سیر نزولی برداشت چوب در جنگل‌های شمال

کاشتن درختان زود رشد برای این که چند سال دیگر بریده شود زراعت چوب نامیده می‌شود که این شیوه یکی از مهم‌ترین راه‌های تامین نیاز چوب کشور و جلوگیری از تخریب عرصه‌های جنگلی است.

مجری طرح جنگلداری در شمال با اشاره به این ‌که برداشت چوب از جنگل‌های شمال در سال‌های اخیر روند نزولی به خود گرفته است، به مهر می‌گوید: برداشت از جنگل‌های شمال کشور در گذشته 2.9 مترمکعب در هکتار بوده که این رقم اکنون به 0.7 هکتار کاهش یافته است.علی‌اکبر رفیعی می‌افزاید: از 200 هزار هکتار جنگلی که در اختیار صنایع چوب و کاغذ قرار دارد، سالانه صد هزار مترمکعب برداشت چوب صورت می‌گیرد و این میزان در سال آینده به 80 هزار مترمکعب کاهش می‌یابد که سالانه روند نزولی خواهد داشت.

احیای 16 هزار هکتار از جنگل‌های مخروبه

مدیر طرح و برنامه جنگل چوب و کاغذ مازندران با بیان این ‌که از سال 1389 احیای 16 هزار هکتار از مناطق مخروبه جنگل و فضاهای بدون پوشش گیاهی صورت گرفته است، می‌گوید: سه واحد حراست و نگهبانی در ورودی جنگل‌ها، تمام عبور و مرور به جنگل را برای حفاظت جنگل و جلوگیری از قاچاق چوب کنترل می‌کنند و در مناطق حفاظت شده 70 درصد قاچاق چوب کاهش یافته است.

رفیعی با اشاره به تخریب و قطع درختان از سوی روستاییان برای گرمایش یادآور می‌شود: برای جلوگیری از این روند، یک ایستگاه تولید انرژی خورشیدی به طور آزمایشی در لاجیم ساخته شده است که اگر بازده مفید و مناسبی داشته باشد برای سیستم گرمایشی منطقه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این ترتیب از تخریب جنگل از سوی روستاییان جلوگیری می‌شود.وی با بیان این ‌که برای حفظ محیط زیست و جنگل، رفتارها با جنگل باید اصولی باشد و این رفتارها در کتابچه طرح و برنامه جنگلداری و در غالب طرح ده ساله تدوین شده است، خاطرنشان می‌کند: طرح جنگلداری، احیا، توسعه، بهره‌برداری و حفظ را تعریف می‌کند و بر همین اساس یکی از برنامه‌های طرح جنگلداری، احیای مناطق دارای درختان نامرغوب است و در این طرح، چوب و درختان فرسوده خارج و پس از پاکسازی منطقه، نهال دوباره کاشته می‌شود.

رفیعی تصریح می‌کند: همچنین صنایع چوبی در کنار طرح جنگلداری ایجاد شده تا چوب خارج شده در ساخت مصنوعات چوبی مورد استفاده قرار گیرد، چرا که هزینه جنگلداری از فروش چوب درختان تامین می‌شود و وابسته به هیچ بودجه ملی نیست.این کارشناس مسئول یادآور می‌شود: بررسی‌ها نشان داده است در هر منطقه جنگلی که طرح جنگلداری پیاده شده، هیچ مشکلی ایجاد نشده، چرا که در کنار آن روستاییان کسب درآمد کرده و اشتغالزایی نیز ایجاد شده است.

به گفته وی در ابتدای این طرح و در سال اول 1500 تا 2200 اصله نهال در هکتار کاشته می‌شود که این میزان در پایان دوره برداشت به 150 تا 200 اصله نهال می‌رسد که بقیه در قالب پرورش و حفظ قرار می‌گیرد.

رفیعی با بیان این‌ که برداشت چوب از جنگل براساس توان اکولوژیک منطقه صورت می‌گیرد، می‌افزاید: این مقدار برداشت جوابگوی صنایع چوبی کشور نیست و اگر قرار به حفظ جنگل باشد باید راهکاری ایجاد کنیم تا صنایع چوبی تامین شود که آن هم نیازمند واردات است.

لزوم توسعه زراعت چوب

مسئول زراعت چوب صنایع چوب و کاغذ مازندران با بیان این ‌که ظرفیت تولید صنایع چوب و کاغذ مازندران به 325 هزار تن در سال می‌رسد، می‌گوید: هدف از زراعت چوب، کاشت درخت در زمین‌های اشخاص با مشارکت مردمی است و این درختان می‌تواند از گونه‌های سریع رشد با بازده کوتاه مدت باشد که در صنایع سلولوزی استفاده می‌شود.

ابراهیم حبیبی می‌افزاید: گونه‌هایی که کاشت می‌شود اصولا صنوبر و اوکالیپتوس است و دوره برداشت کوتاه مدت از چهار یا پنج سال شروع می‌شود و تا ده تا 12 سال ادامه دارد.

مزرعه، سرپرست اداره جنگل‌کاری منابع طبیعی استان گلستان نیز با بیان این ‌که متوسط تولید سالانه از یک هکتار جنگل‌های در حال بهره‌برداری شمال کشور، 2.5 میلیون مترمکعب در سال است، در صورتی که در زراعت چوب می‌توان به تولید سالانه دست‌کم بیش از 15 تا 20 مترمکعب در هکتار رسید، می‌گوید: در طرح زراعت چوب اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان که با مشارکت بخش خصوصی اجرا می‌شود، نهال رایگان از گونه‌های سریع الرشد به متقاضیان داده می‌شود.مدیرکل منابع طبیعی گلستان سختگیری بانک کشاورزی در پرداخت تسهیلات به متقاضیان را سدی بزرگ در اجرای این طرح عنوان می‌کند و می‌افزاید: از نشانه‌های سختگیری بانک کشاورزی که فقط بانک پرداخت‌کننده تسهیلات این طرح است، مداخله در بحث فنی است در حالی که بررسی بحث فنی با ماست.

حمید سلامتی درباره میزان بهره‌برداری قانونی از جنگل‌های استان می‌گوید: سالانه 125 هزار مترمکعب از داخل محدوده طرح‌های جنگلداری و 30 هزار مترمکعب از خارج محدوده‌ها برداشت می‌شود.وی، میزان بهره‌برداری غیرقانونی از جنگل به‌وسیله قاچاقچیان را 2 درصد میزان بهره‌برداری قانونی اداره کل منابع طبیعی اعلام می‌کند.