شایع‌ترین عفونت‌های زنانه

واژن زنان باکتری‌های مفیدی دارد که برای حفظ سلامت آن بسیار مفید است. در کنار این باکتری‌ها، بعضی میکروب‌های بیماری‌زا نیز در واژن زندگی می‌کنند که در شرایط طبیعی و تا زمانی که مکانیسم‌ دفاعی طبیعی بدن فعال است، باعث عفونت نمی‌شوند، اما اگر به هردلیل این مکانیسم‌های دفاعی دچار اختلال شوند، این میکروب‌ها مجال بیماری‌زایی و بروز پیدا می‌کنند.

وقتی ترشحات طبیعی، عفونی می‌شود

به‌طور طبیعی در واژن و دهانه رحم خانم‌ها مقدار کمی مایع به‌طور مداوم ترشح می‌شود که باعث می‌شود مجرای تناسلی مرطوب باقی بماند و از طرفی به سلامت و پاک‌شدن مجرای تناسلی کمک می‌کند.

دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان در گفت‌و‌گو با جام‌جم با اشاره به مطالب فوق، اظهار می‌کند: این ترشحات، بی‌رنگ و بدون بو است، اما بسته به سیکل ماهانه در خانم‌ها، رنگ و غلظت آن تغییرپذیر است، به طوری که زمان تخمک‌گذاری، حاملگی، شیر‌دادن و نزدیکی جنسی مقدار این ترشحات بیشتر می‌شود.

در واقع، کیفیت و کمیت ترشحات واژن در هر زن در طول زمان و حتی طی دوره ماهانه تغییر می‌کند؛ یعنی ترشحات قبل از بلوغ با ترشحات دوران بارداری و ترشحات پس از یائسگی متفاوت است. به همین ترتیب، هورمون‌ها تاثیر مهمی روی ترشحات واژن دارد و در نتیجه بارداری یا مصرف قرص‌های ضدبارداری، ترشحات واژن را تغییر می‌دهد. در دوران قاعدگی و دوره پس از زایمان هم کیفیت یا میزان ترشحات ممکن است تغییر کند.

این متخصص زنان و نازایی با تاکید بر این‌که ترشح زیاد‌تر از معمول، ممکن است با بوی بد توام شود و آن را افزایش دهد، می‌افزاید: استحمام مرتب و خشک‌کردن عضو تناسلی کافی است، اما در صورتی که بوی زننده داشته باشد، حاکی از عفونت است. اگر افزایش ترشح باعث تغییر رنگ، بو، التهاب ناحیه تناسلی، خارش و سوزش بشود، غیرطبیعی تلقی می‌شود و مراجعه به پزشک را ضروری می‌کند. فراموش نکنید هر عاملی که در محیط طبیعی واژن تغییر ایجاد کند، سبب افزایش ترشح غیرطبیعی از واژن می‌شود؛ عواملی چون استفاده از بعضی صابون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماری قند، حاملگی، نزدیکی مکرر، عفونت‌ یا حتی پاک‌کردن مجرای تناسلی به وسیله اسپری‌های مخصوص ناحیه تناسلی یا دوش واژینال.

ضرورت رعایت بهداشت

اما سوالی که مطرح می شود، این است ‌که آیا با رعایت بهداشت ناحیه تناسلی می‌توان از بروز این عفونت‌ها پیشگیری کرد؟

دکتر لاهوتی، در پاسخ این پرسش می‌گوید:سلامت دستگاه تناسلی بیش از هرچیز وابسته به رعایت بهداشت این ناحیه است و با تمیز نگه داشتن اندام تناسلی تاحد زیادی می‌توان از عفونت پیشگیری کرد، اما بعضی مواقع علت ایجاد عفونت، سرایت از همسر است که​ گاهی​ ​ بیمار​ نیست، ولی ​ناقل​ محسوب می‌شود. در واقع عفونت همان‌طور که از مرد به زن منتقل می‌شود، از زن به مرد نیز قابل سرایت است.

بروز عفونت در دختران مجرد

به گفته دکتر لاهوتی، گرچه عفونت‌ دستگاه تناسلی بیشتر از طریق روابط جنسی منتقل می‌شود، اما ممکن است در دختران مجرد هم به علت تغییر محیط طبیعی واژن تحت تاثیر عواملی چون مصرف آنتی‌بیوتیک و از بین رفتن میکروب‌های دفاعی دستگاه تناسلی ایجاد شود. البته در دختران این عفونت درحد عفونت واژن محدود می‌ماند، ولی در بانوان دهانه رحم و رحم نیز درگیر می‌شود.

