انسداد مثبت برای انقراض تومورهای کبدی

اگرچه به نظر می‌رسد هنوز علم پزشکی از عهده مهار کردن کامل بیماری سرطان برنیامده است، اما همه چیز تا این حد سیاه و سفید نیست. دانشمندان و محققان دست روی دست نگذاشته‌اند تا هر روز تعداد قربانیان این بیماری‌ها بیشتر شود.

در گذشته و حتی زمان حاضر بزرگ‌ترین مشکل درمان سرطان، یافتن روشی بوده و هست که بدون آسیب رساندن به سلول‌های سالم، بتوان سلول‌های سرطانی و تومور را درمان کرد.

در چند سال اخیر روشی به نام آمبولیزاسیون یا همان بستن رگ‌های خونی تغذیه‌کننده تومورها مورد تائید قرار گرفته است و از آن برای درمان تومورها استفاده می‌شود.

کموآمبولیزاسیون شکل پیشرفته این روش درمانی است که امیدهای بسیاری را برای درمان تومورهای کبدی ایجاد کرده است.

تومورهای بدخیم کبد یا توده‌های لوله گوارش که به کبد انتشار پیدا کرده‌اند، معمولا با روش‌های معمولی مانند شیمی‌درمانی، جراحی، کرایوتراپی یا استفاده از پروب‌های سرد برای فریز کردن تومور، ریشه‌کنی از راه پوست ـ که با استفاده از سوزن مخصوصی به طور مستقیم الکل را داخل تومور تزریق می‌کند و تومور را از بین می‌برند ـ یا ترکیبی از روش‌های فوق درمان می‌شوند.

در این میان همیشه نیاز به روشی که بتوان به وسیله آن حجم بالایی از داروهای شیمی‌درمانی را به طور مستقیم به درون تومور کبدی تزریق کرد حس می‌شد تا این ‌که سرانجام این روش ابداع شد؛ کموآمبولیزاسیون.

در همین مدت نیز مشخص شده است که درمان به روش کموآمبولیزاسیون کبد منجر به کسب نتایج مناسبی می‌شود، بخصوص در بیمارانی که از راه روش‌های معمول قابل درمان نیستند کاربرد بهتری دارد.

کموآمبولیزاسیون چیست؟

در کموآمبولیزاسیون کاتتر کوچکی از راه عروق خونی و تحت هدایت اشعه ایکس در ابتدای شریان تغذیه‌ کننده کبد قرار می‌گیرد سپس داروهای شیمی‌درمانی از راه این کاتتر به داخل کبد تزریق می‌شوند و به طور دقیق در محل تومور قرار می‌گیرند.

با این روش می‌توان میزان زیادی داروهای شیمی‌‌درمانی را بدون این‌ که در دیگر بخش‌های بدن پخش شوند، به داخل کبد تزریق و عروق تغذیه‌کننده تومور را مسدود کرد. به این ترتیب جلوی رشد تومور گرفته می‌شود.

حمله گازانبری به تومور

کموآمبولیزاسیون از دو راه تومور را مورد حمله قرار می‌دهد:

میزان زیادی ماده شیمی‌درمانی یا ضدسرطان را به طور مستقیم در تومور رها می‌کند و به این ترتیب بقیه بخش‌های بدن از اثرهای منفی این دارو در امان می‌ماند.

عروق تغذیه‌کننده تومور را مسدود می‌کند بنابراین سلول‌های تومورال بدون اکسیژن و مواد غذایی مانده و رشد آنها متوقف یا کند می‌شود.

کبد به طور کلی از دو راه تغذیه می‌شود:

شریان کبدی.

ورید بزرگ که به نام ورید «پورت» معروف است.

کبد سالم حدود 75 درصد خون خود را از راه ورید پورت و 25 درصد باقیمانده را از راه شریان کبدی تامین می‌کند؛ اما وقتی توموری در کبد رشد می‌کند تقریبا تمام خون خود را از شریان کبدی می‌گیرد، داروهای شیمی‌درمانی تزریق شده در شریان کبدی به طور مستقیم به تومور می‌رسد و میزان کمی به بافت سالم کبد راه پیدا می‌کند.

با این حساب وقتی شریان مسدود می‌شود دیگر خونی به تومور نمی‌رسد، در حالی‌که بافت سالم کبد طبق معمول در حال تغذیه از ورید پورت است.

این حالت امکان تزریق مقادیر بالاتری از داروی ضدسرطان را در دوره زمانی طولانی‌تری ایجاد می‌کند.

مراقبت‌های پس از کموآمبولیزاسیون

پس از انجام عمل معمولا برای بیمار آنتی‌بیوتیک، داروهای ضددرد و تهوع تجویز می‌شود. معمولا داشتن تب تا یک هفته طبیعی است و سرگیجه و کم‌اشتهایی نیز معمولا تا دو هفته طول می‌کشد.

به طور کلی این علائم نشان‌دهنده نتیجه درمانی مناسب است. پس از سه هفته نیز برای بیمار تصویربرداری سی‌تی‌اسکن و ام‌.آر.ای درخواست می‌شود تا میزان کوچک شدن اندازه تومور مشخص و زمان تقریبی موردنیاز برای انجام کموآمبولیزاسیون بعدی مشخص شود.

