گذار به دنیای دیجیتال از راه میان‌بُر

 این دستگاه‌های جانبی ست‌تاپ‌باکس نامیده می‌شوند. البته با جایگزینی تلویزیون‌های دیجیتال به جای تلویزیون‌های آنالوگ موجود، دیگر به ست‌تاپ‌باکس نیاز نیست، ولی به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت نیاز به این دستگاه‌ها اجتناب‌ناپذیر باشد. گزارشی که در پی می‌آید نظرات مسئولان و کارشناسان رادیو درباره دریافت سیگنال‌های رادیویی از ست‌تاپ‌باکس را دربر دارد.

افزایش ظرفیت پخش دیجیتال تا 16 شبکه

محمدحسین صوفی، معاون صدای رسانه ملی درخصوص دستگاه دریافت سیگنال‌های دیجیتال می‌گوید: جعبه دریافت سیگنال‌های دیجیتال یا STP دستگاهی است که سیگنال ارسال شده از سیستم دیجیتال را به فرمت قابل نمایش روی تلویزیون تبدیل می‌کند. برخلاف سیستم آنالوگ که بدون نیاز به دستگاه مبدل می‌توان شبکه‌ها را مشاهده کرد، در سیستم دیجیتال وجود چنین مبدلی ضروری است. حال اگر این مبدل در قالب یک دستگاه مثل رسیور ماهواره باشد، به آن ست‌تاپ‌باکس گفته می‌شود.

معاون صدا ادامه می‌دهد: سیگنال‌رسانی دیجیتال زمینی، ابتدا به‌طور آزمایشی با پخش هشت برنامه تلویزیونی از ایستگاه جماران آغاز شد که با نصب ست‌تاپ‌باکس‌های استاندارد، امکان دریافت شبکه‌های رادیویی نیز فراهم شد که اکنون با توجه به اقدامات انجام شده در حوزه توسعه و فناوری رسانه و در مرحله اول پخش دیجیتال، 14 شبکه تلویزیونی و ده شبکه رادیویی در تهران، هشت شبکه تلویزیونی و ده شبکه رادیویی در کرج، ورامین و پاکدشت در حال پخش است و در آینده ظرفیت پخش دیجیتال تا 16 شبکه افزایش خواهد یافت.

وی سیستم دیجیتال را تجربه‌ای جدید در عرصه رسانه بخصوص در حوزه صدا می‌داند و معتقد است: با این سیستم علاوه بر ایجاد امکان ارائه شبکه‌های رادیویی بیشتر، کیفیت صدا نیز بهبود می‌یابد. معاون صدا امکان دسترسی مخـــاطب به‌طور همزمان به تلویزیون و رادیو، کیفیت صدای بالاتر، راهنمای الکترونیک برنامه‌ها (ارائه خدمات افزوده همچون متن، تصویر و...)، ارائه خدمات ویژه نابینایان و ناشنوایان را از جمله مزایا و نقش‌های جعبه دریافت سیگنال‌های دیجیتال ذکر کرده و خاطرنشان می‌کند: پخش برنامه‌های دیجیتال با فرمت 4 mpeg نقطه‌عطفی در تاریخ تحولات صنعت برودکست و صنعت رسانه است و می‌توان اشاره کرد ایران جزو کشورهای پیشرو در منطقه خاورمیانه و جهان در این زمینه است.

وی ده شبکه رادیویی ایران، فرهنگ، تهران، پیام، جوان، ورزش، قرآن، معارف، سلامت و اقتصاد را نام می‌برد که مخاطبان از طریق آن قادر به دریافت برنامه‌اند و می‌گوید: شبکه‌های رادیویی آوا، نمایش و گفت‌وگو نیز بزودی روی جعبه دریافت سیگنال‌های قابل دریافت هستند.

وقتی از معاون صدا می‌پرسم آینده پیش‌رو رادیو با جعبه دریافت سیگنال‌های دیجیتال را چطور می‌بیند چنین پاسخ می‌دهد: می‌توان شرح مختصری درباره برنامه در حال پخش روی صفحه نمایشگر ایجاد کرد. در زمان پخش برنامه به جای تصویر بی‌حرکت می‌توان از تصویر عوامل برنامه‌ساز استفاده کرد. استفاده از تصویر همزمان با پخش برنامه و ترجمه به زبان‌های مختلف حین پخش و گسترش پوشش جغرافیایی از دیگر امکانات این رادیو در آینده است.

گیرنده دیجیتال و افزایش مخاطبان رادیو

از مهندس محمدحسن کسائیان، مسئول بخش مونیتورینگ اداره کل فرستنده‌های رادیویی درخصوص دریافت سیگنال‌های رادیویی از ست‌تاپ‌باکس می‌پرسم، وی ضمن اشاره به وظیفه اداره کل فرستنده رادیویی می‌گوید: وظیفه این اداره کل، پخش سیگنال‌های موج متوسط و موج کوتاه رادیویی است. در پخش دیجیتال این دو باند، از تکنیک DRM استفاده می‌شود. ماهیت پخش موج متوسط، پخش منطقه‌ای و موج کوتاه پخش بین‌المللی است که در پخش منطقه‌ای، فراتر از یک شهر و گاهی یک استان دیده می‌شود.

