ضرورت واهمیت پژوهش وجایگاه آن درجامعه

علت نام‌گذاری چنین روزی این است که دراین روزمردم با اهمیت پژوهش، نقش ، جایگاه وتاثیرآن در اداره سازمان ها، اداره کشور و جامعه و بهبود وضع زندگی و معیشتی شهروندان آشنایی بیش تری پیدا کنند واززاویه‌ای دیگردرجریان عملکرد موسسات ، سازمان‌ها ومجموعه‌هایی که ماهیت وظایف شان،پژوهشی است قرارگیرند. این روزهم چنین فرصتی است تا مردم ودوست داران علم وپژوهش با یک دیگربه تعامل بپردازند و مردم بیش تر در جریان فعالیت‌های پژوهشی انجام شده در بخش‌های مختلف کشور قرار گیرند.

اکنون این قلم به بهانه چنین روزی به برخی ازمباحث وموضوعات مطرح دراین خصوص ؛ نکاتی رامورد اشاره قرارخواهدداد :  
 
1- پژوهش چیست وپژوهشگرکیست؟
دردنیای امروزدانایی یکی ازمحورها وشاخص های اصلی پیشرفت وتعالی هرجامعه محسوب می شود.  سنجش سطح دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات وگسترش دانایی به دسترسی سریع وآسان به منابع علمی موثق وابسته است.دانسته های ما یاازطریق مطالعه منابع اطلاعاتی موجودحاصل می شودیا براساس پژوهش هایی که خود انجام می دهیم به دست می آید. اگراین دانسته ها بر اساس نتایج پژوهش های قبلی باشددرواقع به مصرف اطلاعات پرداخته ایم واگرمبتنی برمشاهدات و تحلیل های جاری باشد تلاش ما به تولید اطلاعات منجرشده است.

بنابراین،منبع اصلی تولید اطلاعات و دانش جدیددرواقع حاصل فعالیت های پژوهشی است که انجام می گیرد.پژوهش درهرموضوع، به هرشکلی ودرهرسطحی که انجام شودتلاشی منسجم ونظام مند درجهت توسعه دانش موجود درباره موضوع هایی است که باآن ها سروکار داریم.پژوهش کوششی است برای یافتن بهترین راه حل های ممکن در جهت حل مشکلات موجود درعرصه های مختلف زندگی .

همچنین،پژوهش فعالیتی منسجم برای رسیدن به شناختی روشن ترازمفاهیم پیرامون ماست.درمجموع پژوهش راهی برای گسترش مرزهای دانش وگشودن افقهای تازه برای آیندگان است.شخصی که به شیوه های گوناگون به انجام پژوهش میپردازدپژوهشگر(محقق) نامیده می شود. پژوهشگر فردی است که با استفاده از روش های علمی در صدد رسیدن به شناختی تازه ازمسائل ومفاهیم مختلف است.اوبا استفاده ازابزارهای گوناگون به مشاهده دقیق تروعمیق ترپدیده های اطراف خود می پردازد.پژوهشگربا نگاهی نقادانه وموشکافانه به پیرامون خودمی نگردوبرای رفع مشکلات جامعه وارائه بهترین راهکارهای عملی اطلاعات موثقی را دراختیار متولیان امور قرار می دهد.
 
 
تعریف پژوهش ازمنظردیگر:
برای"پژوهش"،تعاریف متعددی بیان شده است.برخی آن را"مطالعه آگاهانه،برنامه ریزی شده و    روش مند به هنگام مواجهه با مساله‌ای پیچیده ومبهم به قصد ایجاد وضوح ورفع پیچیدگی وابهام ازآن مساله"، عنوان کرده اند.

"منوچهرآقایی"درکتاب "پژوهش"،درتعریف این واژه نوشته است:تحقیق وپژوهش به مجموعه فعالیت‌های بدیع،خلاق،نوآورانه،نظام یافته وبرنامه ریزی شده‌ای گفته می‌شودکه به طورکلی باهدف و درجهت گسترش شناخت مرزهای علمی وکاربرد این دانش برای بهبود زندگی وبه طورخلاصه در جهت نوآوری وایجاد فرآورده ها، فرایندها، وسایل وابزار،نظام ها،خدمات وروش‌های جدیدکه درنهایت منجر به رشد وتوسعه می‌شود،صورت پذیرد.""علی دلاور"،استاد دانشگاه علامه طباطبایی ،پژوهش را "بحث و گفت وگو درزمینه فرایند عام درمعارف بشری"می‌خواند.

