میدانی برای کشف قابلیت‌های ناشناخته

اصغر نعیمی از جمله این افراد است. او تا به حال در حوزه‌های مختلف سینما فعالیت کرده‌ است و در کارنامه‌اش کارگردانی آثاری نظیر «بی‌وفا» به چشم می‌خورد، اما در حال حاضر این کارگردان به تلویزیون آمده و در حال ساخت سریالی برای شبکه یک سیما به نام عصر پاییزی است. البته پیش از این قرار بود به جای نعیمی، منوچهر هادی (سازنده سریال «خداحافظ بچه») همین سریال را با عنوان «جوجه‌های پاییزی» کارگردانی کند که به دلایلی میسر نشد و کارگردانی به اصغر نعیمی سپرده شد.

نعیمی در اولین گام به بازنویسی فیلمنامه با حضور آزاده محسنی، سمانه نامداری و علی میرمیرانی پرداخت و انتخاب بازیگران آغاز شد و کورش تهامی (رفیع)‌، امیرحسین صدیق (محسن)‌، علی سلیمانی (کیوان اکبری آزاد)‌، نسرین مقانلو (مهشید)‌، سپیده خداوردی (لیلا)‌، سعید پیردوست (مدیر کارخانه)‌، مهتاج نجومی (مامان پری)‌ و همچنین بازیگرانی چون علی عمرانی، بهنوش بختیاری، سینا رازانی، رامین نعمتی و... در این سریال جلوی دوربین رفته‌اند.

تصویربرداری سریال عصر پاییزی در خانه‌ای قدیمی حوالی دانشگاه تهران ادامه دارد و تلاش سازندگان این است آن را برای شب‌های تابستان آماده کنند.

داستان سریال که با مشارکت وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی ساخته می‌شود، مربوط به سه جوان است که در خانه‌ای مجردی در تهران به سر می‌برند و برای تامین زندگی و البته به دست آوردن زندگی بهتر تلاشی خستگی‌ناپذیر را آغاز کرده‌اند. سختی‌ها، تجربیات و ماجراهایی که این سه جوان با آن روبه‌رو می‌شوند، داستان سریال عصر پاییزی را تشکیل می‌دهد. البته در دل این داستان، داستان دیگری هم وجود دارد و آن، تجدید فراش مردی 65 ساله است که حوادث عجیب و غریب این ازدواج، چالشی را میان خانواده گسترده‌ای که از بستگان نوعروس 60 ساله‌اند با مادر همسر سابق داماد پیر رقم می‌زند.

اصغر نعیمی، کارگردان این سریال درباره روی آوردن به کارگردانی این سریال در تلویزیون می‌گوید: در کار چه برای سینما و چه تلویزیون آنچه در وهله اول برایم اهمیت حیاتی دارد و پیش‌نیاز قبول ساخت یک اثر به شمار می‌رود، فیلمنامه است. این حساسیت برای کار تلویزیون مضاعف می‌شود. برای این‌که هم محدودیت‌های خاص خود را دارد و هم گستردگی‌های ویژه‌. در برابر پیشنهاد ساخت سریال نیز مقاومت می‌کردم. چون متن‌ها ناآماده بود و فقط طرحی به ما ارائه می‌شد که باید براساس این طرح پیش می‌رفتیم و سریالی می‌‌ساختیم که هیچ پیش‌زمینه‌ای درباره آن نداشتیم و نمی‌دانستیم چه سرنوشت و سرانجامی در انتظار آن است. درواقع ابتدا مشخص نبود با چه فیلمنامه‌ای مواجه هستیم یا این‌که من وقتی فیلمنامه‌های کامل را می‌خواندم، آنها را نمی‌پسندیدم، اما در مورد عصر پاییزی این موقعیت برایم فراهم شد که نصف متن‌ها کاملا نوشته شده و آماده بود و من می‌توانستم ارزیابی دقیقی درباره کیفیت فیلمنامه‌ داشته باشم. در واقع، فیلمنامه را خواندم، خوشم آمد و آن را پسندیدم.

او درباره بازنویسی عصر پاییزی می‌گوید: در مرحله دوم کار بود که با تهیه‌کننده و مدیر گروه فیلم و سریال شبکه یک، گفت‌وگو و جلساتی داشتیم و احساس کردم این زمینه وجود دارد که به سمت ساخت اثری حرکت کنم که با سلایق و علایقم همخوانی دارد. وقتی به این مرحله رسیدم، دیگر به‌طور جدی به ساخت و کارگردانی عصر پاییزی فکر کردم و بعد هم وارد مراحل تولید شدم.

