خود زشت‌پنداری‌ام را چه کنم

آمار دقیق و رسمی از جراحی‌های زیبایی در ایران موجود نیست، اما براساس برخی آمار غیررسمی میزان جراحی‌های زیبایی در ایران هفت برابر اروپاست.

برخی آمار غیررسمی دیگر نیز ایران را در ردیف دوم یا سوم از نظر جراحی‌های زیبایی می‌داند. حتی بنا بر گزارش اخیر ایسنا یک فوق‌تخصص جراحی پلاستیک ادعا کرده ایران پایتخت عمل‌های زیبایی جهان است. همین آمار غیررسمی اعلام می‌کند روزانه در کشور بیش از صد عمل زیبایی در مطب‌ها انجام می شود و این بجز آمار کلینیک‌ها و بیمارستان‌هاست.

چرا جراحی‌های زیبایی زیاد شد؟

امروز خیلی از کارها در کشور مد شده که جراحی زیبایی یکی از آنهاست و بسیاری از جوانان و حتی نوجوانان برای انجام عمل جراحی زیبایی به پزشکان مراجعه می‌کنند. در این باره دکتر منصور بهرامی، روان‌شناس و عضو ارشد انجمن بین‌المللی تحلیل رفتار در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: اکنون جو جامعه تغییر کرده، تبلیغات روی اذهان مردم تاثیر گذاشته است و بسیاری از افراد تحت تاثیر تبلیغات به عمل جراحی زیبایی روی می‌آورند. از سوی دیگر بسیاری از شاخص‌های زیبایی نیز میان جوانان تغییر کرده است. به گونه‌ای که دخترهای جوان، پسرهای دارای فلان فرم بینی را می‌پسندند و پسرها دختران با فلان فرم صورت را.

به نظر می‌رسد توهم خودزشت‌پنداری، اصلی‌ترین دلیل گرایش افراد به جراحی‌های زیبایی است و این توهم باعث می‌شود براساس آمارهای جهانی 90 درصد از زنان و 15 درصد از مردان به غلط تصور کنند با جراحی پلاستیک زیباتر خواهند شد.

در واقع علت 80 درصد از جراحی‌های پلاستیک تلاش برای زیباتر شدن است و تنها 20 درصد از این جراحی‌ها جنبه درمانی و ضروری دارند. جالب است بدانید عمل بینی در ایران در بین عمل‌های زیبایی رتبه اول را دارد. بعد از ایران کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه در ردیف‌های بعدی تعداد عمل‌های جراحی بینی قرار دارند.

تیغ دوست دارند چون روانشان اشکال دارد

هرچند برای برخی افراد، عمل زیبایی واجب است، اما گاهی گرایش به انجام عمل جراحی‌های زیبایی علاوه بر آن که ریشه‌های اجتماعی دارد به برخی عوامل روانی نیز برمی‌گردد، روان‌شناسان مسائلی از قبیل عقده حقارت یا اختلالات روانی را در این زمینه موثر می‌دانند.

در این بخش، بحث آگاهی از خود به میان می‌آید که بخشی از این آگاهی ناشی از تصویری است که دیگران از افراد دارند و فردی که به عمل زیبایی روی می‌آورد معیار مراجعه خود برای این عمل‌ها را بر مبنای تصویری می‌بیند که دیگران از او دارند. همچنین اختلال روانی دیگری در افراد با عنوان اختلال بدشکلی وجود دارد که بر مبنای آن فرد گمان می‌برد دچار نقص و ضایعه‌ای شده و قسمتی از بدنش بدشکل است.

بنابراین گرایش به عمل جراحی زیبایی نشانگر یک ناامنی روانی در افراد است، بنابراین خانواده‌ها باید احساس امنیت را در فرزندان خود ایجاد کنند؛ جایی که فرزندشان گمان می‌کند نقصی ظاهری دارد و نیاز به برطرف شدن آن است، او را تشویق و ترغیب کنند و از سایر توانایی‌های او سخن بگویند تا این که فرزندانشان دچار خود کمتربینی نشوند و به قابلیت‌های دیگری که دارند، فکر کنند.

چه کسانی دنبال عمل زیبایی می‌روند؟

بررسی‌ای که در کشورهای اروپایی و آمریکا صورت گرفته است، نشان می‌دهد حدود ۲۰ درصد افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند مبتلا به اضطراب، وسواس و افسردگی هستند. حدود ۷۰ درصد دارای شخصیت خودشیفته هستند و فقط 10 درصد اعمال جراحی ناشی از حالت واقعا غیرطبیعی بینی است.