کسائیان ادامه می‌دهد: در اداره کل فرستنده رادیویی در مرحله آزمایشی یک دستگاه فرستنده یک کیلووات طراحی و ساخته شده است که به صورت آزمایشی پخش امواج MW را انجام می‌دهد. در مقاطعی در بخش امواج موج کوتاه نیز با استفاده از فرستنده‌های موجود، پخش DRM را با موفقیت انجام داده‌ایم.

وی تصریح می‌کند: به دلیل دریافت امواج UHF و VHF توسط ست‌تاپ‌باکس، این وسیله فقط در مناطق شهری قابل استفاده است و بدون پوشش جاده‌ای و منطقه‌ای است و در حالت متحرک (درون خودرو) قابل استفاده نیست.

او ادامه می‌دهد: اصولا قرار نیست مخاطب از دستگاه ست‌تاپ‌باکس برای دریافت دو موج متوسط و کوتاه استفاده کند، بلکه باید از گیرنده‌های ویژه DRM استفاده شود که این روش می‌تواند پوشش منطقه‌ای مورد نظر ما را داشته باشد.وقتی از مهندس کسائیان می‌پرسم آیا ست‌تاپ‌باکس مخاطب رادیو را افزایش داده است، می‌گوید: معتقدم این امر موجب افزایش مخاطبان رادیویی نشده است، چون عمده مخاطبان رادیویی، آنهایی هستند که در خودرو از رادیو استفاده می‌کنند. دریافت سیگنال‌های رادیویی با ست‌تاپ‌باکس در خودرو امکان‌پذیر نیست، ولی دریافت سیگنال‌های رادیویی در خودرو با گیرنده DRM امکان‌پذیر خواهد بود. DRM تکنولوژی جدیدی است و اکنون به دلیل گران بودن گیرنده آن در دنیا، مورد بهره‌برداری عموم قرار نگرفته است و کشورهایی که از این روش استفاده می‌کنند در مرحله آزمایشی هستند.

کسائیان به قابلیت تبدیل شدن فرستنده‌های رادیویی آنالوگ به دیجیتال اشاره می‌کند و می‌گوید: نکته قابل توجه در پخش DRM این است که عمده فرستنده‌های موجود که در حال پخش سیگنال آنالوگ هستند با تغییراتی به فرستنده دیجیتال تبدیل می‌شوند.کسائیان تصریح می‌کند: با توجه به این‌که تمام شبکه‌های رادیویی روی ماهواره هستند از نظر تکنولوژیکی محدودیتی برای پخش یک شبکه رادیویی در استان‌های مختلف وجود ندارد، ولی این‌که چه شبکه‌ای در چه محلی قابل دریافت باشد مرتبط با سیاستگذاری سازمان خواهد بود.

کوتاه‌تر شدن مسیر رسانه‌ای

مهندس فرزاد پهلوانی، مسئول ارزیابی و مونیتورینگ رادیویی با اشاره به کارکردهای دستگاه گیرنده دیجیتال فرستنده‌های زمینی می‌گوید: کاربرد این دستگاه دریافت برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی از فرستنده‌های دیجیتال و ارائه آن به تلویزیون‌هایی است که گیرنده دیجیتال ندارند.وقتی نظر وی را نسبت به استقبال مردم از این مساله جویا می‌شوم، می‌گوید: چون امکان پخش سیگنال رادیویی در ست‌تاپ‌باکس بوده، مردم متوجه آن شده‌اند. ولی عملا مورد استفاده قرار نگرفته است. البته باید نمونه آماری از جامعه گرفت تا روشن شود استقبال مردم نسبت به این نوآوری چه بوده است.پهلوانی ادامه می‌دهد: معتقدم دریافت سیگنال‌های رادیویی از این دستگاه افزایش محسوس شنوندگان را همراه نداشته است، زیرا بیشتر شنوندگان رادیو یا مشغول کار هستند و فقط شنیداری به برنامه توجه می‌کنند که ترجیح می‌دهند از گیرنده‌های رادیوهای معمولی استفاده کنند یا این‌که داخل خودرو هستند.

دستگاه گیرنده دیجیتال تاثیرات مثبتی را همراه دارد

محمد جهانی، مدیر سابق رادیو تهران نیز می‌گوید: از طریق دو موج94: FM و 1332: AM این شبکه رادیویی می‌تواند 82 درصد جمعیت استان تهران را پوشش دهد.

او 70 درصد برنامه‌های این شبکه بیست و چهار ساعته را زنده و 30درصد آن را تولیدی ذکر می‌کند و از مکث 94، خانه ما، ورزش از رادیو تهران و عصر بخیر تهران به عنوان پرمخاطب‌ترین برنامه‌های این شبکه یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: هنوز از تاثیر ست‌تاپ‌باکس بر روند افزایش مخاطبان این شبکه نظرسنجی نشده است.

