سرزمین شام در آخرالزمان و قیام سفیانی

بدون شک کانون و مرکز حوادث پیش از ظهور منطقه و سرزمین شام است. (در این برهه از تاریخ) شام کانون جنگ و درگیری‌هاست و به خاطر آن اختلافات و نزاع های زیادی در می گیرد و این منطقه قلب حوادث است که ضربه به آن جا وارد می آید و مکانی است که شدیدا آسیب می بیند. همه احادیث بدان اشاره دارند و استدلال می کنند که مرکز این حوادث دمشق و منطقه شام است.

بنابرگفته یاقوت حموی در جلد سوم معجم البلدان شام شامل سرزمین هایی از رود فرات تا سرزمین های همجوار عربش در مصر است. پهنای آن از کوه های طیّ به سوی قبله تا دریای مدیترانه است. شهرهای مهم منبج، حلب، حماه، حمص، دمشق، المعره و بیت المقدس در وسط آن منطقه قرار دارد و در ساحل دریا در آن منطقه نیز شهرهای انطاکیه، طرابلس، عکّا، صور و عسقلان قرار دارد. شام شامل پنج ناحیه قنسرین، دمشق، اردن، فلسطین و حمص است. مستنداتی که بر حوادث شام را تاکید می کنند، بسیارند. مهمترین آنها حسنه "جابر" در کتاب الغیبه نعمانی(ص 186) است که از امام باقر(ع) نقل می کند که فرمودند: ای جابر قائم ظهور نمی کند تا آنکه فتنه ای شام را فراگیرد و اهل شام به دنبال خلاصی از آنند اما راهی برای آن نمی یابند و در موثقه "جابر" این گونه آمده است: اولین سرزمینی که ویران می شود، شام است.

اینها دو مستند برای حوادث شام هستند:
1. موثقه جابر که گفته می شود یا قرینه حتمیت وقوع همراه است؛
2. حسنه جابر که آن نیز این گونه است و ما همان اتفاقات پی در پی را که در لبنان و فلسطین رخ می دهد، مشاهده می کنیم. حوادث جاری لبنان شباهت زیادی به حوادثی دارد که یک روایت با سند ضعیف در کتاب الزام الناصب (ص 48) بدان اشاره می کند: فتنه‌ای در شام خواهد بود که در ابتدا گویی بازی کودکان است؛ پس امور مردم سامان نمی‌یابد و اوضاع آشفته می شود.

این حدیث، با وجود ضعیف بودن اسنادش، مستند سومی برای حوادث شام محسوب می شود؛ چرا که این امر با شروع فتنه لبنان که شباهت بسیار زیادی به بازی کودکان دارد، اتفاق افتاده است. کتاب عقد الدرر (ص 45) این روایت را این گونه آورده است:

در شام فتنه ای خواهد بود که آغازش همچون بازی کودکانه است. هرچه این فتنه از یک طرف آرام و خاموش می‌شود، از جانب دیگر سر بر می آورد و پایان نمی پذیرد تا آن که منادی ای از آسمان ندا سر می دهد، آگاه باشید که تنها فلانی امیر است.

و در کتاب الارشاد شیخ مفید در مورد کشته شدن امیر و حاکم مصر توسط مصریان و ویرانی شام سخن رانده شده و این سخن شیخ مفید یعنی بنابر آنچه در اصول و منابع ثابت می شود مستند چهارم برای این امر محسوب می‌شود. حسنه سدیر که در مورد سه پرچم در شام مستندی قوی به شمار می آید که این نیز یک مستند برای این امر است.

ده‌ها روایت دیگر را نیز که همگی به سرزمین شام اشاره دارند، مهمترین آنها روایتی است که در مورد ظهور سه پرچم یعنی پرچم های اصهب و پرچم سفیانی، سفیانی از جمله نشانه هایی است که تاکید زیادی روی آن شده است و می توان گفت که ظهور آن حتمی است.

در کتاب بحارالانوار (ج 52، ص 271) به نقل از کتاب سرور اهل الایمان با اسناد خود از ابن محبوب از ابن عاصم الحافظ از ابوحمزه ثمالی آمده که گفته از امام باقر(ع) شنیدم که فرمود: آنگاه که خبر جنگ و درگیری و اختلاف در میان شامیان به گوش شما رسید، باید از شام بگریزید؛ زیرا حتماً در آنجا فتنه و کشتار اتفاق خواهد افتاد.

البته سند این روایت مجهول است. نعمانی (ج8، ص251 تصحیح مرحوم غفاری) با سندی معتبر از داود الدجاجی مجهول الحال از امام باقر(ع) روایت کرده است که امیرالمومنین علی(ع) فرمود: فاختلف الاحزاب من بینهم. تا آنکه از میانشان احزاب دست به اختلاف زدند.

با توجه به این کلام خداوند تعالی فرمودند: در سه چیز منتظر فرج و گشایش باشید. اختلاف و درگیری شامیان، پرچم‌های سیاه و هراس و وحشت در ماه رمضان.

اعتبار این حدیث بستگی به وثاقت و مورد اطمینان بودن داود بن ابی داود الدجاجی دارد. اینجا باید بگوییم اگرچه مجهول بودن احوال داود بن ابی داود الدجاجی مانع معتبر بودن این خبر می شود امام احتمال وقوع مواردی که این روایت بدان اطلاع داده، از احتمال وقوع روایت های ضعیف دیگر بیشتر است و به خاطر اینکه ضعف دجاجی در روایت ثابت نشده، احتمال جعلی بودن این روایت ضعیف است.
منبع: سفیانی و نشانه های ظهور نوشته محمد فقیه و ترجمه سیدشاپور حسین(شبستان)