علائم عفونت واژن را بشناسید

به طور کلی عفونت‌ دستگاه تناسلی داخلی زنان شامل عفونت واژن، دهانه رحم و گردن رحم است که هرکدام با میکروب‌های خاص خودش ایجاد می‌شود.

دکتر لاهوتی با تاکید بر این‌که زمان مشخصی برای افزایش احتمال عفونت‌های رحمی ذکر نشده، ولی دردوره بعد از زایمان، احتمال ایجاد آن بیشتر است، می‌گوید: این عفونت‌ها بسته به این‌که در کدام ناحیه از دستگاه تناسلی و با چه میکروبی ایجاد شده باشد، علائم متفاوتی دارد و حتی گاهی بی‌علامت است. علائم عفونت دستگاه تناسلی از خارش و سوزش شدید ناحیه تناسلی با ترشح زرد و بدبو یا بدون آن تا درد زمان نزدیکی و خونریزی پس از نزدیکی، درد زیر شکم، تب و لرز متفاوت است.

هر شش ماه یکبار به متخصص زنان مراجعه کنید

اگر عفونت، علامت‌دار‌ باشد، به نفع بیمار است، چرا که باعث مراجعه وی به پزشک و درمان می‌شود در حالی که عفونت‌ بی‌سروصدا ممکن است حتی تا وقتی خیلی پیشرفت کرده، هیچ علامتی ایجاد نکند.

به گفته دکتر لاهوتی در برخی موارد، عفونت‌ها بی‌سروصدا و بدون علامت در فضای شکم پخش می‌شود و باعث چسبندگی شدید و ناباروری می‌شود. به همین علت توصیه می‌شود همه خانم‌ها حداقل هرشش ماه یک بار، به پزشک زنان مراجعه کنند.

چرا عفونت‌ها عود می‌کند

چرا با این که بیمار مبتلا به عفونت ناحیه تناسلی به پزشک مراجعه می‌کند و دستور دارویی هم دریافت می‌کند، اما باز هم دچار عود بیماری می‌شود.

دکتر لاهوتی در پاسخ می‌گوید: علت عود می‌تواند مقاومت میکروب به آنتی‌بیوتیک تجویز شده باشد یا این‌که بیمار دارویش را درست و سر ساعت مصرف نکرده است. حتی ممکن است خانم، بیماری را از همسرش گرفته باشد که در این مواقع تا زمانی که همسر درمان نشود، بیماری مرتب عود می‌کند. گاهی هم محیط واژن تغییر کرده و باکتری‌های طبیعی واژن از بین رفته‌اند و به همین دلیل، باکتری‌های بیماری‌زا، دوباره مجال رشد پیدا می‌کنند. در این موارد باید دارویی تجویز شود که محیط واژن را به حالت طبیعی بازگرداند.

عفونت‌های دستگاه تناسلی ممکن است قارچی، میکروبی یا ویروسی باشند و اگرچه معمولا بعضی میکروب‌ها مثل سوزاک و سیفلیس بسیار خطرناک و پرعارضه است، اما عفونت‌های قارچی همیشه بی‌خطر نیستند. این عفونت‌ها بخصوص در بیماران دیابتی یا بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی‌ می‌تواند مشکلات شدیدی ایجاد کند، اما در حالت طبیعی معمولا خطر زیادی ندارد و اگرچه ممکن است با عود باعث آزار بیمار شود، ولی خطر جدی برای سلامت بیمار محسوب نمی‌شود.

عفونت‌هایی که درمان می‌شود

درمان عفونت بسته به علت آن، شامل داروهای ضدمیکروبی و ضدقارچ می‌شود که به صورت خوراکی، موضعی یا حتی گاهی تزریقی است. در مواردی که بیمار، دچار عود‌ مکرر می‌شود یا باید عامل زمینه‌ای درمان یا کنترل شود یا درصورتی که علت عود مشخص نیست، از داروهایی که محیط واژن را به حالت طبیعی بازمی‌گرداند، در کنار درمان ضد میکروبی و ضدقارچ استفاده شود. فراموش نکنید، نکته مهم برای پیشگیری از عفونت‌ ناحیه تناسلی زنان آن است که بهداشت این ناحیه در هیچ شرایطی فراموش نشود.

پونه شیرازی‌ /‌ گروه سلامت