فضای بسته عربستان زیرفشار مردمی

این گزارش به شرح‌حال 11 فعال حقوق بشری در عربستان می‌پردازد که تحت فشارهای شدید مقامات دولتی بوده‌اند.

هلا الدوساری نویسنده و فعال حقوق زنان عربستان می‌گوید، سال 2013 در زمینه فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی هیچ فرقی با سال‌های پیش از خود نداشته است.

وی در مصاحبه با الجزیره اظهار کرد: اگر کارهای ما را با اقدامات انجام گرفته در دهه 1990 مقایسه کنید، هیچ تفاوتی مشاهده نمی‌شود. تنها تفاوت این است که شرایط منطقه باعث شده سرکوب‌ها و اقدامات دولتی خشن‌تر نشان داده شود حال‌آن که این رفتارها از گذشته هم وجود داشته است.

هلا یکی از اعضای ستاد 26 اکتبر بود، این همان ستادی است که زنان عربستانی را تشویق می‌کرد تا در تاریخ مذکور پشت خودروهای خود نشسته و دستور حکومت مبنی بر ممنوعیت رانندگی زنان را نقض کنند. اگرچه در آن روز دستگیری‌های فراوانی صورت نگرفت، اما الدوساری می‌گوید نیروهای پلیس خود را برای بازداشت‌های گسترده آماده کرده بودند.

تونی جونز، استاد رشته تاریخ خاورمیانه در دانشگاه روتگرز و تحلیلگر سیاسی سابق در گروه بین‌المللی بحران، عقیده دارد دولت عربستان در این‌گونه موارد از خود انعطاف‌ناپذیری فراوان نشان می‌دهد تا بتواند قدرت را در دست داشته باشد.

وی به الجزیره گفت: دولت ممکن است اجازه بحث و تحرک در برخی موضوعات اجتماعی را بدهد، اما منفعتش در این است که به جای انجام تغییرات اساسی، بیشتر در مورد این مسائل بحث و تبادل‌نظر شود.

ریف بداوی یکی از فعالانی است که در گزارش دید‌بان حقوق بشر به او اشاره شده است. او سردبیری پایگاه «لیبرال‌های آزاد سعودی » را بر عهده دارد.

ریف این سایت را در سال 2008 و با هدف بحث و مناظره در مورد موضوعات سیاسی و مذهبی تاسیس کرد. او سال گذشته دستگیر و به اتهام انتشار مطالب ضداسلامی به هفت سال زندان محکوم شد.

الدوساری می‌گوید کاری که بداوی انجام داد بسیار خطرناک بود و خود را به یک هدف آسان برای دولت تبدیل کرد.

وی در این زمینه اظهار کرد: «پرونده بداوی ابعاد پیچیده و گسترده‌ای دارد، اما او به تنهایی در حال مبارزه بود.

فعالان باید ابتدا نوع مبارزه خود را مشخص کنند. فعالیت‌های اجتماعی در عربستان کاری بسیار خطرناک است و مردم بخوبی با شرایط آگاه هستند.»

از فعالیت در عرصه‌های اجتماعی و حقوق زنان گرفته تا دفاع از حقوق اقلیت شیعه، همه در گستره فعالیت این افراد قرار دارد.

جونز عقیده دارد اگر فعالان اجتماعی و سیاسی در عربستان با یکدیگر آشنا شده و در ارتباط باشند، بهتر می‌توانند راه خود را ادامه دهند. اکنون شبکه ارتباطی میان آنها ضعیف است و همین امر باعث شده تا بسرعت شناسایی و دستگیر شوند.

کارشناسان و تحلیلگران طرفدار دولت که منتقد اقدامات این فعالان هستند، می‌گویند آنها راه اشتباهی برای ایجاد تغییر در پیش گرفته‌اند.

زمانی که رانندگی زنان عربستانی به تیتر نخست بسیاری از رسانه‌های دنیا تبدیل شد، سلام الدوساری، سردبیر روزنامه «الاقتصادیه» که طرفدار دولت است، گزارشی با این عنوان نوشت: «زنان رانندگی می‌کنند، اما بدون تحریک». او در مقاله‌ای این پرسش را مطرح کرد که آیا قانون‌شکنی راه مناسبی برای رسیدن به حقوق است؟

تلاش الجزیره برای تماس با سخنگوی وزارت کشور عربستان بارها و بارها بی‌نتیجه مانده است. در ماه اکتبر این وزارتخانه هشدار شدیدی به کسانی داد که قصد دارند قوانین این کشور را تهدید کرده و زیر پا بگذارند.

مشکل دیگر این است که عربستان قانون جزایی رسمی ندارد و همین باعث شده دست قضات در محاکمه این فعالان باز باشد. جونز می‌گوید دولت عربستان اجازه داده افراطی‌ها در دادگاه‌ها، مکان‌های عمومی، مساجد و دیگر مکان‌ها حضور پررنگی داشته باشند.

بنا به گفته جونز، آل‌سعود از دادن قدرت به این افراد سود می‌برد، زیرا آنها در کسب مشروعیت به این خانواده کمک فراوانی کرده و می‌کنند.

وی در این زمینه عنوان کرد: «از لحاظ تاریخی، رابطه آل‌سعود با این روحانیون افراطی همواره بخشی از یک دادوستد بوده است. اما این روزها این رابطه تغییر کرده و دولت به گونه‌ای از این افراد استفاده می‌کند که می‌رود تا چهره‌ای مستبد از عربستان بسازد.»

اگرچه سال گذشته سال سخت و دشواری برای فعالانی همچون هلا الدوساری بود، اما او به آینده امیدوار است.

وی می‌گوید: «ما هر سال درس‌های جدیدی یاد می‌گیریم. به یاد داشته باشید که مردم عربستان پیش از این به حقوق انسانی خود آشنا نبودند و چنین فضای اجتماعی در کشور وجود نداشت.»

مخلف الشماری یکی از فعالان در زمینه حقوق بشر و رسانه‌های اجتماعی در عربستان در گزارش دیدبان حقوق بشر به این موضوع اشاره می‌کند که فرهنگ جامعه عربستان در حال تغییر است و مردم در حال شکستن فضایی هستند که از 40 سال پیش تاکنون بر این کشور حکمفرماست. با این حال جونز نگاه مثبت و خوشبینانه‌ای نسبت به فعالیت‌های اجتماعی در عربستان ندارد.

او می‌گوید انتظار تغییرات سیاسی را در عربستان حداقل در سال 2014 ندارد.

منبع: الجزیره انگلیسی
مترجم: حسین خلیلی