او درباره حضورش در تلویزیون به عنوان یک کارگردان سینما و تفاوت این دو مدیوم می‌گوید: به هر حال هر رسانه‌ای محدودیت‌ها و از طرف دیگر، جذابیت‌های خاص خودش را دارد. طبعا کار کردن در تلویزیون آن هم ساخت یک سریال ۵۰ قسمتی، دشوار است. به نظرم ساخت سریال برای شبکه یک که گستره مخاطبانش بسیار وسیع است، کار راحتی نیست و البته ساخت سریال برای این شبکه محدودیت ندارد. ولی قطعا جذابیت‌هایی دارد که برای خود من آشنایی با این جذابیت‌ها، کشف این زمینه‌ها و استفاده از این موقعیت‌ها بسیار چالش‌‌برانگیز بود و شاید بتوان گفت اصلی‌ترین مقوله‌ای که برای من اهمیت دارد، این است که طیف بسیار گسترده‌ای از مخاطبان را می‌توان مورد هدف قرار داد و همین موضوع که با مخاطبان بسیار گسترده و انتخاب نشده‌ای روبه‌رو هستی، فضای قابل توجه و جذابی است.

نعیمی درباره مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تولید این سریال می‌گوید: اتفاقا من پیش از این که متن‌ها را بخوانم، وقتی شنیدم کار یک اثر مشارکتی با یک وزارتخانه دولتی است، ابتدا کمی نگران شدم و با دقت و نوعی محافظه‌کاری مذاکره برای ساخت این سریال را آغاز کردم. خوشبختانه نویسندگان این سریال با مهارت و ظرافت، خواسته‌های سفارش‌دهنده را در دل داستان جای داده‌اند. به نظرم این موضوع میسر نبود مگر با سعه صدر وزارت کار و هوشمندی و دقت‌نظر نویسندگان ما که به تعامل و نقطه‌ای برسند که کار مطلقا با توجه به مضامینی که در آن قرار داده شده، وجهه سفارشی پیدا نکند. چون بزرگ‌ترین عارضه‌ای که می‌تواند چنین کارهایی را تهدید کند، سفارشی و شعاری بودن آن است، بخصوص پیام‌هایی که از طرف نهاد سفارش‌دهنده در دل کار باید قرار بگیرد. ما در جلسات متعددی هم که با مسئولان وزارت کار داشتیم، مدام بر این موضوع تاکید کردیم به جای این که پیام‌ها و اهداف مدنظرشان را به طور مستقیم در کار قرار بدهیم و بگنجانیم، تلاش کنیم آن را به شکل ظریف‌تر و زیرمتن‌تری در لایه‌های زیرین‌تر سریال قرار دهیم. خوشبختانه این اتفاق افتاد و اگر جز این بود من رغبتی برای ساخت یک سریال سفارشی که وجهه تبلیغاتی آن زننده و پررنگ باشد، نداشتم. خوشبختانه وزارت کار هم همکاری خوبی با ما داشت و با سعه صدر با این مقوله برخورد کرد.

او درباره استفاده از بازیگران در این سریال می‌گوید: این موضوع برای من خیلی اهمیت داشت و با توجه به جلساتی که داشتیم، اولین پیش نیازی که احساس می‌کردم، استفاده از بازیگران ورزیده بود. در ضمن این که مجموعه تلویزیونی عصر پاییزی از مضمونی طنز برخوردار است و تا جایی که شرایط و بضاعتمان اجازه می‌دهد از بازیگرانی که به عنوان بازیگران طنز شناخته می‌شوند و به نوعی برای مردم تکراری شده‌اند یا به این شهره هستند، استفاده نکنیم.

به نظرم قابلیت‌هایی در بازیگران طنز ما نهفته است که متاسفانه به دلیل عادت تماشاگر و اصرار ما بر استفاده از بازیگران تکراری، این قابلیت‌ها نادیده گرفته می‌شوند و ما در انتخاب بازیگران مطلقا به این موضوع توجه نکردیم که این افراد سابقه کار طنز دارند یا نه. برای ما مهم همخوانی بازیگر مورد نظر با کاراکتر بود و برای ایفای نقش اصلی سریال سراغ کورش تهامی رفتیم که هیچ سابقه و پیشینه‌ای در چنین کار و لحنی نداشت و با توجه به استعداد و پشتکار تهامی، نتیجه کار بسیار چشمگیر است. از آن طرف در مورد بهنوش بختیاری برای کاری کاملا متفاوت و غیر منتظره‌ سراغ ایشان رفتیم. او ابتدا برای ایفای این نقش نگرانی‌هایی داشت، اما تا به حال نتیجه کار بسیار رضایت‌بخش بوده است. در واقع بختیاری در عصر پاییزی نقشی کاملا جدی و متفاوت ایفا می‌کند که شاید بتوان گفت خودش پیش از این تجربه نکرده بود. به هر حال، نتیجه کار بسیار خوب شده است و کار متفاوتی در کارنامه بهنوش بختیاری به شمار می‌رود.