آن چه درهمه تعاریف فوق مشترک است، سه ویژگی است که عبارت است از:
فرایندی بودن پژوهش،نظم واستمراردرانجام فعالیت وهدف نهایی که کشف حقیقت یاافزایش آگاهی است.ویژگی سوم به خوبی هدف غایی هرفعالیت پژوهشی وجهت آن را مشخص می‌کند.پژوهش می‌بایدباهدف"کشف حقیقت"صورت پذیرد ودرصورتی که این هدف تحقق نیابد،کارپژوهشی ابتر است .

تحقیق وپژوهش فرایندی وقت گیروزمان براست وبیش ازهرچیزنیازمندصبروشکیبایی مسوولان و پژوهشگران است.

در پژوهش معمولا نقاط ضعف وقوت موضوع یایک محصول بررسی می‌شودیا کارکرد یک سازمان و نهاد مورد ارزیابی قرارمی‌گیرد وبر مبنای نتایج به دست آمده ازآن پژوهش، می‌توان برای کارآیی بیشتر آن نهاد یا آن تولیدات وموضوع‌ها برنامه ریزی کرد وراهکارارائه داد.
2- رویکرد پژوهشی چگونه رویکردی است؟

موفقیت وتوسعه پژوهش درهرجامعه نیازمند گسترش رویکرد پژوهشی(پژوهش مدار) درآن جامعه است. منظورازرویکرد پژوهشی نگاهی مبتنی برپژوهش نسبت به موضوع های مختلف می باشد.دراین نوع نگاه قبل ازاتخاذ هرتصمیم مهم به یافته های پژوهش های قبلی که به موضوع تصمیم گیری ارتباط دارد توجه می شود. به بیان دیگر،دررویکرد پژوهش مدارازیافته های پژوهش های قبلی برای بهبود وضع موجود استفاده موثری به عمل می آید.کسانی که در فعالیت های خود رویکردی پژوهشی دارند قبل از هرگونه تصمیم گیری به مطالعه وضعیت موجود پرداخته وبا تجزیه وتحلیل مشاهدات خود به بهترین راه حل ها می اندیشند. هم چنین،آنان تلاش می کنند تااز نتایج آثارسایرپژوهشگران نیزبه نحو شایسته ای استفاده کنند. بنابراین،رویکرد پژوهشی به قشریا گروه خاصی محدود نشده و زمانی منشاء اثرخواهد بود که درسطوح وامور مختلف جامعه تسری یافته باشد.

1-  اهمیت وضرورت پژوهش درچیست؟
نوع وسطح فعالیت های پژوهشی یکی ازشاخص های اصلی توسعه وپیشرفت محسوب می شود. موفقیت درتمام فعالیت های مربوط به توسعه صنایع،کشاورزی،خدمات وغیره به نحوی به گسترش فعالیت های پژوهشی بستگی دارد. درواقع پژوهش یکی ازمحورهای مهمی است که ضامن پیشرفت وتوسعه پایداردر هرکشور به شمار می آید. اگر پژوهشی صورت نگیرد دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچارسکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش امورآموزشی نیز از پویایی ونشاط لازم نیزبرخوردار نخواهد بود. همه آن چه که به عنوان پیشرفت علوم دراعصار مختلف تاریخ می شناسیم حاصل تلاش افرادی است که درکارخود رویکردی پژوهشی داشته اند وذهن پرسشگرشان همواره محرکی برای فعالیت های پژوهشی آنان بوده است.
 
