نگاه پررنگ کارگردان ها به دفاع مقدس در فجر 32

امسال در جشنواره فیلم فجر شاهد 9 فیلم با موضوع دفاع مقدس بودیم؛ فیلم‌هایی که بیشتر آنها، هم طرفدار مردمی داشتند، هم نظر منتقدان و کارشناسان سینمایی را به دست آوردند و هم از نظر داوران این دوره از جشنواره، جزو فیلم‌های مهم امسال به شمار می‌رفتند. نکته جالب توجه دیگر، قابلیت‌های بالای این دست فیلم‌ها برای پخش از تلویزیون (بعد از پایان نمایش عمومی و توزیع در شبکه ویدئویی کشور) است. در سال‌های گذشته بسیاری از فیلم‌های تولید شده سینمای ایران که روی پرده سینماها رفتند، به دلیل این‌که نمی‌توانستند با مخاطبان انبوه تلویزیون ارتباط برقرار کنند، این فرصت را به دست نیاوردند که از تلویزیون پخش شوند، اما امسال علاوه بر فیلم‌های متنوعی که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمده و با استقبال مخاطب روبه‌رو شده‌اند، فیلم‌های دفاع مقدسی، به عنوان قله‌های بلند این دوره از جشنواره، از این قابلیت برخوردارند.

چ؛ روایتی که جایش در سینما خالی بود

ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردانی است که با ساخت ۱۷ فیلم با موضوع دفاع مقدس نام‌آشناتر از دیگر فیلمسازان این عرصه است و می‌توان او را قهرمان بلامنازع سینمای دفاع مقدس نامید. او امسال با فیلم «چ» در جشنواره فجر حضور داشت. فیلم «چ» که چهاردهم بهمن در سومین روز جشنواره به نمایش درآمد؛ از روز بیست و پنجم تا بیست و هفتم مرداد ۱۳۵۸ زندگی شهید چمران را روایت مــــی‌کند؛ روزهــایی که امام خمینی(ره) در فرمانی مهلت بیست و چهار ساعته‌ای به دولت و ارتش دادند تا حصر پاوه را بشکنند و منطقه را از وجود تروریست‌های کومله و دموکرات پاکسازی کنند. فریبرز عرب‌نیا، بابک حمیدیان، سعید راد، مریلا زارعی، مهدی سلطانی و خسرو شهراز از بازیگران این فیلم بودند.

این فیلم علاوه بر این‌که از نظر مردم جزو فیلم‌های برتر بود، نظر کارشناسان و داوران را نیز به خود اختصاص داد و از فیلم‌هایی است که می‌تواند پس از پایان نمایش عمومی، راهی تلویزیون شود و برای مخاطب گسترده این رسانه پخش شود.

تلفیق ادبیات و سینما در پنجاه قدم آخر

کیومرث پوراحمد که ماندگارترین اثرش (قصه‌های مجید) را در تلویزیون ساختـه و آثار دیگرش نیز بارها و بارها از این رسانه روی آنتن رفته، امسال بار دیگر به فیلمسازی در عرصه سینمای دفاع مقدس روی آورد. او که پیش از این فیلم «اتوبوس شب» را با موضوع دفاع مقدس ساخته است، در جشنواره امسال دومین فیلم خود در این حوزه به نام «پنجاه قدم آخر» را به نمایش درآورد.

این فیلم سرگذشت واقعی یکی از نیروهای اطلاعات عملیات لشکر زرهی هشت نجف اشرف در عملیات والفجر 4 را نمایش می‌دهد که برای شناسایی به یک منطقه مین‌گذاری شده در خاک عراق می‌ر‌ود و ۱۷ روز تمام با پایی زخمی انتظار می‌کشد تا بالاخره به کمکش می‌آیند. بابک حمیدیان و طناز طباطبایی از بازیگران این فیلم هستند که فیلمنامه آن به​وسیله کیومرث پوراحمد و با مشاوره حبیب احمدزاده به نگارش درآمده است. حضور احمدزاده در نگارش فیلمنامه این فیلم سینمایی، گرچه شاید به خلق بهترین نتیجه منتهی نشده است، اما اتفاق درست و لازمی است که ای کاش، از این پس جدی‌تر گرفته شود.

آنچه مسلم است پوراحمد، بدون حضور و مشاوره احمدزاده نمی‌توانست این فیلم را بسازد، کما این‌که در خلق اتوبوس شب، این اتفاق به بهترین شکل رخ داد و یکی از بهترین فیلم‌های پوراحــــمد و بهترین کارهای دفاع مقدس در دهه گذشته تولید شد.