نعیمی می‌گوید: برای انتخاب بازیگران به عادت مخاطب توجه نکرده‌ایم و کیفیت کار بازیگر برایمان بسیار مهم‌تر بوده است. تلاشمان هم این بود بازیگرانی را دور هم جمع کنیم که دارای فرهنگ مشترکی باشند و از سریال نتیجه مشترکی بگیرند که خوشبختانه گروه همراه و همگون و مستعدی هستند و از دل تبادل نظرشان لحظه‌های بسیار خوبی خلق می‌شود.

او می‌گوید: تا به حال حدود ۴۰ درصد فیلمبرداری کرده‌ایم و تمام تلاشمان را می‌کنیم کیفیت کار را فدای زمان پخش نکنیم. البته در حال حاضر در یکی از لوکیشن‌های اصلی سریال هستیم و تقریبا همه بازیگران اصلی هم در این لوکیشن جلوی دوربین می‌روند.

سمانه نامدار، یکی از نویسندگان داستان عصر پاییزی هم حرف‌هایی برای گفتن دارد. او در پاسخ به این پرسش که تغییر کارگردان چه تاثیری بر فیلمنامه داشته است، می‌گوید:‌ اعضای تیم نگارش فیلمنامه گروه جدید سریال عصر پاییزی متشکل از خود من، علی میرمیرانی و آزاده محسنی است و وقتی قرار شد آقای نعیمی کارگردانی را انجام بدهد، از ابتدا به نگارش فیلمنامه پرداختیم، چون در سری قبل موضوع داستان، اسم سریال و حتی شخصیت‌ها با چیزی که الان در حال ساخت است، متفاوت بود و ما با همفکری و جلساتی که با کارگردان داشتیم، به طرح فعلی و موجود رسیدیم.

وی ادامه می‌دهد: تا طرح آماده تولید شود، 24 قسمت از آن را نوشته بودیم و تا پایان نگارش ۵۰ قسمت کار را همزمان با تصویربرداری ادامه می‌دهیم و به نظر می‌رسد اگر مشکلی در روند انجام آن پیش نیاید تا سه ماه دیگر نگارش کامل این مجموعه تلویزیونی به پایان می‌رسد.

او درباره داستان عصر پاییزی می‌گوید: قصه با یک جوان به نام رفیع قاسمی شروع می‌شود که از شغلش راضی نیست و بعد از اختلافی که با مسئولش برایش پیش می‌آید، از کار اخراج می‌شود و...

نامدار با بیان این‌که آزاده محسنی و علی میرمیرانی نیز در نگارش فیلمنامه همکاری دارند، می‌افزاید: درباره طرح کلی به توافق می‌رسیم و بعد هر سیناپس را یکی از نویسندگان می‌نویسد. در این سریال به مسائلی که در مشاغل مختلف وجود دارد و افرادی که در حرفه‌هایی مشغولند که تناسبی با روحیه و تحصیلاتشان ندارد، اخلاق فردی، تنبلی و... اشاره می‌کنیم.

نامدار درباره حضور سفارش‌دهنده در این سریال نیز توضیح می‌دهد: کیفیت کارهای اینچنینی که سفارش‌دهنده و حامی دارند،‌کاملا به دیدگاه سفارش‌دهنده بستگی دارد. در سریال عصر پاییزی بحث اصلی مشکلات اشتغال است که به طور کلی همه افراد جامعه با آن درگیر هستند و شاید در خانواده‌های بسیاری این موضوع وجود داشته باشد به صورتی است که مخاطب ما به ازای مشکلات خودش را در زمینه اشتغال در این مجموعه می‌بیند و با نحوه حل این مشکل آشنا می‌شود. ساخت این پروژه به دلیل کلیت موضوع به نفع مخاطب، سفارش‌دهنده و شبکه است. در ضمن خوشبختانه کارگردان کاملا غیرمستقیم پیام‌ها را مورد استفاده قرار داده است.

تهیه‌کننده این سریال جمال شیرمحمدی است و دیگر عوامل آن عبارتند از: دستیار اول کارگردان: منصور وثوقی، تصویربردار: سیروس عبدلی، صدابردار: هادی معنوی، طراح گریم: ایمان امیدواری،طراح لباس: مریم رحمانی، نویسنده: علی میرمیرانی، سمانه نامدار، آزاده محسنی و عکاس: لیلا خوش‌کنار.

سریال عصر پاییزی در ۹۰ دقیقه ساخته می‌شود و قرار است از شبکه یک سیما روی آنتن برود.

مریم فیروزفر