4- انواع اصلی و روش های معمول پژوهشی چیست؟
پژوهش های موجود را می توان بر اساس معیارهای متعددی دسته بندی کرد. مثلا براساس چگونگی به کار بستن نتایج پژوهش ها می توان آن ها را به دودسته"کاربردی"و"بنیادی"تقسیم کرد. نتایج پژوهش های کاربردی درکوتاه مدت و برای رفع مشکلات موجود قابل استفاده است. به بیان دیگر پژوهش های کاربردی درحل مسائل جاری مفید می باشندوازاین روتحت عنوان"کاربردی"شناخته می شوند. معمولا نیازبه انجام پژوهش های کاربردی زمانی احساس می شود که روش ها و اطلاعاتی که در اختیار داریم برای حل برخی از مشکلات موجود کافی نیست.

درمقابل، پژوهش های بنیادی به توسعه و تعمیق مبانی علوم مختلف کمک کرده ودردراز مدت امکان گسترش مرزهای دانش بشری را فراهم می آورند. ممکن است یک پژوهش بنیادی در زمانی که انجام می شود کاربرد عینی و مشخصی نداشته باشد اما دردراز مدت مبنایی برای توسعه دانایی وانجام سایرپژوهش ها خواهد بود. علاوه بر این تقسیم بندی، پژوهش ها را می توان بر اساس حوزه موضوعی آن ها طبقه بندی کرد.مثلا،پژوهش های صنعتی، مذهبی، فرهنگی، کشاورزی، پزشکی وفنی. هر یک ازاین حوزه ها روش ها  و اصول خاص خود را در انجام تحقیقات کاربردی وبنیادی دراختیار دارند که توسط پژوهشگران آن حوزه مورد استفاده قرار می گیرد.
 
5- فرایندپژوهش شامل چه مراحلی است؟
پژوهش دررشته های مختلف علمی به شیوه های گوناگون انجام می شود ونمی توان یک روش مشخص که در همه شاخه های علوم کاربردداشته باشد معرفی کرد. با این حال،اصولی کلی بر فرایند پژوهش در رشته های مختلف حاکم است که بیش ازآن که با هم متفاوت باشند به هم شبیه هستند.پژوهش به هر شکل ودرهررشته ای که انجام شود همواره تابع دستور العمل های مدون و منطقی است که پژوهشگران را در انجام کارشان یاری می کنند. هم چنین، به کار بستن این دستورالعمل ها آنان را قادر می سازد که ضمن کسب اطمینان بیشتر نسبت به صحت نتایج کارشان نتایج وآثار سایرپژوهش ها را مورد ارزیابی قرار دهند.معمولا درگام اول همه پژوهش ها بایک یاچند پرسش آغازمی شوند.این پرسش ها ذهن پژوهشگر را به خود مشغول کرده و او را به تلاش در جهت پاسخگویی به آن ها وا می دارد.

درگام دوم، پژوهشگربه جستجو در منابع علمی زمینه موضوعی خود می پردازد و با بررسی دقیق آن ها به تصویر روشن تری از میزان دانش موجود در آن زمینه دست می یابد،تصویری که مبتنی بر گزارش های منتشرشده سایر پژوهشگران درآن زمینه است.به این مرحله"مرورپیشینه پژوهش"می گویند. اگر دراین مرحله منابعی برای پژوهشگر مفید باشد و از آن ها به نحوی استفاده کند، ر گزارش تحقیق خود فهرستی کامل ازتمام منابع مورد استفاده رابه دقت ذکرمی کند.استناد به این منابع ضمن آن که پیوندی بین پژوهش اوباپژوهش های قبلی نشان می دهدبه پژوهش دردست انجام اعتبار بیشتری می بخشد وارتباط های علمی میان پژوهشگران را افزایش می دهد.درمرحله سوم،پژوهشگر به گردآوری اطلاعات وداده هایی می پردازد که می تواند در آینده مبنای تحلیل ها و تفسیرهایی قرار گیرد که در نهایت به یافتن پاسخ پرسش های اولیه منجرشود.این بخش ازپژوهش که به مرحله گردآوری اطلاعات وداده معروف است می تواند به شکل های کاملا مختلفی انجام شود.مثلا در پژوهش های معمول درحوزه های علوم انسانی وعلوم اجتماعی مانند روانشناسی،علوم تربیتی وجامعه شناسی ازابزارهایی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می شود.درعلوم تجربی پژوهشگران دراین مرحله به انجام آزمایش های مختلفی می پردازندوتاثیرعوامل مشخصی رادرزمینه کارخود مورد سنجش وآزمون دقیق قرارمی دهند.