در ایران متاسفانه هنوز تحقیق درستی در این باره انجام نشده، اما بهرامی به عنوان یک عضو ارشد انجمن بین‌المللی تحلیل رفتار معتقد است از نظر سنی، اعمال جراحی زیبایی بینی بیشتر در ۱۵ تا ۲۵ سال انجام می‌شود و میان تحصیلکرده‌ها و افراد مرفه فراوان‌تر است.

هرچند براساس مشاهدات میدانی طبقات اجتماعی متوسط و پایین هم با وجود هزینه بالای این قبیل اعمال با تحت فشار قرار دادن خود و خانواده به این امر اقدام می‌کنند. در ایران هم انجام این جراحی‌ها بین پسران و دختران تفاوتی ندارد و سهم هر دو در انجام این عمل‌ها به یک اندازه است، اما انجمن جراحان اعلام کرده در دو سال اخیر، از هر پنج نفری که برای عمل بینی مراجعه می‌کنند دو نفر آنها مرد است که نسبت به گذشته افزایش دارد.

راضی می‌روند، ناراضی برمی‌گردند

جالب است همه کسانی که به دنبال عمل زیبایی می‌روند همیشه راضی نیستند. مطابق آمار انجمن جراحان کشور بیش از ۲۸ تا ۳۰ درصد آنها که عمل جراحی زیبایی داشتند از عمل جراحی خود ناراضی بودند.

بهرامی در مورد علت این نارضایتی می‌گوید: بیشتر افرادی که روی به عمل جراحی زیبایی می‌آورند، پس از عمل ممکن است از شرایطی که برایشان پیش آمده راضی نباشند. این افراد یک تصور رویاگونه‌ از خود دارند، در ذهن تصویر دیگری از خود می‌سازند و تصور می‌کنند پس از جراحی زیبایی زیباتر خواهند شد در حالی که این تصور اشتباه است و هرگز افراد با عمل جراحی به این تصویر رویاگونه دست نمی‌یابند. این افراد وقتی به رویای خود نمی‌رسند دچار افسردگی، اضطراب و حتی پرخاشگری می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد بالایی از مراجعه‌کنندگان پس از انجام عمل زیبایی برای ترمیم مجدد مراجعه می‌کنند، چون آنها انتظاراتی را که در تصور خود داشته‌اند به دست نیاورده و احساس پشیمانی می‌کنند و این مساله به این مفهوم نیست که عمل زیبایی ناموفق بوده، بلکه انتظارات مراجعه‌کننده بیش از حد انتظار بوده است.

از سوی دیگر آمار دادسرای رسیدگی به جرائم پزشکی هم اعلام کرده 50 درصد پرونده‌های موجود در دادسرا مربوط به عمل‌های زیبایی بوده و 15 درصد پرونده‌های مذکور شکایت از افرادی است که پزشک نیستند و با تبلیغات گمراه‌کننده اقدام به جذب مشتری و عمل‌های زیبایی می‌کنند و این موضوع در ابعادی گسترده بروز خطاهای پزشکی و متعاقب آن صدمات بدنی را دامن می‌زند.

بیشتر افرادی که تن به عمل جراحی زیبایی می‌دهند دارای یک شعار واحد هستند؛ از وضع موجود به وضعیت مطلوب. بهرامی، روان‌شناس پیشنهاد می‌دهد خوب است قبل از عمل یک پرسشنامه برای فرد تهیه شود و سوالاتی مانند این که چرا می‌خواهم عمل زیبایی انجام دهم؟ چه کسانی مرا تشویق به این کار کرده‌اند؟ چه کسانی مرا از انجام این عمل بازمی‌دارند؟ اگر این عمل انجام شود چه چیزی به دست خواهم آورد؟ اگر این عمل انجام نشود چه مشکلی پیدا می‌شود؟ می‌خواهید بعد از عمل زیبایی مثل چه کسی شوید؟ از فرد پرسیده شود و پاسخ این پرسش‌ها در اختیار یک روان‌شناس قرار گیرد تا مشکلات فرد بررسی شود.

بکش و خوشگلم کن؟!

هرچند آمار دقیقی از تعداد فوت‌شدگان عمل زیبایی وجود ندارد و مسئولان بهداشت و پزشکی قانونی با توجه به حساسیت‌های موجود کمتر در مورد این گونه حوادث اظهارنظر می‌کنند، اما آمار غیررسمی گویای آن است که سالانه نزدیک به 120 نفر قربانی این عمل‌ها می‌شوند.

از آنجا که بسیاری از این افراد در بیمارستان‌ها با عناوین دیگری بجز عنوان عمل زیبایی در اتاق عمل پذیرش می‌شوند، بنابراین علت مرگ نیز عامل دیگری قید شده و جزو آمار مرگ و میر عمل‌های زیبایی به حساب نمی‌آید.

منبع: جام جم/ زهرا تالانی