دلایل جایگزینی مجازات حبس برای جرایم غیرعمد پزشکی

پیش از ابلاغ این بخشنامه در مواردی پزشکان از درمان‌های پرخطری که ممکن بود به عارضه فوت بیماران منجر شود، سربازمی زدند.

قانون مجازات اسلامی قانونی است که به صورت آزمایشی سال 1370 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از آن، این قانون به صورت قطعی اول اردیبهشت 1392 در مجلس به تصویب رسید. این قانون مشتمل بر پنج کتاب است که چهار کتاب آن در اصلاحیه‌ای که به مجلس فرستاده شد، به تصویب رسید و کتاب پنجم که کتاب تعزیرات است، هنوز در قوه‌قضاییه در دست بررسی است.

مواد 64 تا 87 قانون مجازات اسلامی مربوط به مجازات جایگزین مجازات حبس است. این مجازات برای جرایمی است که به طور غیرعمد منجر به فوت می‌شود که برای مواردی مانند مرگ در اثر کار غیرعمد در رانندگی و پزشکی کاربرد دارد. در صورت بروز فوت، مجازات جایگزین حبس می‌تواند مشکل را بردارد.

ما می‌دانیم پزشکان اولا نیت‌شان نیت خیر و ایجاد سلامت برای افراد است و به صورت عمد کاری نمی‌کنند که برای افراد ایجاد خطر کند و به مرگ و میر بیماران منجر شود. دوم این‌که بیماری‌ها فی‌الذاته خطرات و ریسک‌هایی دارند. برخی بیماری‌ها خطرات پایین و برخی بیماری‌ها خطرات مرگ بالا دارند. در مجموع ممکن است به دلیل عوارض بیماری، بیمار فوت کند.

آیین‌نامه اجرایی ماده 79 قانون مصوب سال 1392 باید در مدت سه ماه به تصویب هیات وزیران می‌رسید که متاسفانه این کار در آن زمان انجام نشد و به دلیل این‌که آیین‌نامه در دی 92 به هیات وزیران ارجاع شد و هنوز در هیات‌وزیران تصویب نشده، عملا اجرای این مجازات‌های جایگزین مجازات حبس در برخی موارد دچار مشکل شده بود.

برخی پرونده‌هایی که سال گذشته به قوه‌قضاییه ارجاع شده، این موضوع را نشان می‌دهد و من به عنوان مشاور ریاست قوه‌قضاییه در مرکز سیاستگذاری و برنامه‌ریزی سلامت قوه‌قضاییه با پرونده‌هایی از پزشکانی مواجه شدم که بنا به دلایلی برای آنها حکم حبس صادر شده است.

این موضوع بسیار ناراحت‌کننده‌ای بود که پزشکی با 10 درصد قصور ـ که در آن 10 درصد نیز جای صحبت بود ـ باید یک سال حبس تعزیری بگیرد. از همین رو اواخر سال گذشته در حضور آیت‌الله آملی لاریجانی این موضوع را مطرح کردم و تاکید شد که این امر موجب می‌شود، پزشکان از کارهای پرخطر و درمان‌های پرخطری که برای برخی بیماران مانند بیماران سرطانی یا نیازمند جراحی‌های پرخطر لازم است و احتمال دارد منجر به فوت شود، سر باز بزنند و همین مساله به ضرر مردم و بیماران تمام می‌شود.

رئیس قوه‌قضاییه بر اصلاح این موضوع تاکید کرد و به شورای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی سلامت قوه‌قضاییه ماموریت داد کار کارشناسی انجام گیرد. این کار انجام شد و نتیجه این کار کارشناسی دو هفته پیش به حضور آیت‌الله لاریجانی ارائه شد و با دیدگاه عالمانه ایشان و توجه به خطراتی که ممکن است برای مردم به وجود بیاید، این اصلاحیه اعلام شد.

رئیس قوه‌قضاییه این بخشنامه را که قضات درباره جرایم غیرعمد پزشکی که به این گونه عوارض منجر می‌شود از مجازات جایگزین مجازات حبس استفاده کنند، ابلاغ کرد و آرامش را به حوزه پزشکی بازگرداند.