درمرحله چهارم داده های گردآوری شده به روش هایی مختلف - مثل استفاده از مبانی علم آمار - سازماندهی و خلاصه می شوند. این سازماندهی و خلاصه سازی به نحوی صورت می پذیرد که امکان توصیف و مقایسه نتایج حاصل شده برای پژوهشگر فراهم می شود. ترسیم نمودارها و جدول های مختلف از روش های معمول سازماندهی و خلاصه سازی داده ها به شمار می آید.
درمرحله پنجم پژوهشگرمیتواندبراساس تحلیل یافته های مراحل قبل به تفسیرروشنی ازموضوع پژوهش پرداخته وپاسخی برای پرسش های اولیه خویش بیابد.

درآخرین گام، نتایج پژوهش انجام شده می تواند به یکی ازروش های معمول درانتشارات علمی به صورت چاپی یا الکترونیکی منتشرشود. مثلا نتایج پژوهش ها ممکن است درقالب گزارش های مفصل یا مختصر تحقیقی، مقاله های علمی مجله ها،رسانه های گروهی،سایت های اینترنتی یاارائه درهمایش های تخصصی ملی یا بین المللی انتشاریابد. این نتایج می تواند درآینده مورد استفاده سایرپژوهشگران قرار گیردومبنایی برای انجام مطالعات بعدی باشد.اگرپژوهش ها از نوع کاربردی باشند نتایج به دست آمده دراختیار کسانی قرارمی گیرد که می توانند از آن نتایج برای حل مشکلات موجود استفاده کنند.
 
6- ویژگی های یک پژوهشگرموفق چیست؟
یک پژوهشگرموفق نگاهی کنجکاووموشکافانه به پدیده های اطراف خوددارد.اونسبت به آنچه در اطرافش می گذردحساس است وذهنی پویاوپرسشگردارد.ذهن پرسشگراوهمواره درجهت یافتن     پاسخ های تازه برای پرسش های موجود است. هم چنین،اوبرای انجام موفقیت آمیز پژوهش خود، از روش های علمی وپذیرفته شده استفاده می کند. علاو بر آن، یک پژوهشگرموفق ازمهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیازش برخورداراست. این منابع از محل های مختلف مثل کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و شبکه های رایانه ای ملی و بین المللی به دست می آیند. او به خوبی می تواند در این منابع به جستجو بپردازد و با مطالعه پیشینه پژوهشی موضوعی که در آن زمینه فعالیت می کنند به درک روشنی نسبت به گذشته آن موضوع دست یابد.پژوهشگران موفق به کارگروهی در طرح های پژوهشی بها می دهند و تلاش می کنند پژوهش خود را با همکاری یکدیگرانجام دهند. هم چنین،آنان نتایج یافته های خودرابه نحوموثری منتشر ساخته ودراختیارسایر محققان قرارمی دهند.آنان نسبت به توسعه مرزهای دانش احساس مسئولیت کرده و لحظه ای از تلاش در جهت ارتقاء مهارت های علمی خویش باز نمی ایستند.
 
7-کتابخا نه ها و مراکز اطلاع رسانی چه اهمیتی در توسعه پژوهش دارند؟
کتابخانه ها و مراکزاطلاع رسانی به عنوان مراکز اصلی گردآوری وسازماندهی منابع اطلاعاتی ابزار لازم رابرای پژوهشگران وتوسعه پژوهش فراهم می کنند.ازآن جا که هیچ پژوهشی نمی تواند بدون برقراری پیوند با پیشینه پژوهشی در حوزه موضوعی خود موفق باشد، دسترسی به منابع اطلاعاتی روزآمد یکی از مهم ترین نیازهای پژوهشگران است. همه پژوهشگران نیازمند آگاهی از فعالیت هایی هستند که قبلا در حوزه پژوهشی آنان اتفاق افتاده ویا درزمان حال درجریان است. این آگاهی ازطریق دسترسی به منابع اطلاعاتی میسر می شود. معمولا یافته های سایر پژوهشگران ازطریق مجله های علمی،کتاب ها، سایت های اینترنتی وپایگاه های اطلاعاتی منتشرمی شود.کتابداران ومتخصصان اطلاع رسانی متولی گردآوری و سازماندهی این اطلاعات هستند و نتایج پژوهش های قبلی را دراختیار پژوهشگران قرار می دهند .
 
