«زمانی برای عاشقی» غرور و کینه را نقد می‌کند

سریال مناسبتی زمانی برای عاشقی ـ که نگارش فیلمنامه آن از سوی علی‌اکبر محلوجیان انجام شده ـ روایتگر زندگی حاج مرتضی (فرهاد قائمیان) بازاری خوشنام و اهل خداست که با یک اتفاق ناخواسته مواجه‌می‌شود و تصمیم می‌گیرد به حال و هوایی که سال‌ها از آن غفلت کرده، بازگردد...

***

در یکی از روزهای هفته گذشته، برای اطلاع از کم و کیف تولید و تهیه گزارشی از روند تولید این سریال ده قسمتی، به سمت میدان سپاه جایی که لوکیشن اصلی کار در آن واقع شده، می‌روم.

خانه‌ای کوچک و قدیمی که حوضی با زمینه آبی‌رنگ وسط حیاطش خودنمایی می‌کند، حال و فضای سنتی به لوکیشن داده است. فرهاد قائمیان، بازیگر نقش حاج مرتضی با گریمی متفاوت جلوی دوربین ابراهیم غفوری مدیر تصویربرداری قرار گرفته و با لباس خانه بر سر سفره غذا کنار خانواده‌اش نشسته است. طراحی این فضا و نشان دادن خانواده بر سر سفره ـ که تقریبا در میان خانواده‌های ایرانی منسوخ شده ـ در کنار فضای سنتی خانه، تداعی‌کننده انسجام خانواده ایرانی است که در ذهن نسل جدید، محلی از اعراب ندارد.

***

محمدحسین لطیفی که پیش از این سریال‌های متفاوتی چون سفر سبز، صاحبدلان، نردبام آسمان، وفا و دودکش را در کارنامه کاری خود ثبت کرده، فعالیت خود را این‌بار با ساخت سریال ویژه ماه محرم شبکه تهران ادامه می‌دهد.

این کارگردان می‌گوید: زمانی برای عاشقی هم مانند همه کارهای محرمی، وامدار قصه آشنایی است که به دفعات با محوریت تعزیه و آیین‌های دهه اول محرم ساخته می‌شود. البته سعی ما بر این بوده تا برای خودمان هدفگذاری کنیم و یکی از هدف‌های بزرگ ما، مروری بر صفت‌ها و خصایل مذمومی چون کینه و غرور است که امیدواریم با پخش این سریال و برقراری ارتباط با مخاطب به اهداف‌مان برسیم. ما در این سریال می‌خواهیم تصویر کنیم که هر کس غرور و کینه در دل داشته باشد، هر چقدر هم انسان مومنی باشد، مرید مولایمان حسین(ع) نیست.

لطیفی به این نکته اشاره می‌کند که گرچه در این سریال با جستجو طرف هستیم اما این سریال مانند سریال سفرسبز، معمایی نیست.

او می‌گوید: در این سریال ـ که در ده قسمت 45دقیقه‌ای ساخته می‌شود ـ حاج مرتضای قصه ما بعد از 20 سال به‌دنبال دوستان قدیمی خود می‌گردد و پس از پیدا کردن آنها می‌بیند هر کدام با مشکلی روبه‌رو هستند. ما درباره خوبانی حرف می‌زنیم که باید ایرادشان گفته شود تا خودشان را اصلاح کنند، چه برسد به بدها که خود من جزو آنها هستم.

این کارگردان در ادامه می‌گوید: فیلمنامه این کار سه سال پیش تصویب شده، اما به دلایلی کار ساخته نشده است. من هم درباره چند و چون کار و دلایل به تولید نرسیدن آن کندوکاو نکردم و موقعی که آمدم، کار شروع شد و سریع درگیر تولید شدیم.

***

زمانی برای عاشقی، لوکیشن‌های زیادی دارد. ‌غیر از امامزاده داوود و جاده کن و بیمارستان البرز کرج، بقیه لوکیشن‌ها داخل شهر تهران انتخاب شده‌اند. فرهاد قائمیان، رضا رویگری، عنایت شفیعی، علیرضا اوسیوند، نصرت میرعظیمی، کاظم هژیرآزاد، احمد علامه دهر، امین ایمانی، ابوالفضل همراه، امیر کاظمی، زهرا سعیدی، زهره حمیدی، لیلا بلوکات، نفیسه روشن، سعیده عرب و بازیگر خردسال عرفان برزین از بازیگرانی هستند که در زمانی برای عاشقی ایفای نقش کرده‌اند.

