تقویت اسپرم با غذا

در این مبحث می‌خواهیم به مشکلات مردان بپردازیم و ببینیم چرا مردان دچار ناباروری می‌شوند و اصلا چه راه‌هایی وجود دارد که اسپرم‌ها کیفیت بالایی پیدا کنند.

وقتی نازایی بین زوج‌ها اتفاق می‌افتد، هر دو نفر باید از نظر پزشکی آزمایش‌هایی انجام دهند ولی آزمایش مربوط به زنان بسیار گران‌تر و روند طولانی‌تری هم دارد. بنابراین پیش از آن‌که زنان به پزشک مراجعه کنند، لازم است مرد فقط با دادن یک آزمایش اسپرموگرام تمام شبهه‌ها را از بین ببرد، و سپس زن مراحل مربوط به ناباروری را شروع کند. حال این پرسش مطرح می‌شود که یک اسپرموگرام خوب باید چه خصوصیاتی داشته باشد.

این مشخصات طبیعی هستند

اسپرموگرام روشی است که در آن مایع سیمن (منی) مرد آنالیز می‌شود یعنی تمام اجزای تشکیل‌دهنده مایع سیمن، یک به یک مورد بررسی دقیق آزمایشگاهی قرار می‌گیرد. اسپرم‌ها برای رسیدن به تخمک زن باید راهی طولانی را طی کنند و در این راه لازم است تحرک، قدرت و سلامت کافی داشته باشند تا بتوانند بموقع و سر فرصت خود را به تخمک رسانده و قبل از این‌که تخمک از بین برود آن را بارور کنند. به همین دلیل داشتن حرکت کافی (سریع و رو به جلو)، تعداد زیاد اسپرم و حجم کافی آن نشانه‌های خوبی هستند تا شانس باروری را در هر بار نزدیکی بالا ببرند. البته برای داشتن این کیفیت، عوامل دیگری از قبیل میزان PH مایع سیمن، شکل ظاهری اسپرم‌ها و چند عامل دیگر نیز نیاز است.

چگونگی اسپرموگرام

این آزمایش را می‌توان در خانه یا آزمایشگاه انجام داد ولی مشکلی که وجود دارد این است که مایع منی ظرف 30 دقیقه باید به آزمایشگاه رسانده شود زیرا تست‌های آزمایشگاهی هر چه سریع‌تر باید انجام شود. هر فرد باید این آزمایش را در دو نوبت و به فاصله 4 هفته انجام دهد تا بتوان قضاوت درستی از باروری به‌دست آورد.

مایع سیمن تحت تاثیر چیست؟

عوامل متعددی روی این مایع، کیفیت و کمیت آن تاثیر می‌گذارند؛ ژنتیک، اشکالات موجود در بیضه‌ها و عوامل محیطی که یک به یک به آنها اشاره خواهد شد.

اختلالات ژنتیکی

برخی مردان از همان بدو تولد اشکالاتی روی کروموزوم مردانه خود دارند که باعث می‌شود دستگاه تناسلی نتواند بخوبی ایفای نقش کند. این روند در آینده می‌تواند موجب نازایی و بسیاری از مشکلات دیگر شود. اینها ممکن است ژن‌های معیوبی داشته باشند. البته این ژن‌ها در اثر عوامل محیطی مانند اشعه هم می‌توانند دچار اختلال شوند. گاه نیز دیده می‌شود تعداد زیادی از اسپرم‌ها در یک مرد دچار ناهنجاری هستند، مثلا بخشی به نام آکروزوم که در ناحیه سر اسپرم قرار گرفته و باروری با تخمک را میسر می‌سازد به دلایل نامشخصی وجود ندارد یا اسپرم شکلی غیرعادی دارد، سر وجود ندارد یا دو سر وجود دارد؛ همه اینها امکان باروری با تخمک را مختل می‌کند.

عوامل محیطی

از مهم‌ترین عوامل محیطی می‌توان به عوامل شغلی اشاره کرد. مردانی که مدت طولانی با آلاینده‌ها مانند کود شیمیایی یا سموم در تماس هستند، کیفیت اسپرمشان تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

برخی از عوامل هم هستند که موجب از بین رفتن اسپرم‌ها یا مرگ آنها می‌شوند؛ مثلا کسانی که مدت طولانی روی صندلی می‌نشینند یا در حمام‌های گرم مانند جکوزی قرار می‌گیرند که این موارد حرارت بیضه‌ها را بالا می‌برد. اسپرم‌ها در محیطی با دمای حرارت 35 درجه می‌توانند بخوبی فعالیت کنند. به همین دلیل بیضه‌ها در کیسه بیضه قرار دارند و حرارت این غدد را کنترل می‌کنند.

بنابراین توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است بخصوص در نوزادان پسری که متولد می‌شوند باید از وجود بیضه‌ها درون کیسه اطمینان حاصل کرد برخی از نوزادان پسر دارای نهان بیضگی هستند. والدین حتما باید به این نکته توجه کنند و تا پیش از رسیدن بلوغ این مشکل را با کمک پزشک معالج حل کنند. گرچه در بیشتر موارد به مرور بیضه‌ها به داخل کیسه نزول پیدا می‌کنند، ولی هر گونه غفلت می‌تواند به نازایی کودک در آینده منجر شود.