8- رابطه پژوهش وتوسعه کشورچیست؟
توسعه علمی،صنعتی وفرهنگی هر کشور بدون پرداختن به امرپژوهش با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود.درواقع پژوهش موتور محرک پیشرفت وتوسعه محسوب می شود.حتی اگرنشانه هایی ازتوسعه بدون پرداختن به مبانی پژوهشی رخ دهد آن توسعه مستمر وپایدار نخواهد بود ونمی تواند مسیرمطمئنی را طی کند. بنابراین،پژوهش مبنای توسعه است وتضمینی برای استمرار توسعه به شمار می آید. هم چنین، به کاربستن نتایج پژوهش های انجام شده درهرزمینه به بهبودراهکارها وروش های معمول درزمینه های مورد نظر منجر می شود .
 
9- توسعه پژوهش درکشوربه چه عواملی بستگی دارد؟
عوامل متعددی درتوسعه پژوهش دخالت دارند که ذکر همه آن ها در این مختصر نمی گنجد. با این حال می توان به اختصارعوامل توسعه پژوهش را به سه بخش عوامل سخت افزاری، عوامل نرم افزاری و نیروی انسانی تقسیم نمود. منظور از عوامل سخت افزاری همه امکانات فیزیکی وزیرساخت های بنیادی است که امکان انجام پژوهش در حوزه های مختلف را برای پژوهشگران فراهم می آورد. مثلا وجود ابزارهای پژوهشی از قبیل دستگاه ها و آزمایشگاه های پیشرفته و امکانات شبکه ای و رایانه ای از جمله این منابع سخت افزاری محسوب می شوند.
منظورازامکانات نرم افزاری جریان اطلاعات و دانش میان پژوهشگران است که از طریق مجله ها و منابع علمی دیگر به صورت چاپی یا الکترونیکی صورت می پذیرد. درنهایت، بخش سوم این مجموعه نیروی انسانی و پژوهشگرانی است که با دانش و تلاش خود می توانند امکانات سخت افزاری و نرم افزاری را به خدمت گرفته و طرح های پژوهشی گوناگون را تدوین واجراکنند.علاوه براین، توسعه آتی پژوهش درهرکشورمبتنی برگسترش رویکرد پژوهش مداردر آموزش آن کشور است که ازسطح آموزش ابتدایی شروع شده وتا پایان تحصیلات دانشگاهی استمرار می یابد .
 
10- رویکردپژوهش مداردرآموزش رسمی چه اهمیتی دارد؟
منظورازرویکرد پژوهش مداردرآموزش آن است که درتمام سطوح ومقاطع آموزشی شیوه های تدریس به گونه ای باشد که دانش آموزان به مطالعه کتاب های درسی اکتفا نکرده و خود با بررسی منابع موجود درموضوع های درسی به گسترش دانش خویش بپردازند. در رویکرد پژوهش مدار دانش آموزان چگونه آموختن را می آموزند  و قادر خواهند بود که به شیوه ای علمی دانش خود را توسعه بخشند.

توسعه پایداروهمه جانبه درهرکشوری به نحو قابل توجهی درگروگسترش کمی وکیفی فعالیت های پژوهشی آن کشور است.اگر نگاهی دراز مدت به امر پژوهش داشته باشیم، شاید مهم ترازانجام پژوهش درزمینه های مختلف گسترش رویکرد پژوهش مداردرآموزش مقاطع مختلف تحصیلی باشد.دانش آموزان امروز پژوهشگران فردا هستند که با تلاش خود می توانند به گسترش مرزهای دانش بپردازند. آموزش موثرروش های بهینه پژوهش ضامن موفقیت پژوهش های آتی خواهد بود.بدیهی است که گسترش پژوهش درگرو تعامل سازنده تمام بخش های آموزشی وپژوهشی کشور می باشد وهیچ یک از سازمان ها به تنهایی نمی توانند به بهبود وضع پژوهش درکشور کمک کنند. بنابراین،پیشرفت دراین زمینه نیازمند عزمی ملی دراین خصوص وتوجه به جایگاه پژوهش درزمینه های مختلف است.
 