نگاه زنانه به دفاع مقدس

«شیار ۱۴۳» دومین فیلم نرگس آبیار است که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم برگرفته از یک نگاه زنانه به دفاع مقدس است و سعی کرده انتظار یک مادر را که نمونه‌ای از زنان منتظر در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده است، به تصویر بکشد.

این فیلم یکی از فیلم‌هایی بود که وقتی در کاخ جشنواره روی پرده رفت، با استقبال مخاطبان مواجه شد و ابراهیم حاتمی‌کیا نیز که برای دیدن این فیلم به کاخ جشنواره آمده بود، بعد از تماشای فیلم در گفت‌وگو با خبرنگاران فیلم «چ» را به فیلم «شیار۱۴۳» تقدیم کرد.

او درباره این فیلم گفت: این فیلم امید می‌دهد و در اوج ناامیدی، امیدبخش است و دقیقا همین نکته معجزه فیلم شیار ۱۴۳ است؛ فیلمی که زبان و بیان مذهبی دارد و دروغ نمی‌گوید. شیار ۱۴۳ یک فیلم شیعه و درباره انتظار است.

در این فیلم مریلا زارعی که بازی اش مورد توجه داوران جشنواره واقع شد، نقش الفت مادری را بازی می‌کند که سال‌ها در انتظار پسرش است که به جبهه رفته؛ گلاره عباسی، مهران احمدی، جواد عزتی، یدالله شادمانی، زهرا مرادی و حمیده صادقی از بازیگران این فیلم هستند.

میهمان داریم؛ روایت متفاوت انتظار

محمدمهدی عسگرپور که سال‌های گذشته در تلویزیون فعال‌تر از سینما بود و چند سالی به دلیل کارهای اجرایی در خانه سینما و درگیری با حواشی آن، نتوانست فیلم بسازد، امسال بالاخره طلسم را شکست و فیلم «میهمان داریم» را با موضوع دفاع مقدس ساخت. این فیلم در روز ششم جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ نمایش داده شد و در بخش بین‌الملل جشنواره نیز مورد توجه داوران قرار گرفت.

«میهمـان داریم» داستان پدر و مادری است که سه فرزندشان شهید شده‌اند و تصمیم می‌گیرند تا تنها پسر جانباز خود را از آسایشگاه به خانه منتقل کنند. خبر آمدن یک میهمان گرانقدر، کارهای زمین‌مانده و دلشوره پذیرایی، دغدغه‌های پیش روی آنهاست. پرویز پرستویی، آهو خردمند، محمد صادقی، بهروز شعیبی، سهیلا گلستانی و مهدی صادقی از بازیگران این فیلم هستند. «میهمان ‌داریم» به دلیل مضمون معنوی‌ و روایت متفاوتش از انتظار، از فیلم‌هایی است که برای پخش از شبکه‌های تلویزیونی در آینده، جزو بهترین گزینه‌ها خواهد بود.

روایت جهانگیر الماسی از یک زن آزاده

«رنج و سرمستی» دیگر فیلمی بود که امسال با مضمون دفاع مقدس در جشنواره سی و دوم فیلم فجر در بخش نگاه نو شرکت کرد. این، اولین ساخته جهانگیر الماسی بود که بعد از سال‌ها بازیگری، تهیه‌کنندگی و ساخت فیلم‌های کوتاه، به پشت دوربین فیلمسازی حرفه‌ای آمد و اولین فیلم بلند خود را در کارنامه‌اش ثبت کرد. فیلم الماسی هم روایت متفاوتی از یک آزاده زن در دوران دفاع مقدس با ساخـــــتاری متــــفاوت را به تصــــویر کشید.
«رنج و سرمستی» روایت مشترکی از جنگ رژیم بعث با ایران و جنگ آمریکا با عراق است که مضمون آن درباره صنایع پیشرفته کشورمان در عرصه‌های هوا فضاست و قرار است در آن تلاش‌های مردم ایران برای پیشرفت کشور در خلال جنگ به نمایش درآید.

محور قصه زندگی زنی است که در جنگ ایران و عراق اسیر شده و به عراق رفته و پس از سال‌ها به ایران بازمی‌گردد و با ماجراهای گوناگون روبه‌رو می‌شود.

ماه‌چهره خلیلی، شهرام پوراسد، مهدی صبائی، هرمز سیرتی، احمد کاوری و حسین خانی‌بیک از بازیگران این فیلم هستند.

زندگی عاشقانه شهید مدق

«دلتنگی‌های عاشقانه» سومین فیلم بلند سینمایی رضا اعظمیان نیز از آثار دفاع مقدسی حاضر در جشنواره امسال بود که پس از یک سال سرانجام روی پـــــرده رفت و به زندگی شهید سیدمنوچهر مدق و همسرش فرشته ملکی می‌پرداخت. این فیلم درواقع داستان فرشته و منوچهر است که هنگام بازگشت از ماه عسل متوجه حمله نیروهای عراقی به ایران شده و زندگی عاشقانه‌شان دستخوش تغییراتی می‌شود.