نسرین آبروانی، مدیر رادیو پیام با بیان این نکته که شبکه پیام 24ساعت برنامه زنده و شبکه آوا 24 ساعت برنامه تولیدی پخش می‌کند، می‌گوید: با توجه به این که برنامه‌های این شبکه رادیویی روی موج FM ردیف 104 مگاهرتز و AM ردیف 1188 کیلوهرتز قابل دسترسی است، 68 درصد کشور را پوشش می‌دهد ضمن این‌که پوشش جمعیتی رادیو آوا فقط در تهران است.

وقتی از آبروانی درخصوص تاثیر ست‌تاپ‌باکس در روند برنامه‌های این شبکه رادیویی می‌پرسم، می‌گوید: بی‌تردید تاثیر مثبتی خواهد داشت و امکان بسیار خوبی است برای این‌که شنونده برنامه‌های رادیو را با کیفیت خوب و دسترسی آسان بشنود و چون در آغاز راه هستیم هنوز نظرسنجی مشخصی در ارتباط با نقش ست‌تاپ‌باکس انجام نشده، اما مطمئنم تاثیر خوبی خواهد داشت و مخاطبان استقبال خواهند کرد.جذب مخاطب در گرو کاهش قیمت دستگاه است

سیدعباس موسوی‌تبار، مدیر شبکه رادیویی اقتصاد، دستگاه مزبور را دارای نواقص بسیاری می‌داند و معتقد است: چنانچه قبل از توزیع آن اطلاع‌رسانی مناسب انجام می‌گرفت و قابلیت‌های آن معرفی می‌شد، تاثیر‌گذاری و جذب مخاطب بیشتری به همراه داشت.

ایشان تصریح می‌کند: در مجموع دستگاه دریافت سیگنال‌های دیجیتال در صورت کامل شدن قابلیت‌ها، اطلاع‌رسانی مناسب و رفع نواقص موجود، قادر به جذب مخاطب است و تاثیر بسزایی خواهد داشت.

مدیر شبکه رادیویی اقتصاد معتقد است: با توجه به درآمد متوسط جامعه باید به پایین آوردن قیمت آن برای دسترسی بیشتر برنامه‌ریزی کرد.

وقتی از او می‌پرسم تا به حال دیدگاه مخاطب خود را نسبت به این قضیه سنجیده است یا خیر، می‌گوید: کسانی که از ست‌تاپ‌باکس استفاده می‌کنند شکایت دارند که صدا ضعیف است و قطعی دارد.اما ارسنجانی، مسئول سایت رادیو ایران از این‌که هنوز بعضی مدیران میانی رادیو از مساله ست تاپ باکس اطلاع مناسبی ندارند، اظهار تاسف می‌کند و می‌گوید: متاسفانه در داخل شبکه‌های رادیویی برنامه‌سازان و بعضی مدیران رادیو چه از نظر کمی و کیفی اطلاع مناسبی نسبت به این قضیه ندارند.

لزوم آگاهی مخاطب

حامد ارسنجانی درخصوص دریافت سیگنال‌های رادیویی از دستگاه گیرنده دیجیتال می‌گوید: ست‌تاپ‌باکس مبدل دیجیتال است که پس از راه‌اندازی سیستم‌های دیجیتال در سازمان صدا و سیما این توانایی را پیدا کرده که بتواند ارتباطات رادیویی را هم با مخاطب برقرار کند. به این صورت که مخاطب می‌تواند با داشتن این دستگاه علاوه بر دریافت سیگنال‌های دیجیتال تلویزیونی روی دو موج اعلام شده، رادیو‌ها را هم دریافت کند.

ارسنجانی تصریح می‌کند: توانایی دریافت این سیستم مبتنی بر قابلیت‌های سیستم دیجیتال است چون می‌تواند نام شبکه، نام برنامه ، زمان پخش و حتی یک عکس یا مجموعه عکس‌هایی در مورد برنامه و شرح مختصری از برنامه برای مخاطب ارائه شود. همچنین می‌تواند موارد آرشیوی از آلبوم موسیقی و سخنرانی را برای مخاطب ارائه کند.

مسئول سایت رادیو ایران به نو بودن این سیستم در کشور اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: با توجه به جوان بودن این سیستم در کشور و در اختیار نداشتن تکنولوژی‌های دیجیتال برای عموم کاربران و ناآشنا بودن مردم به این سیستم برای دریافت برنامه‌های رادیو کمتر از آن چیزی است که در پیش‌فرض‌ها اعلام شد.

وی تاکید می‌کند: برای توسعه بخشیدن به این امر لازم است جامعه مخاطب را به طور کامل آگاه کرده و نسبت به جوانب آن اطلاع‌رسانی کرد.

بهنام احمدپور، مدیر رادیو جوان وجود دستگاه گیرنده دیجیتال را فرصتی برای رقابتی بهتر بین برنامه‌ها می‌داند و معتقد است: با توجه به ظرفیت این سیستم، بهترین محل برای ارائه ظرفیت‌هایی از برنامه‌های رادیوست که مخاطب همراه با TEXT و تصویر بتواند با آن ارتباط برقرار کند.

وی تشریح می‌کند: قطعا با جا افتادن و رواج استفاده از این دستگاه بین مخاطبان، اقبال مردم برای استفاده از این ظرفیت بیشتر می‌شود.

غزل باران