11- نقش پژوهش درتصمیم‌گیری های کلان
یکی ازعوامل اساسی پیشرفت درکشورهای توسعه یافته،توجه خاص به امرپژوهش است.اصولاهرنوع پیشرفت وتوسعه ارتباط مستقیمی باتحقیقات علمی داردورشدوتوسعه کشورهای پیشرفته درنتیجه سرمایه‌گذاری دربخش پژوهش است.حجم وسیع پژوهش‌های علمی درکشورهای توسعه یافته صنعتی گویای این واقعیت است .

کشورهای پیشرفته صنعتی بخش قابل توجهی ازتولید ناخالص ملی را به سرمایه گذاری در امور پژوهشی و تحقیقاتی اختصاص داده اند. به گفته کارشناسان،این رقم برای کشورهای صنعتی ‪ ۵درصد است،حال آن که درایران این رقم حدود نیم درصد است.

پژوهش می‌تواندجلوی بسیاری از دوباره کاری ها،اتلاف وقت وبودجه را بگیرد.هرقدرموضوعی    بزرک تروبا اهمیت ترباشدنیازبه پژوهش برای تصمیم‌گیری درباره اجرای آن بیشتراست.این کار،ریسک تصمیم و اجرا را به حداقل می‌رساند. برای برنامه ریزی بلند مدت نیزنیاز به تحقیقات بیشتراست.در صورتی که برنامه ریزی فاقد پشتوانه تحقیقاتی باشدوبه طور همه جانبه پیش ازآغازمورد بررسی قرار نگرفته باشد،به یقین دراجراوعملیاتی شدن با مشکل روبه روخواهد شد. ازاین رو می‌توان گفت پژوهش به ویژه درتصمیم‌گیری های کلان نقش عمده‌ای دارد. ازهمین روست که بسیاری،پژوهش را"حلقه مفقوده توسعه"یا "سنک زیر بنای توسعه" می‌نامند.
به گفته "جعفر حبیب اللهی " محقق ومدرس دانشگاه علوم پزشکی،"رشدعلم محصول کارهای پژوهشی است وکمیت وکیفیت تحقیقات علمی وپژوهشی درهرجامعه‌ای زمینه سازتوسعه وپیشرفت آن جامعه است ."

به گفته "منوچهر فرهنک"،پژوهشگرواقتصاددان،"این پژوهش است که تمدن بشری راایجادکرد و دایره نفوذ انسان رادرکاینات گسترش داد. اگر انسان امروز قادر به رفتن به فضاست ، این موفقیت حاصل چیزی جزپژوهش نیست.پژوهش مهم‌ترین راه کشف ورفع مشکلات کشور است."
 
12- پژوهش، گام اول جهت حمایت ازتولید ملی
بیش ازیک دهه است که مقام معظم رهبری بادرایت ونکته سنجی خاص خود،برای هرسال نامی ویژه انتخاب می‌کنندکه این نامگذاری‌ها،جهت حرکت مسئولین وفعالان سطوح مختلف کشورازجمله بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رامشخص می‌کند. درهمین خصوص سال 1391 به عنوان سال «تولید ملی با حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شد. عنوانی که در یک نگاه ژرف، می‌تواند موجبات شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد کشور را فراهم سازد. ‏به مانند هرسال، اکنون هم، به منظور تحقق شعار تعیین شده، ابتدامی‌بایست الزامات اولیه فرایند پیش روراسنجیده وسپس درپی اجرایی کردن اهداف خود باشیم. به نظر می‌رسد در زمینه تقویت و بهبود تولید ملی،(با یک دید وسیع که با دورنمایی بزرگ نظیرصادرات گسترده محصولات ایرانی شکل می‌گیرد)پژوهش، اقدام نخست است. ‏