دیگر عوامل تولید این مجموعه عبارتند از: مجری طرح و دستیار کارگردان: حسن لبافی، مدیر تولید: حسن مصطفوی، مدیر تصویربرداری: ابراهیم غفوری، تصویربرداران: مهدی امیری، رضا شیبانی، موسیقی متن: یحیی سپهری‌شکیب، مدیر برنامه‌ریزی: امیرعباس لطیفی، طراح چهره‌پردازی: ایمان امیدواری، گروه چهره‌پردازی: حمید مرادی، نوید میرالی، محبوبه تاتلاری، طراح صحنه و لباس: بابک پناهی، صدابردار: امیر حاتمی، گروه صدا: پرویز جلیلی، مصطفی هاتفی، گروه کارگردانی: بهنام اعلمی و علیرضا فرحزادی، منشی صحنه: سپیده سپهرآرا، دستیار تولید: هادی سعیدی، گروه صحنه: بهنام جعفری‌طادی، امیر بیگی، علیرضا پناهی و سحر اصغرزاده، عکاس: حسن ناحی، تدوین: امیرشیبان خاقانی، تدارکات: نیما مجتهدی، گروه تولید: شهاب اشعریون، علی‌اصغر بازگشا، میثم سوری و روابط عمومی: محمد میرابی.

***

سفره شام پهن است و حاج مرتضی و همسرش همراه فرزندانشان مشغول خوردن غذا هستند. دوربین در نمای لانگ‌شات، خانواده را در قاب خود دارد. آنها درباره آتش‌سوزی تکیه صحبت می‌کنند و هرکس نظر خود را می‌دهد.

زینب (که نقش او را نفیسه روشن بازی می‌کند) رو به پدر می‌کند و می‌گوید: خود به خود که آتیش نگرفته آقاجون، لابد یکی یه کاری کرده دیگه!

پدر (فرهاد قائمیان) در پاسخ دخترش می‌گوید: بعضی وقت‌ها هم ممکنه خود به ‌خود آتیش بگیره. کافیه دو تا سیم پشت کنتور اتصالی کنه یا شیر گاز نشتی بده.

و زینب در ادامه صحبت‌های پدرش خدا را شکر می‌کند که موقع آتش‌سوزی کسی در تکیه نبوده است.

*‌*‌*‌

نقش همسر حاج مرتضی را زهره حمیدی بازی می‌کند، در فرصتی مناسب بین دو سکانس از مجموعه، گپی کوتاه با او می‌زنم. حمیدی با اشاره به این که نقش مادر خانواده بنام عالیه را بازی می‌کند، می‌گوید: خانواده‌ای کاملا سنتی هستیم و عروس و مادر شوهر در یک خانه با هم زندگی می‌کنیم. در این خانواده مادر وظیفه سختی را به عهده دارد چرا که نقش میانجیگری بین عروس و پدر شوهر و بقیه افراد خانواده را دارد و باید مدبرانه بین همه صلح و صفا ایجاد کند، بخصوص بین عروس و پدر شوهر که بر سر مسائلی با هم اختلاف نظر دارند.

وی که برای اولین بار است نقش مادر بزرگی را که یک نوه کوچک دارد بازی می‌کند، از نقش خود راضی است و می‌گوید: اوایل به نظرم ایفای چنین نقشی کار سختی بوداما با شرایط کنار آمدم و خودم را با نقش وفق دادم. گرچه همیشه نقش مادر را بازی کرده‌ام، در این کار با این که نوه بزرگی هم ندارم ولی باید به حس دیگری برسم و در این مسیر جاهایی که از حس دور می‌شوم یا فراموش می‌کنم، آقای لطیفی با تذکرهایش به کمکم می‌آید و در نوع راه رفتن و حرف زدن و حتی نشستن و پا شدنم به من گوشزد می‌کند که نقش مادربزرگ را باید ایفا کنم .

