت چندانی ندارند و بین ده تا ۶۰ هزارتومان می‌توان آنها را خرید.

بی‌بی رنگ‌ها را بخوبی می‌شناسد و وقتی درباره انتخاب پارچه‌های مختلف برای عروسک‌هایش از او می‌پرسم، می‌گوید: پارچه‌های گل‌گلی برای شادی است. رنگ‌های مشکی را هم برای آنها که سنگین‌تر هستند، استفاده می‌کنم مثل خالو حسین، همان که سبیل دارد و لباسش مشکی است.

بی‌بی اهل تئاتر رفتن است. نوه‌اش بهمن عباسپور، دانش‌آموخته بازیگری است و سال گذشته او را به دیدن نمایش «سقراط» دعوت کرد. بی‌بی هم رفت، دید و خیلی خوشش آمد به اندازه‌ای که می‌خواهد شخصیت‌های نمایش را هم عروسکی کند. بی‌بی می‌گوید: اگر زنده باشم و بتوانم کار کنم، باز هم دوست دارم نمایشگاه داشته باشم، مردم بیایند، ببینند و اگر دوست داشتند بخرند.

به گفته نوه بی‌بی، 20 عروسک را گردشگران خریده‌اند و آنها به دیگر کشورها سفر کرده‌اند. او می‌افزاید: خارجی‌ها بیشتر عروسک‌هایی را خریده‌اند که لباس سنتی ایرانی داشتند. حجاب هم که خصیصه همه عروسک‌های بی‌بی است، چون دلش می‌خواهد عروسک‌هایش با حجب و حیا باشند.

نوه بی‌بی می‌گوید: قرار است برای نمایشگاه بعدی، عروسک‌های هر یک از قصه‌ها درون یک قاب قرار بگیرند و قصه هر عروسک کنار آن آورده شود. این پیشنهادی است که خود بی‌بی داده است. عباسپور معتقد است ریشه بسیاری از قصه‌های بی‌بی در شاهنامه و مثنوی معنوی مولاناست.

دعوت از بی‌بی برای سفر به آمریکا

در ایام برگزاری نمایشگاه بی‌بی در خانه هنرمندان گروهی از مدرسه پردیس نیویورک آمریکا هم به بازدید نمایشگاه آمده و پیشنهاد کرده‌اند عروسک‌ها همراه با قصه‌های بی‌بی در این مدرسه که مخصوص کودکان فارسی زبان است، نمایش و آموزش داده شود.

همچنین یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تصمیم گرفته از داستان‌های عروسک‌های بی‌بی یک فیلم 30 دقیقه‌ای انیمیشنی بسازد.

بی‌بی قبل از برپایی نمایشگاه با خود می‌گفته خسته شدم از این که سال‌ها عروسک دوخته و روی هم گذاشته‌ام اما بعد از پایان نمایشگاه و از اتفاق پیش آمده بسیار خرسند بوده و می‌خواهد از این به بعد عروسک‌های بیشتری درست کند، اما از نوه‌اش قول می‌گیرد در یک نمایشگاه دیگر عروسک‌هایش را به نمایش بگذارد.

زینب مرتضایی فرد ‌/‌ گروه فرهنگ‌وهنر‌