مستندسازان تلویزیون به فیلم فجر رونق می‌دهند

به گزارش جام‌جم، پس از درخشش مستندسازان سیما فیلم و مراکز استان‌ها در جشنواره اخیر سینماحقیقت و کسب عناوین برتر، این بار و در بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور هم، فعالان عرصه مستند تلویزیون حضور پررنگ و برجسته‌ای در بخش مسابقه فیلم‌های مستند دارند و امیدوارند به روند موفقیت‌آمیز خود در جشنواره‌های معتبر ادامه دهند.

«خاطراتی برای تمام فصول» ساخته مصطفی رزاق کریمی تولید گروه حماسه و دفاع شبکه اول سیما (برنده جایزه بزرگ و بهترین مستند بخش دفاع مقدس جشنواره سینماحقیقت)، «در پناه بلوط» ساخته مهدی نورمحمدی تولید مرکز ایلام (برنده بهترین مستند بلند و بهترین تدوین سینماحقیقت)، «فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه» ساخته مرتضی پایه شناس تولید سیمافیلم (برنده تندیس بهترین مستند سیاسی اقتصادی سینماحقیقت)، «حیات در رگ‌های سرد» ساخته فتح‌الله امیری تولید مرکز ایلام، «باد در باغِ نظر» با نام اولیه (از عطر باغ نارنج) ساخته پویان کاظمی تولید مرکز فارس و «نیمروز و مَکران» ساخته ماکان آشوری تولید مرکز سیستان و بلوچستان از تولیداتی است که هیات انتخاب برای حضور و رقابت در بخش مستند جشنواره سی‌و‌دوم فیلم فجر پذیرفته شده‌اند.

دیگر فیلم‌هایی که در بخش مسابقه مستند این دوره جشنواره حضور دارند، ‌از این قرار است: برای گونگادین بهشت نیست (سیدغلامرضا نعمت‌پور)، رژیستور عقب مخاطب می‌گردد (سیدوحید حسینی)، نرمین تولیچ: بازیگر (محمدرضا عباسیان)، جایی برای زندگی(محسن استادعلی)، لطفا بوق بزنید (رضا فرهمند)، زنجموره (محمد حسن دامن‌زن)، خانه سیمین و جلال (پریسا عشقی)، خواب ابراهیم (محمود کریمی)، ابرها در راهند (محمدعلی فارسی)، شش قرن و شش سال (مجتبی میرطهماسب)، ساعت صفر(آزاده نوزاد مقدم و حسین سلامت)، شناسنامه (سیدمحمدرضا هاشمیان)، ملخی غول شد (محمدتقی فهیم)، بیوک آقا (علیرضا انصاریان)، صورت‌های ابریشمی (اکبر ناظمی) و کمی بالاتر (لقمان خالدی).

در حالی که امروز هیات انتخاب بخش مسابقه سینمای ایران (سودای سیمرغ) به عنوان پرمخاطب‌ترین و پررونق‌ترین بخش این رویداد بزرگ سینمایی، اسامی آثار نهایی راه یافته را اعلام خواهد کرد، بخش مستند نیز تماشاگران پروپاقرص و پیگیر خود را دارد و بسیاری با اعلام فیلم‌های بخش مسابقه مستند خود را آماده تماشای آثاری باکیفیت و ارزشمند در جشنواره فیلم فجر می‌کنند. برای همین سراغ تعدادی از صاحبان فیلم‌های مستند رفتیم که آثارشان جزو تولیدات صدا و سیما و درواقع نماینده شایسته رسانه ملی در مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور محسوب می‌شوند.

4 سال تلاش برای تولید یک مستند

مهدی نورمحمدی، کارگردان «در پناه بلوط» از تولیدات مرکز ایلام درخصوص موضوع این مستند به جام‌جم گفت: این فیلم مستند روایتی از زندگی سنجاب ایرانی و چالش‌های موجود در مسیر ادامه حیات این جونده کوچک است.

وی زمان ساخت این مستند را از تحقیق و پژوهش تا تولید چهار سال عنوان کرد و افزود: در مرحله تحقیقات برای اولین بار سه عنوان کتاب مرتبط با سنجاب را از منابع انگلیسی و فرانسوی ترجمه کردیم، چون هیچ منبعی در این زمینه در ایران وجود نداشت. ما براساس آن گفته که می‌گوید جهانی فکر کنید و منطقه‌ای عمل کنید کار را به مرحله تولید رساندیم و بر زندگی سنجاب ایرانی در محدوده زاگرس تمرکز کردیم.

نورمحمدی موضوع روز و بحث چالش‌های زیست محیطی را مهم‌ترین دلیل احتمال پذیرفته شدن این فیلم از سوی هیات انتخاب دانست و گفت: جدا از این تاکنون هیچ فیلمی با این جزئیات و دقت به زندگی سنجاب‌ها نپرداخته بود.