بیماری‌ها

برخی از بیماری‌های عفونی در مردان مانند اوریون می‌تواند آینده باروری را به مخاطره اندازد. بنابراین همه بیماری‌های عفونی در کودک لازم است جدی گرفته شود. بیماری بسیار شایع دیگر، بیماری واریکوسل است. در این بیماری عروق بیضه متورم و واریسی شکل می‌شود. این بیماری باعث کاهش حرکت اسپرم و تغییر شکل ظاهری آنها و حتی کاهش تعدادشان می‌شود. واریکوسل قابل اصلاح است. شاید تعداد بسیاری از بیماران نیز از وجود بیماری‌شان اطلاع نداشته باشند و با ناباروری متوجه موضوع شوند.

استعمال مواد مخدر

تحقیقات نشان داده مصرف سیگار، الکل و دیگر مواد افیونی مانند حشیش و کوکائین مانع تولید اسپرم می‌شود و حتی در مواقعی اسپرم‌های ناقص را زیاد می‌کند.

مصرف دارو

افرادی که به سرطان مبتلا هستند و تحت درمان با داروهای شیمی‌درمانی بوده یا رادیوتراپی می‌شوند نیز ممکن است دچار اختلال در کیفیت اسپرم شوند و دارو‌هایی مانند سولفاسالازین یا برخی از دارو‌های ضدقارچ نیز چنین عملکردی دارند ولی اغلب با قطع دارو کیفیت مایع سیمن به حالت اول برمی‌گردد.

چه باید کرد؟

وقتی زوجی دچار نازایی می‌شوند، اولین قدم مراجعه به پزشک است. بعضی از اختلالات فقط باید از سوی افراد متخصص برطرف شود. اما همیشه شیوه زندگی و عادات غذایی را نباید از نظر دور داشت، چون ورزش، غذا و اصلاح عادات غلط؛ سه رکن اساسی در کیفیت و کمیت اسپرم هستند. اما کدام غذا‌ها می‌توانند کمیت اسپرم را ارتقا دهند؟

خوشمزه‌ و مفید برای مردان

مارچوبه: مارچوبه گیاه بسیار مفیدی است که حاوی مقادیر زیادی از فولات، ویتامین K و ویتامین C است، حتی تحقیقات نشان داده مادران بارداری که در طول بارداریشان از این گیاه استفاده می‌کنند، کمتر نوزادانی با ناهنجاری‌های مادرزادی به دنیا می‌آورند. اما وجود ویتامین C در بیضه‌ها نقش محافظتی دارد. ویتامین C رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد. همچنین از چسبیدن اسپرم‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کند.

آووکادو: آووکادو میوه‌ای گرمسیری است، این میوه حاوی مقادیر زیادی ویتامین E، ویتامین B6 و اسید فولیک است. ویتامین‌های گفته شده بخصوص ویتامین E باعث افزایش تحرک اسپرم و بالا رفتن قدرت نفوذ آن داخل تخمک می‌شود.

موز: موز حاوی ویتامین B1، ویتامین A و ویتامین C است. همچنین موز حاوی آنزیمی به نام برومولین است که موجب تعدیل هورمون‌های جنسی مردانه می‌شود.

شکلات تیره: شکلات تیره دارای آرژنین هیدروکلراید است و شمار اسپرم‌ها و میزان مایع منی را دو برابر می‌کند.

سیر: سیر ماده غذایی مفیدی است که جریان خون را سرعت می‌بخشد. بهبود جریان خون قدرت و توان اسپرم‌ها را بالا می‌برد. همچنین موادی مانند سلنیوم و ویتامین B6 مانع آسیب به اسپرم شده و سطح هورمونی را متعادل می‌کند.

گردو: گردو حاوی آرژنین است. این ماده حجم و تعداد اسپرم‌‌ها را بالا می‌برد، همچنین حاوی امگا 3 است که جریان خون را در بیضه‌ها تسریع می‌کند. این آجیل قدرت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد و از اسپرم‌ها محافظت می‌کند. خوردن 7 عدد گردو در روز سطح کلسترول خون را پایین آورده و ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.

مردان از این غذاها دوری کنند

مردانی که دچار اختلال در کیفیت اسپرم هستند، بهتر است از خوردن این مواد اجتناب کرده یا میزان آن را به حداقل برسانند. ثابت شده غذاهایی مانند شیرینی‌جات، قند و شکر، غذاهای فست‌فودی شامل پیتزا، سوسیس، کالباس، سس، غذاهای سرخ کرده (چیپس، پفک و...)، سیگار و الکل و دیگر مواد مخدر در حرکت و میزان آنها تاثیری منفی می‌گذارد. / ضمیمه سیب

مترجم: پرنیان پناهی

منابع: Modernmom و mayochinic