امروزه ضرورت واهمیت پژوهش بر هیچ کس پوشیده نیست. تا چند دهه پیش، پژوهش و روش‌های آن به عنوان یک گرایش دررشته‌های تحصیلی مختلف مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان بود و آنان که شیفته پژوهش به معنای کشف حقایق و ارائه دانش نو بودند،دردانشگاه‌های معتبرجهان این گرایش را فراگرفتند.با پیشرفت روزافزون این علم در دهه‌های اخیر، روش‌های پژوهش پیشین پاسخگوی نیازهای فرهیختگان نبود. لذا روش‌های پژوهش به یک رشته علمی با تعریف خاص خودنمایی کردند ودنیای پژوهش زیبایی‌های خود را هرچه بیشتر نمایان کرد.

همانگونه که می‌دانیم پژوهش،فعالیتی است دقیق،منظم ومنطقی برای کشف حقایق،دست یابی به    دانش نو،حل مسائل و تصمیم گیری‌های درست. با الگو قراردادن این تعریف و همچنین نگرش جامع به دستاوردهای بزرگ کشورهای توسعه یافته که نشان‌دهنده انجام کار پژوهشی در آغاز هر فعالیتی است، اهمیت و لزوم اقدام پژوهشگران صحنه اجرایی کشور، در سالجاری نمود پیدا می‌کند. البته این تعریف و ضرورت‌های مربوط به آن سالهاست که مورد توجه همه اهالی علم واندیشه قرار دارد.اما اکنون که سال 1391 به عنوان سال تولید ملی نام گرفته،باید بیش از پیش به این نکته توجه داشت که هیچ گونه اقدامی در خصوص تولید ملی در هیچ کجای کشور نباید صورت پذیرد مگرآنکه فرآیند تصمیم سازی آن در یک عملیات پژوهشی شکل گرفته باشد.‏

‏ با نگاهی به سابقه پژوهش وکار پژوهشی درایران، خواهیم دانست که کشورمان دراین حوزه، جایگاه مناسبی ندارد. توجه به آمارتعداد محققان کشور،سهم بودجه درنظرگرفته شده برای پژوهش،تعداد مراکز تحقیقاتی و... درمقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، نشان از لزوم تدبیر هرچه بیشتر مسئولان در این خصوص را دارد.

متاسفانه درایران، فرهنگ پژوهش برخلاف فرهنگ آموزش،گسترش نیافته ونهادینه نشده است.لیکن فارغ از این نقاط ضعف در زمینه مسائل پژوهشی، آنچه در این بحث حائز اهمیت است، استفاده مفید و موثر از ظرفیت‌های موجود تحقیقاتی کشور به منظور انجام اقدامات مدبرانه در خصوص بهبود تولید ملی در کشور است. اگر یک تولید‌کننده خرد یا کلان، در آغاز یا ادامه فرآیند تولید خود، از همین ظرفیت‌های پژوهشی موجود استفاده کرده و تصمیمات خود را بر پایه نتایج حاصل از کارهای پژوهشی قرار دهد، اگر مسئولان حوزه اعتباری بانک‌ها، پیش از اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان، هدایت منابع مالی خود را منوط به نتایج کار پژوهشگران در پایش و ارزیابی مستمر صنایع و تولیدات مرتبط با آن بانک کنند، اگر مسئولان وزارتخانه‌های «جهاد کشاورزی»،«صنعت،معدن وتجارت»،«کار و امور اجتماعی» تصمیمات مربوط به نحوه بکارگیری عوامل تولید موجود(کار، سرمایه و...) رامبتنی برعملیات پژوهشی اتخاذ کنند، آنگاه با فرض تامین سایرالزامات مربوط به ارتقاء تولید ملی، نتایج مطلوبی حاصل خواهد شد و لذا تولید ملی،اهداف والای خود را لمس خواهد کرد. ‏
 
 
منابع :
1- پژوهش،گام نخست حمایت ازتولیدملی،علیرضاغفاری،کارشناس اقتصاد،اطلاعات،چهارشنبه23 فروردین1391، شماره 25285.
2- تصور ما از پژوهش ، دکتر احد فرامرز قراملکی ، روزنامه رسالت، 21/3/86، صفحه 18 ، شماره 6168 .
 
اسدالله افشار