او با توجه به این که در زندگی واقعی خود مادربزرگ است، اما در این باره هنوز به حس مادر بزرگ بودن نرسیده، چرا که معتقد است نقش اصلی مادر‌بزرگ را در این زندگی مادر خودش که الحمدلله هنوز در قید حیات است، بازی می‌کند، تا جایی که نوه اش نیز باور نمی‌کند او مادر بزرگ است و گاهی، زهره حمیدی را در خانه به جای مادربزرگ، خاله خطاب می‌کند، که این حکایت از جوان بودن سن خانوادگی‌اش دارد و آرزوی سلامت برای او و خانواده محترمش داریم .

حمیدی که برای اولین بار است با لطیفی همکاری می‌کند، گفت: همیشه کارهای آقای لطیفی را دوست داشتم و منتظر فرصتی بودم تا با ایشان همکاری داشته باشم و در این سریال این فرصت ایجاد شد . به نظر من آقای لطیفی کارگردانی با اخلاق و کاربلد است و بازیگر در کارش سردرگم نیست و می‌داند چه کار باید بکند.

*‌‌*‌‌*‌‌

دوربین روبه‌روی فرهاد قائمیان قرار دارد و حاج‌مرتضای سریال ضمن صحبت با اعضای خانواده به نوه اش نیز غذا می‌دهد. در این میان حاج مرتضی با گفتن دیالوگش از سرسفر بلند شده و به اتاقی دیگر می‌رود. عرفان، نوه حاجی نیز از سر سفره بلند می‌شود و به دنبال او حرکت می‌کند و می‌گوید، آقاجون باهاتون میام و با این حرکت و دیالوگ وابستگی خود به پدر بزرگ را به نمایش می‌گذارد.

مادر خانواده که با نگاه خود حاجی را دنبال می‌کند، از او می‌پرسد: کجا حاجی، شامت رو نمی‌خوری؟

لیلا بلوکات در نقش عروس خانواده نیز امیرعباس را ترغیب به نشستن سر سفره می‌کند، اما او به کارش ادامه می‌دهد: تو دیگه کجا میری ؟ بیا آقاجون رو اذیت نکن .

و سرانجام در پایان این پلان از سکانس 20، حسین پسر خانواده که نقش آن را امین ایمانی بازی می‌کند رو به حاجی می‌گوید: آقاجون باهاتون بیام؟

حاجی هم از داخل اتاق که در حال پوشیدن کت و شلوارش است می‌گوید: نه، یه کاری دارم می‌رم زود برمی‌گردم .

*‌*‌*‌

تا شرایط نور تغییر داده شود و دوربین متناسب با دکوپاژ کارگردان جای خود را پیدا کند، سراغ زینب که دختر خانواده است و کنار مادر نشسته می‌روم. نفیسه روشن بازیگر خوش اخلاقی است و من نیز گپی کوتاه با او را در این فرصت غنیمت می‌دانم .

او معتقد است زینب که در یک خانواده سنتی بزرگ شده است دغدغه‌های پدر و مادرش را دغدغه‌های خود می‌داند و برایش جالب است در این خانواده سنتی، با پدری سختگیر، شغل پرستاری را اختیار کرده و بر خود وظیفه می‌داند، محبت و مهربانی و صبرش را بین خانه و محیط کارش تقسیم کند .

وی در ادامه می‌گوید: نقش زینب را می‌پسندم ولی این نقش هم آن نقش پیچیده و دشواری نیست که بعد از ده سال انتظار آن را می‌کشیدم... با این حال، کار با آقای لطیفی را بی‌نظیر می‌دانم چرا که مدت‌ها منتظر وقوع آن بودم.

این بازیگر که سومین کار مناسبتی خود با موضوع محرم راتجربه می‌کند، می‌گوید: کار مناسبتی شور و عشقی در خود نهفته دارد که انرژی خاصی به آدم می‌دهد. تایم پخش چنین کارهایی معلوم است و چه ماه مبارک رمضان و چه فضای خاص دهه اول محرم وقتی کار پخش می‌شود با حس و حال و هوا و دعای مردم شریک می‌شویم.

