گاوخونی، خاطره‌ای که از ذهن پرندگان پاک شد

تالاب گاوخونی اکنون به کویری تبدیل شده است که نه تنها پرندگان آن را از یاد و خاطره خود برده‌اند بلکه اصفهان نیز نگرانی خود را از تهدیدهای آن پنهان نمی‌کند و ترس حمله بادهای نمکی تالاب را بر پیکره‌اش وحشتناک‌تر از حمله مغول می‌داند و مدد می‌جوید و این در حالی است که مددگرانش زیر بازوی همسایه را گرفته و از آینده وحشتناک شهرغافل مانده‌اند. به گونه‌ای که در کمال تعجب در دوازدهمین هم‌اندیشی "خشکسالی، زاینده‌رود، چالش‌ها و راهکارها" بر خلاف سخنان کارشناسان مبنی بر پمپاژهای غیرقانونی آب در بالادست زاینده‌رود برای آبیاری باغات بادام در زمین‌های مرتفع و شیب دار، "چهارمحال را استانی کویری و نیازمند آب می‌خوانند!"

"مهدی بصیری"، استاد اکولوژی دانشگاه صنعتی، اصفهان را مصداق بیت "دشمن طاووس آمد پر او/ ای بسی شه را بکشته فر او"از مولانا می‌داند و می‌گوید: متاسفانه برخی از مسؤولان کشوری علاقه‌ای به پیشرفت و رونق بیشتر شهر اصفهان ندارند زیرا اصفهان سرآمد شهرهای کشور می‌باشد و این مطلب برای برخی از دست‌اندرکاران ناخوشایند است.

این عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان با اشاره به تصویب قانون استقلال آب استان‌ها در سال 84 و از بین رفتن مدیریت یک پارچه منابع آبی ادامه می‌دهد: با استقلال مدیریت منابع آب در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری تامین منابع آب در اصفهان با بن بست مواجه و حق مردم استان به راحتی پایمال شد و این در نتیجه بی‌اطلاعی مردم اصفهان از حقوق قانونی خود است.

احداث سد گونه‌های گیاهی را به گونه‌های تالابی تبدیل کرده است

بصیری به افت سطح آب‌های زیرزمینی دشت‌های اصفهان بر اثر بهره‌برداری بی‌رویه و خشکی زاینده رود اشاره می‌کند و می‌افزاید: با ادامه خشکسالی سفره‌های آب زیرزمینی و آبخوان‌ها از بین می‌روند و خشک شدن چاه‌های منطقه نتیجه‌ای جز نابودی گیاهان بومی و میکروارگانیسم‌های خاک و در نهایت انقراض جبران ناپذیر گونه‌های منحصر به فرد گیاهی و آبزی رودخانه و تالاب گاوخونی نخواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه وضعیت کنونی آب‌های زیر زمینی در استان اصفهان بسیار نگران کننده است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر چاه‌ها در مناطق بالا دست زاینده رود خشک شده‌اند و رفته رفته این خشکی به مناطق پایین دست نیز کشیده خواهد شد.

این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان بیان می‌کند: با افت آب‌های زیرزمینی نه تنها محیط زیست آسیب می‌بیند بلکه ساختمان‌های تاریخی شهر نیز تخریب می‌شود که نمونه بارز این مشکل در سی و سه پل مشهود شده است.

بصیری با اشاره به اینکه خشک شدن رودخانه زاینده رود باعث از بین رفتن بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری این رودخانه شده است، می‌گوید: متاسفانه صدماتی که گونه‌های آبزی منطقه با خشک شدن زاینده رود دیده‌اند جبران ناپذیر است.

وی با بیان اینکه گیاهان آبزی و گیاهان غیر آوندی- فیتوپلانگتون‌ها- رودخانه زاینده رود بر اثر خشکسالی از بین رفته‌اند، افزود: احداث سد بر روی رودخانه‌ گونه‌ها گیاهی موجود در رودخانه را تغییر و به گونه‌های تالابی تبدیل کرده است.

این عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان ادامه می‌دهد: تغییر میکروارگانیسم‌ها علت اصلی ایجاد لجن و بوی بسیار نامطبوعی رودخانه است.

مهار آب با سد در دنیا منسوخ شده است

بصیری با اشاره به اینکه بدون آب ارتباط میان گیاه، خاک، هوا و هم چنین تبادلات گازی بین گیاه و خاک انجام نمی‌شود و یک اکوسیستم از بین خواهد رفت، تاکید می‌کند: بسیاری از بودجه‌های کشور صرف سد سازی می‌شود در حالی که مهار آب با سد سال‌ها پیش در دنیا منسوخ شده چرا که نتیجه‌ای جز خشکسالی همراه ندارد.

وی با بیان اینکه اکوسیستم زمین‌های کشاورزی و تالاب گاوخونی مهم‌تر از رودخانه زاینده رود است، می‌گوید: اکوسیستم تالاب و زمین‌های زراعی در تنظیم درجه حرارت، میزان رطوبت نسبی، ایجاد تعادل هوایی میان روز و شب و کیفیت آب و هوایی نقش بسیار مهمی دارد.

این عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان از بین رفتن اکوسیستم زمین‌های کشاورزی و تالاب گاوخونی را از دلایل تغییرات شدید آب و هوایی، از بین رفتن تعادل دمای هوای میان شب و روز و تغییر شدید آب و هوایی فصل‌ها عنوان می‌کند و می‌افزاید: خشک شدن کامل تالاب و زمین‌های کشاورزی موجب افزایش ذرات معلق و گرد و غبار در منطقه و استان خواهد شد.

بصیری اضافه می‌کند: با ادامه خشکسالی تالاب گاو خونی، برخواستن نمک همراه با وزش باد از سطح تالاب زندگی مردم منطقه و ‌شهر اصفهان را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.

احداث تونل بهشت‌آباد هم نمی‌تواند پاسخگوی تامین آب اصفهان باشد

وی با اشاره به نقش تالاب گاوخونی در ایجاد تنوع زیستی در منطقه می‌افزاید: تالاب گاوخونی به عنوان ایستگاهی برای پرندگان مهاجر و زیستگاه برای پرندگان بومی برای منطقه بسیار حائز اهمیت است اما با خشک شدن تالاب در سال‌های اخیر و با از بین رفتن نسل پرندگانی که مسیر تالاب را برای مهاجرت انتخاب می‌کردند حتی با احیای تالاب دیگر پرنده‌ای به این زیست بوم زیبا مهاجرت نمی‌کند.

این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه زاینده رود و تالاب گاو خونی می‌توانند خود را دوباره احیا کنند، بیان می‌کند: رودخانه و تالاب گاوخونی می‌توانند خود را احیا کنند مشروط بر اینکه انسان‌ها از دخالت در طبیعت دست بردارند و توسعه بی رویه در این منطقه را متوقف کنند.

بصیری اضافه می‌کند: به دنبال افزایش توسعه صنعت شاهد افزایش جمعیت نیز هستیم و با ادامه روند کنونی در سال‌های آینده منطقه به آب بیشتری نیاز پیدا خواهد کرد به طوری که حتی احداث تونل بهشت آباد هم نمی‌تواند پاسخ گوی تامین آب شرب کلان‌شهر اصفهان باشد.

این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه می‌دهد: کشاورزی و درختان اطراف زاینده رود میزان قابل توجهی از CO2 موجود در هوا را جذب می‌کنند اما با از بین رفتن کشاورزی و درختان امکان تصفیه طبیعی هوا وجود نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه آینده زیست محیطی تاریکی در انتظار استان و شهر اصفهان است، می‌گوید: باید منتظر جیره بندی آب، خشک شدن بیش از نیمی از درختان استان، تعطیلی صنایع و کشاورزی در منطقه بود و متاسفانه در سال‌های آینده برای اصفهان فقط آب به اندازه شرب باقی خواهد ماند.