کموآمبولیزاسیون معمولا با توجه به تعداد تومورهای کبدی و شرایط بیمار و در صورت رشد تومور جدید طی چند مرحله انجام می‌شود. براساس تعداد تومورهای کبدی روش کموآمبولیزاسیون به تنهایی یا به همراه سایر روش‌های درمانی مانند شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا رادیو فرکانسی انجام می‌شود.

قبل از عمل چه آمادگی‌هایی لازم است؟

معمولا قبل از انجام کموآمبولیزاسیون آزمایش‌های متعددی برای بیمار درخواست می‌شود؛ مانند آزمایش خون و انجام سی‌تی‌اسکن و ام.‌آر.ای از ناحیه کبد.

با انجام این آزمایش‌ها پزشک از نبود انسداد در ورید پورت، سیروز کبدی و انسداد مجاری کبدی اطمینان حاصل می‌کند. در صورت وجود هر یک از مشکلات فوق اجازه انجام این آزمون برای بیمار داده نمی‌شود؛ زیرا جانش را به طور جدی به خطر می‌اندازد.

پزشک معالج چند روز قبل از این روش با پزشک متخصص رادیولوژی تداخلی مشورت می‌کند. در روز عمل نیز آزمایش خون بیمار از نظر سلامت کلیه‌ها و میزان گلبول‌های خونی کنترل می‌شود.

پزشک معالج قبل از انجام عمل از بیمار اطلاعات لازم را درباره همه داروهای مصرفی و همین‌طور حساسیت‌های دارویی احتمالی؛ مانند حساسیت به داروهای بیهوشی، مواد حاجب رادیولوژی و‌... کسب می‌کند.

چند روز قبل از عمل باید مصرف داروهایی مانند آسپرین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا تنگ‌کننده‌ های عروق قطع شود تا عمل با اخلال مواجه نشود.

بیماران خانم باید پزشک و تکنیسین‌ها را از احتمال وجود بارداری خود با خبر کنند، زیرا در صورت بارداری بیشتر آزمایش‌هایی که نیاز به استفاده از اشعه ایکس دارند؛ مانند سی‌تی‌اسکن انجام نمی‌شود زیرا احتمال آسیب جدی به جنین بسیار زیاد است.

چه موقعی باید از این روش استفاده کرد؟

تومورهایی که با این روش درمان می‌شود شامل موارد زیر است:

الف) تومورهای کبدی

ب) تومورهای کبدی ناشی از متاستاز:

* سرطان کولون یا روده بزرگ
* سرطان پستان
* تومورهای کارسینوئید
* تومور لوزالمعده
* ملانومای چشمی
* سارکوما
* سایر تومورهای اولیه عروقی در بدن

مزایای انجام کموآمبولیزاسیون

حدود دو‌سوم تومورهای کبدی با این روش درمان می‌شود. کموآمبولیزاسیون می‌تواند از رشد تومور جلوگیری کند و باعث کوچک شدن و چروکیدگی تومور شود.

این وضع با توجه به نوع تومور حدود 10 تا 14 ماه طول می‌کشد و پس از این مدت، در صورت رشد مجدد تومور امکان تکرار این روش وجود دارد.

روش‌های دیگر درمانی می‌تواند همراه با کموآمبولیزاسیون برای کنترل تومور انجام شود.

در بیشتر موارد مرگ‌های ناشی از تومورهای کبدی به دلیل از بین رفتن عملکرد کبد به دلیل بزرگ شدن تومور است. کموآمبولیزاسیون از رشد تومور جلوگیری کرده و امکان عملکرد طبیعی کبد را فراهم می‌کند.

این روش عوارض جانبی ناشی از شیمی‌درمانی را نیز به حداقل می‌رساند.

خطرهای احتمالی انجام کموآمبولیزاسیون

هر روش که آسیبی به پوست می‌رساند؛ مانند سوراخ کردن پوست، احتمال ایجاد عفونت را بالا می‌برد، به همین دلیل برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.

در هر روشی که کاتتر در عروق بیمار قرار می‌گیرد امکان پارگی رگ و خونریزی داخلی و عفونت وجود دارد.

احتمال قرارگیری داروی آمبولیزه در محل نامناسب و عدم خون‌رسانی به بافت سالم وجود دارد.

احتمال واکنش حساسیتی به ماده حاجب هنگام آنژیوگرافی وجود دارد.

واکنش‌های خونی مانند کاهش گلبول‌های سفید، کاهش پلاکت‌ها و کم‌خونی محتمل است.

در هر 20 کموآمبولیزاسیون احتمال ایجاد یک مورد واکنش شدید از جمله آسیب به کبد گزارش
شده است.

بیشتر بیماران عوارض جانبی مانند درد، حالت تهوع، استفراغ و تب دارند. درد به دلیل مسدود شدن عروق خونی در ناحیه درمان است.

نفیسه‌السادات قوامی