این کارگردان شهرستانی تغییر نگاه تلویزیون به مقوله فیلم مستند را از اتفاقات خوب سال‌های اخیر سیما عنوان کرد و افزود: در سال‌های گذشته به مستند اهمیت زیادی داده نمی‌شد، اما الان بخش اعظم تولیدات تلویزیون را آثار تشکیل می‌دهد. البته معضل بودجه فیلم‌های مستند کماکان به قوت خود باقی است، این فیلم با حمایت همه جانبه مرکز ایلام ساخته شد. فیلم‌های مستند به ارتقای سطح دانش مردم کمک می‌کنند و حمایت از این فیلم‌ها باید بیش از پیش در دستور کار قرار بگیرد.

فتح‌الله امیری که در سی‌امین جشنواره فیلم فجر برای کارگردانی «در جست‌و‌جوی پلنگ ایرانی» سیمرغ بلورین بهترین مستند را به دست آورد در این دوره هم با فیلم «حیات در رگ‌های سرد» یکی از فیلمسازان حاضر در بخش مسابقه آثار مستند است.

وی با اشاره به حمایت مرکز ایلام از ساخت این مستند عنوان کرد: معمولا مستندهای بلند نیازمند حمایت صدا و سیماست که درصورت پشتیبانی نتایج درخشانی خواهد داشت. الان دو سال متوالی است که مراکز سیما سیمرغ‌های مستند جشنواره فیلم فجر را از آنِ خود می‌کنند.

روایت تازه از دورانی تاریخی

پویان کاظمی، کارگردان مستند «باد در باغِ نظر» (از عطر باغ نارنج) از تولیدات مرکز فارس، موضوع این اثر را مربوط به دوران زندیه با تمرکز روی سالهای زمامداری کریمخان زند توصیف کرد و گفت: به نظرم مهم‌ترین ویژگی این کار یک روایت تازه و مدرن ایرانی از دورانی تاریخی است.

وی در ادامه با اشاره به این‌که فیلمنامه این کار را با محمدرضا اصلانی، کارگردان برجسته مستند نوشته است، افزود: این اثر با استفاده از شیوه قصه‌های هزار و یک شبی به نگارش درآمده و باعث می‌شود از دل هر قصه، داستان و موضوعی دیگر به تصویر کشیده شود. کاظمی با اشاره به بودجه ناکافی فیلم برای تیمی حرفه‌ای و افرادی چون علی لقمانی (فیلمبردار سینما) و ملک جهان خزایی (طراح صحنه و لباس) از حمایت صدا وسیمای مرکز فارس به نیکی یاد کرد و لزوم توجه هرچه بیشتر به حمایت از تولید فیلم‌های مستند را خواستار شد.

روی خوش تلویزیون و حمایت از آثار مستند

مرتضی پایه‌شناس، کارگردان «فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه» تولید مرکز سیمافیلم که با موضوع سازمان مجاهدین خلق ساخته شده نگاه ساده و سرراست و شیوه روایتی اثر را از دلایل احتمالی انتخاب آن برای بخش مسابقه مستند جشنواره دانست و گفت: خیلی خوشحالم که تلویزیون به ساخت آثار مستندی رو آورده که در جشنواره‌ها نیز بخوبی دیده می‌شود و رتبه کسب می‌کند. درمجموع جدا شدن از کلیشه‌ها و این تغییر رویکرد را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم.

ماکان آشوری، کارگردان «نیمروز و مَکران» تولید مرکز سیستان و بلوچستان درخصوص این فیلم مستند به جام‌جم گفت: نام این اثر اشاره به نام قدیمی سیستان و بلوچستان به عنوان بزرگ‌ترین استان کشور دارد. پیش از کشف قاره آمریکا نصف‌النهار مبدا از این منطقه رد می‌شد، برای همین به آن می‌گفتند نیمروز. مَکران هم اسم قدیمی دریای عمان است که در قسمت پایین منطقه بلوچستان قرار دارد.

وی تصویربرداری فیلم را مهم‌ترین دلیل گزینش این اثر توسط هیات انتخاب جشنواره سی‌و‌دوم دانست و افزود: دلیل احتمالی دیگر گزینش هیات انتخاب این است که ما به منطقه‌ای توجه کردیم که در آثار دیگر به آن اعتنا و اهمیتی داده نشده یا بد به آن پرداخته شده است. تمام سعی‌مان این بود که با ساخت این فیلم مستند آن نگاه نادرست را تغییر دهیم.

آشوری به حمایت موثر سیمای سیستان و بلوچستان برای تولید این فیلم اشاره کرد و گفت: اگر حمایت ویژه این مرکز نبود این فیلم اصلا ساخته نمی‌شد.

علی رستگار ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر