صفر تا صد تولید و پخش آلبوم‌های موسیقی

اگر از هزینه‌های معنوی برای یک هنرمند که البته بیشترین نقش را دارد، بگذریم چیزی که همیشه آهنگسازان و تولیدکنندگان با آن دست به گریبان بودند سرمایه‌گذاری روی یک اثر هنری و برگشت یا عدم برگشت مالی است.

پژمان بلورچی تهیه‌کننده موسیقی و مدیر نشر نهاله رودکی در باره روند تولید آلبوم موسیقی می‌گوید: در مسیر تولید یک اثر هنری آهنگساز یا پردازنده ملودی، به دو حالت عمل می‌کند اول این‌که آهنگی را ساخته و پس از مراجعه به ترانه‌سرا و شاعر، ترانه‌سرا روی آن شعری می‌سراید، دوم این‌که آهنگساز ملودی خود را بر روی شعر معینی می‌سازد. در هر دو حالت پس از طی مرحله فوق، اثر توسط خود آهنگساز یا تنظیم‌کننده دیگری که از نظر احساسی و فکری به آهنگساز نزدیک باشد تنظیم می‌شود که البته سازبندی اثر در تنظیم بسته به اجماع نظر آهنگساز و تنظیم‌کننده دارد.

به گفته بلورچی، پس از ساخت و تنظیم اثر، آهنگساز نوازندگانی را که باید به اجرای اثر در استودیو بپردازند انتخاب و پس از مراجعه به استودیو و گرفتن وقت برای ضبط اثر، زمان اخذ شده را با نوازندگان هماهنگ کرده و بعد از آن طی تماس با یکی از هنرمندان عرصه موسیقی که ترجیحا از دوستان آهنگساز یا تنظیم کننده است (به جهت نزدیکی حس میان آن دو) به عنوان ناظر ضبط از وی دعوت می‌شود که مسئولیت ضبط اثر مذکور را بر عهده گیرد.

مدیر موسسه فرهنگی هنری نهاله رودکی درباره نقش ناظر ضبط در این روند پر هزینه می‌گوید: حضور ناظر ضبط بیشتر به این دلیل است که او با اثر مورد نظر آشنا نیست، کار ضبط موسیقی را دقیق‌تر انجام می‌دهد چون خود آهنگساز و تنظیم‌کننده احتمال دارد در صورت نواختن یک نت اشتباه توسط نوازندگان، آن را نشنوند و در نتیجه اثر دقیق ضبط نگردد، این مسئولیت را به ناظر ضبط محول می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: پس از ضبط اثر، ناظر ضبط باید به چیدمان صدای سازها و صدای خواننده با ترتیبی دلنشین (که اصطلاحا به این کار میکس می‌گویند) بپردازد که البته در روند ضبط هر اثر هنری بخش میکس با مدت زمان بیشتری صورت می‌گیرد چرا که هر سه دقیقه موسیقی ضبط شده که به دست شنوندگان می‌رسد حدود یک ساعت ضبط آن در استودیو با سازبندی حداقل 5 ساز به طول می‌انجامد. پس از این مرحله کار به دست شرکت‌های تهیه و تولید آثار صوتی سپرده می‌شود تا برای اخذ مجوز تولید و پخش از وزارت ارشاد و ادارات زیربط اقدام کنند و در نهایت بعد از اخذ مجوز نشر اثر حاضر برای تولید به صورت انبوه آماده می‌شود.

بلورچی در ادامه با اشاره به هزینه‌های پرداخت شده در تمامی این مراحل می‌گوید: در این هنگام تهیه‌کننده اثر که تا به اینجای کار مبلغ هنگفتی را پرداخت کرده است دو راه پیش‌رو دارد؛ یکی این‌که اقدام به فروش اثر به شرکت‌های تهیه و تولید آثار صوتی کند و دوم این‌که با شرکت پخش قرارداد ببندد و خودش شروع به تولید با تیتراژ معین و تحویل آنها به آن شرکت کند و برای فروش و معین شدن نتیجه این سرمایه‌گذاری به انتظار بنشیند. در حالت اول تهیه‌کننده تمام مبالغ مربوط به عوامل (آهنگساز، تنظیم کننده، شاعر، خواننده، استودیو، نوازندگان، طرح جلد) را پرداخت می‌کند و روی آلبوم خود با معیارهای شخصی قیمتی می‌گذارد و به شرکت‌ها پیشنهاد می‌دهد که با کمی بالا و پایین به توافق رسیده و اثر واگذار می‌گردد و تهیه‌کننده به اصل سرمایه و سود خود می‌رسد.

به گفته او، در حالت دوم تهیه‌کننده پس از مشورت با شرکت‌های پخش، برای اثر خود تیراژی را در نظر گرفته و بعد از تولید در اختیار شرکت پخش قرار می‌دهد و منتظر چگونگی فروش آلبوم و برگشت سرمایه خود یا سود و زیان احتمالی می‌شود که این حالت برای 70 درصد از تولیدات امروز ایران صورت می‌گیرد.

بلورچی که تاکنون بسیاری از آلبوم‌های موسیقی ایران را در بازار نشر وارد کرده، ادامه می‌دهد: در روند واگذاری آلبوم تولید شده حالتی دیگر هم وجود دارد که شاید حدود 20 درصد از تولیدات موسیقی به این سرنوشت دچار شوند و آن این است که تهیه‌کننده پس از مراجعه به شرکت‌ها برای فروش یا پخش اثر خود وقتی با جواب منفی مواجه می‌گردد و آلبوم و تهیه‌کننده پس از تلاطم‌های بسیار به جواب نمی‌رسند به ناچار آلبوم مذکور که با قیمت بسیار زیاد به این سرنوشت دچار شده است وارد گنجه تهیه‌کننده می‌شود (باشد که بازماندگان وی کاری صورت دهند!) و در نتیجه تهیه‌کننده با خسارت مادی و معنوی بسیار زیاد و قابل توجهی مواجه می‌شود.