روشن ادامه می‌دهد: البته این کارها سختی‌های خاص خودش را هم دارد و تولید آن در زمان کوتاه بخصوص وقتی زمان ضبط و پخش به هم نزدیک می‌شود، دشواری‌های خود را دارد؛ مثلا ما الان روزی چهار ساعت استراحت داریم و خودتان شاهد هستید کار آنقدر فشرده است شاید موقع کار فرصت نشستن و حتی چایی خوردن را هم نداشته باشیم. ولی با وجود این سختی‌ها و فشردگی‌ها، در کارهای مناسبتی، به دلیل عشق به امام حسین (ع) است که کار می‌کنیم و شریک عزاداری‌های مردم می‌شویم و همین به ما انرژی می‌دهد .

بازیگر نقش زینب در ادامه می گوید: همین که برای محرم کار می‌کنیم، حال و هوای کار وارد زندگی شخصی مان هم می‌شود و در این موقع است که حس زیبایی را تجربه می‌کنیم، حسی که شاید در سریال‌های روتین که زمان پخش خاصی ندارد، به آدم دست ندهد .

*‌‌*‌*‌‌

دوربین از زاویه دیگر جمع خانواده را برسر سفره می‌گیرد از پس از دیالوگ زینب که خدارا شکر می‌کند موقع آتش سوزی کسی در تکیه نبوده است، و حسین پسر حاجی از ناراحتی دیگران از این آتش سوزی می‌گوید. حاجی در جواب فرزندانش می‌گوید: حق دارند! بالاخره کلیددار تکیه ما بودیم .

و در ادامه، در حالی که می‌گوید «نگران نیستم، یقین دارم صاحب اصلی تکیه خودش مشکل رو حل می‌کنه» از جایش برمی‌خیزد و به سمت اتاق می‌رود.

عالیه همسرش با نگاهش حاجی را دنبال می‌کند و صدای حاجی از داخل اتاق می‌آید که بابت شام از عالیه خانم تشکر می‌کند .

این پلان هم جزو سکانس 20 است که در دکوپاژ لطیفی از پلان‌های کوچک زیادی تشکیل شده است .

*‌‌*‌*‌‌

امین ایمانی 9 سال است وارد دنیای حرفه‌ای بازیگری شده و اولین کارش را با سریال کلاه پهلوی شروع کرده است. او در اخراجی‌های 2 و 3 نقش متفاوتی ایفا کرده و تجربه کار با تهمینه میلانی را در فیلم «یکی از ما دونفر» در کارنامه خود دارد.

او در کارهای مناسبتی تلویزیونی چون «سقوط یک فرشته» بهرام بهرامیان و«ملکوت» محمدرضا آهنج بازی کرده و به گفته خودش حضور پررنگی در جشنواره فیلم فجر امسال خواهد داشت .ایمانی از حضور در کار لطیفی و تجربه‌ای دیگر در کارهای مناسبتی ابراز خشنودی می‌کند و می‌گوید: وقتی بازی در این سریال به من پیشنهاد شد خوشحال شدم، چون آقای لطیفی چه در زمینه تلویزیون و چه سینما کارنامه پرباری دارد و در واقع از سرمایه‌های سینما و تلویزیون کشورمان هستند و برای من که در سینما و تلویزیون شاگردی می‌کنم، همکاری با چنین کارگردانی افتخار بزرگی است.

او ادامه داد: در این سریال، نقش حسین را بازی می‌کنم. پدری که به خانواده‌ علاقه‌مند است. در واقع چون او بعد از ازدواج هم به اتفاق همسرش با پدر ومادر زندگی می‌کند، همین باعث بروز اختلافاتی بین پدر و همسرش می‌شود تا جایی که اتفاقاتی در ادامه داستان رخ می‌دهد و یک‌سری معادلات را به هم می‌ریزد که بهتر است موقع پخش مخاطب پیگیر آن شود.