محمدرضا فروتن، میترا حجار، رویا تیموریان، شاهرخ فروتنیان، سیامک اطلسی، مریم کاویانی و شیوا خنیاگر از بازیگران این فیلم هستند که در بخش سودای سیـمرغ این دوره از جشنواره روی پرده رفت و به نظر می‌رسد از کارهایی باشد که در آینده مخاطبان انبوه تلویزیونی خواستار دیدن این فیلم از رسانه ملی باشند.

معراجی‌ها؛ هدیه تلویزیون به سینمای دفاع مقدس

مسعود ده‌نمکی امسال هم در جشنواره فیــلم فجر و با فیلم «معراجی‌ها» که بار دیگر از دستمایه دفاع مقدس بهره می‌برد، حضور داشت.

محمد که علاقه‌مند رفتن به جبهه است، با شرط‌های عجیب‌ و غریب پدرش مواجه می‌شود؛ با وجود ایــن‌که به شرط‌های پدرش عمل می‌کند، اما راه رفتن او به جبهه همچنان بسته است تا این‌که از خانه فرار می‌کند و پدر دنبال او راهی جبهه می‌شود.

در این فیلم بیش از ۴۰ بازیگر حضور دارند که به محمدرضا شریفی‌نیا، اکبر عبدی، سیدجواد هاشمی،‌ مهرداد ضیایی، مهران رجبی، نیما شاهرخ‌شاهی، برزو ارجمند، امیر نوری، کاوه خداشناس، حسین مهری، غلامحسین لطفی، مجید شهریاری، اصغر نقی‌زاده، اسماعیل سلطانیان، بهاره افشاری، مریم کاویانی، پوراندخت مهیمن، لاله صبوری، سمانه پاکدل و حدیثه تهرانی می‌توان اشاره کرد.

نکته جالب توجه درباره این پروژه، تولید این فیلم در تلویزیون است. درواقع معراجی‌ها، هدیه تلویزیون به سینمای دفاع مقدس و جشنواره سی و دوم فیلم فجر به شمار می‌رود؛ فیلمی که اکران عمومی آن پس از پایان جشنواره آغاز می‌شود و نسخه تلویزیونی آن هم سال آینده روی آنتن خواهد رفت. تعاملی که شاید زمینه‌ساز همکاری‌های پررنگ‌تر بین سینما و تلویزیون در آینده باشد.

وقتی دشمن دوست می‌شود

«عاشق‌ها ایستاده می‌میرند» اولین فیلم شهرام مسلخی که در جشنواره سی و دوم فیلم فجر برای مردم و منتقدان به نمایش درآمد، جزو فیلم‌هایی است که روایتی متفاوت از سینمای دفاع مقدس در آن تصویر می‌شود و تاثیرات جنگ روی زندگی دشمن در دوربین سازنده‌اش به ثبت رسیده است؛ فیلمی که با بازی سروش صحت، لعیا زنگنه، پوریا پورسرخ و شوان عطوف بازیگر شناخته‌شده عراقی ساخته شد و به عنوان اولین اثر سازنده‌‎اش به طور نسبی با استقبال روبه‌رو شد.

خانه‌ای کنار ابرها؛ روایتی جذاب

یکی از فیلم‌هایی که ساخته شدنش در کارنامه نمایشی دفاع مقدس لازم به نظر می‌رسد و از ویژگی‌های لازم برای پخش از شبکه‌های تلویزیونی برخوردار است، فیلم «خانه‌ای کنار ابرها» نخستین ساخته سیدجلال دهقانی اشکذری است. این فیلم داستان دو جوان در زمان جنگ را روایت می‌کند که به دلایلی وارد خانه‌ای می‌شوند که پسرشان به جبهه رفته است. این دو نفر با آن خانواده آشنا می‌شوند و اتفاقات جذابی در ادامه برای‌ آنها رخ می‌دهد.