این بازیگر درباره کارمناسبتی می گوید: تا کنون در کارهای ماه مبارک رمضان حضور داشته‌ام ولی این اولین تجربه من در زمینه بازی در سریال‌های ویژه ماه محرم است که از چند ماه پیش از محرم، وارد فضای آن شده و به پیشوازش رفته‌ایم و دروغ است اگر بگویم که این کار روی من تاثیر نگذاشته است.

وی ادامه می دهد: یکی از چیزهایی که در این سریال به آن پرداخته شده و بیشتر روی من تاثیر گذاشته است تعزیه خوانی است، چیزی که متاسفانه زیاد به آن پرداخته نمی‌شود و روزبه‌روز کمرنگ‌تر هم می‌شود و اهمیت این سریال تلفیق یک درام اجتماعی با مراسم مذهبی، سنتی تعزیه است که به آن بخوبی می‌پردازد.

*‌*‌*‌‌

دوربین در نمایی نزدیک حاج مرتضی را در قاب خود دارد که کت وشلوار و جلیقه خود را به تن کرده و قصد دارد بیرون برود. امیر عباس نوه حاجی جلو می‌دود و از او می‌خواهد برای محرم برایش زنجیر بخرد. حاجی که عروس و پسرش درگوشی صحبت می‌کنند، مورد خطاب قرار می‌دهد که سر سفره در گوشی صحبت نکنند و می‌گوید: سرسفره درگوشی صحبت کردن و پچ پچ کردن برکت رو ازبین می‌بره . عروس خانواده که از این برخورد ناراحت می‌شود و با اخم پسرش را بغل کرده، با عصبانیت به او می‌گوید: تو دیگه کجا؟

*‌‌*‌‌*‌‌

لیلا بلوکات که در این سریال نقش نرگس عروس خانواده را بازی می‌کند معتقد است نقش عروس متفاوتی را ایفا می‌کند چرا که با افکار و عقاید و سنت گرایی‌های این خانواده مشکل دارد و از آنجا که می‌خواهد به‌روز زندگی کند، کمی با حاج مرتضای قصه درگیر است.

وی که زمانی برای عاشقی اولین تجربه‌اش با لطیفی است، از این همکاری ابراز خرسندی می‌کند و یکی از دلایل حضورش در سریال و پذیرفتن این نقش را حضور این کارگردان می‌داند. او درباره کاراکتر نرگس می‌گوید: نرگس شخصیتی پر از کنش و واکنش‌هایی است که من دوست دارم.

او که به بازی در کارهای مناسبتی علاقه دارد، می‌گوید: باتوجه به این که ایفای نقش در کارهای مناسبتی سخت است، اما کار برای ماه مبارک رمضان و محرم به دلیل ارادت خاصی که به فضای روحانی آنها دارم، به حال و هوا و علاقه‌ام نزدیک‌تر است و خوشحالم که پس از چند کار به مناسبت ماه رمضان برای اولین بار فرصت تجربه بازی در کاری به مناسبت محرم برایم ایجاد شده است.

سکانس 20 در پلان‌های متعدد و از زوایای متنوعی گرفته می‌شود و ساعت 10 شب همزمان با پایان کار، گروه لوکیشن را ترک می‌کنم.

***

در ادامه لطیفی با اشاره به مشکلات تولید، از کمبود زمان تولید گلایه‌ می‌کند و ادامه می‌دهد: عوامل واقعا خسته هستند، چراکه 50 روز است بی‌وقفه و بدون حتی یک روز استراحت و تعطیلی، زحمت می‌کشند و کار می‌کنند و ما نیز با تمام فشاری که داریم، این شرایط را تحمل می‌کنیم. نکته جالب این که با وجود همه این تلاش‌ها، باز ممکن است سریال به پخش نرسد.

به گفته لطیفی، کار تصویربرداری زمانی برای عاشقی تا عاشورا ادامه دارد. او می‌گوید: پنج قسمت اولیه سریال که توسط امیرشیبان خاقانی در حال تدوین است، تا چند روز آینده تحویل داده می‌شود، اما نگرانی اصلی ما، پخش هر شبی این سریال است. با تمام این اوصاف، امیدوارم بتوانیم کار را به پخش برسانیم.

بهناز وفایی وحدت