این فیلم نیز از فیلم‌هایی بود که به دلیل روایت جذاب و صادقانه خود از دفاع مقدس، مورد توجه قرار گرفت و در بخش نگاه نو از سوی داوران دیده شد. هدایت هاشمی، حامد کمیلی، آفرین عبیسی و نگار عابدی از بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

سوژه‌هایی که کارگردانان سینمای دفاع مقدس امسال سراغ آن رفته‌اند، سوژه‌هایی متنوع هستند؛ ما امسال برشی از زندگی چمران را در فیلم «چ» حاتمی‌کیا دیدیم، انتظار پانزده ساله الفت را در «شیار ۱۴۳» برای فرزندی که به جبهه رفت و دیگر برنگشت، زندگی عاشقانه شهید سیدمنوچهر مدق و همسرش در «دلتنگی‌های عاشقانه» را هم دیدیم، با هرمز مهندسی که در «پنجاه قدم آخر» کیومرث پوراحمد به جبهه رفت، همراه شدیم و فیلم‌های دیگر با آدم‌های دیگری در جبهه‌ها روی پرده سینمای جشنواره امسال آمدند تا ثابت کنند که هنوز جنگ هشت ساله ظرفیت‌های زیادی برای فیلمسازان دارد.

آبیار: «شیار۱۴۳» را به تلویزیون تقدیم خواهم کرد

نرگس آبیار، کارگردان فیلم شیار 143 درباره چگونـــــگی شکل‌گیری این داستان در ذهنش به خبرنگار ما گفت: این اثر ما به ازای بیرونی دارد و زمانی با شخصیت الفت آشنا شدم که در حال تحقیق برای نگارش یک رمان بودم؛ البته این شخصیت در آن رمان هست، اما در رمان شخصیت‌های دیگری هم هستند که در کنار الفت تعریف شده‌اند و از شخصیت الفت به دلیل ویژگی‌های دراماتیک بسیاری که داشت، برای تصویر این فیلم سینمایی استفاده کردم.

وی ادامه داد: همین که 15 سال رادیوی پسرش را به کمر بسته بود و خبر آزادی پسـرش را به اشتباه به او دادند، واقعیت‌هایی بود که در این فیلم به صورت مستقل به آنها پرداختم.

آبیار درباره اکران عمومی این اثر افزود: خب من خیلی به گیشه فکر نمی‌کنم. اما خدا رو شکر با توجه به بازتابی که در سینماهای مـــردمی داشته است، به گیشه آن نیز امیدوار شده‌ام.

وی درباره نمایش این اثر در تلویزیون گفت: پس از اکران عمومی و سینمای خانـگی، «شیار۱۴۳» را به تلویزیون تقدیم خواهم کرد تا همه مردم ایران آن را ببینند. ما فیلم می‌سازیم که مردم آن را ببینند و تلویزیون فرصت بسیار مناسبی برای جذب مخاطب به آثار سینمایی است.

ده‌نمکی: نسخه تلویزیونی معراجی‌ها، کامل‌تر است

مسعود ده‌نمکی، کارگردان این اثر در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: ایده‌ اولیه‌ این کار را از خاطراتم طی زمان جنگ برداشت کردم و در ادامه طرح اولیه‌ آن را نوشتم و سپس قصه را گسترش دادم.

وی ادامه داد: بیشتر صحنه‌های این اثر برگرفته از واقعیت است و خودم این اتفاق‌ها را با چشم در دوران جنگ دیده‌ام.

ده‌نمکی به نسخه سینمایی و تلویزیونی معراجی‌ها اشاره کرد و افزود: از ابتدا قصد داشتم نسخه سینمایی یک داستان کاملا جنگی باشد، اما سریال داستان‌های متعدد دیگری اعم از عاشقانه و اجتماعی را در خود جای دهد. کارگردان «اخراجی‌ها» درباره وضع فیلمسازی سینمای ارزشی و دفاع مقدس بیان کرد: معتقدم سینمای دفاع مقدس کار خودش را می‌کند و به جلو می‌رود و هیچ‌گاه نمی‌توان این سینما را متوقف کرد و مغفول نخواهد ماند.

الماسی: دین خود را ادا کردم

جهانگیر الماسی، کارگردان فیلم سینمایی «رنج و سرمستی» در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره این‌که چرا در نخستین ساخته سینمایی‌اش به سمت سوژه‌ای با محوریت دفاع مقدس رفته است، گفت: همزمان با پدیده انقلاب اسلامی، درس و دانشگاه من به پایان رسید و تا خواستم وارد بازار کار شوم، جنگ شروع شد و بخش اعظمی از انرژی جوان‌های هم‌نسل من صرف جنگ و مبارزه شد.

وی ادامه داد: من به عنوان یک مسلمان و ایرانی هیچ‌گاه ظلم‌ها و جنایت‌های صدام و کشورهایی را که از او حمایت می‌کردند، فراموش نخواهم کرد و در تمام این سال‌ها بخشی از وجودم درگیر روزهای جنگ بوده و بهترین دوستان من در آن زمان شهید شدند، به همین دلیل وقتی فرصت فیلم ساختن برایم فراهم شد، سراغ این سوژه رفتم.

مریم احمدی