در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
شناخت دارو و اطلاع از نحوه تاثیرگذاری، مقدار مورد نیاز و شیوه مصرف آنها از ضروریات تجویز و خرید داروست. به همین دلیل با توجه به وسعت رشته پزشکی و داروسازی و تنوع داروهای موجود در بازار دارویی کشور که با نام‌های تجاری مختلف عرضه میشود، ضرورت وجود مراکزی برای پاسخگویی به سوالات متعدد مردم نیز ضروری به نظر می‌رسد.
مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13 آبان، یکی از 2 مرکز موجود در کشور در زمینه اطلاعات دارویی برای عموم مردم است.
برای آگاهی بیشتر از نحوه فعالیت این مرکز با دکتر محمدرضا جوادی مدیر مرکز و استادیار دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم‌صحبت شده‌ایم.
به‌طور کلی مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13 آبان چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟
اطلاع‌رسانی دارویی به عموم مردم و گروه پزشکی در زمینه مصرف، تداخلات دارویی، مصرف دارو در بارداری و شیردهی، آموزش در زمینه مصرف بهینه دارو و جلوگیری از رواج مصرف بی‌رویه آنها در سطح عموم مردم، جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل یافته‌های مراکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم از جمله خدمات مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13 آبان است.
این مرکز فعالیت خود را از چه زمانی آغاز کرده است؟
مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13 آبان از سال 86 فعالیت خود را آغاز کرده و رسالت اصلی مرکز به عنوان یک فراهم‌کننده اطلاعات دارویی برای عموم مردم و جامعه پزشکی اعم از داروساز، پزشک و سایر همکاران کادر درمان است. با توجه به این‌که دارو یک کالای خاص برای مردم است مرکز به‌دنبال این است که چنانچه برای مردم سوالات عمومی و اختصاصی در زمینه داروها به وجود بیاید به عنوان یک مرکز اطلاع‌رسانی و مشاوره‌ای، اطلاعات لازم را به متقاضیان ارائه دهد.
این‌گونه مراکز به نوعی ضعف داروخانه‌ها را پر می‌کند، چون که در حال حاضر تنها فقط نقش توزیع‌کننده دارو را دارد؟
در کشورهایی که این ضعف وجود ندارد هم این مراکز برپا است. این مراکز نقش پشتیبان داروخانه‌ها را به عهده دارد. چون در برخی مواقع فرد با مراجعه به داروخانه مشکلش حل میشود، اما زمانی که فرد دارو را آغاز می‌کند در حین مصرف دارو ممکن است به بسیاری از مشکلات دچار شود که در ساده‌ترین حالت اضافه‌شدن داروی دیگر یا ابتلا به بیماری دیگری است. بنابراین در این حالت وظیفه این مراکز آغاز میشود تا پشتیبان داروخانه‌ها باشد.
ترکیب جمعیت پاسخگو در مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13 آبان چگونه است؟
جمعیت اصلی پاسخگو در مرکز داروساز هستند. 26 مشاور و 15 سوپروایزر در این مرکز فعالند که در هر شیفت‌کاری به طور متوسط پنج نفر با سمت‌های مختلف پاسخگوی تماس‌ها هستند. مشاور کسی است که مستقیما با تماس‌گیرندگان ارتباط برقرار می‌کند و پاسخ بیمار را می‌دهد، سوپروایزرها سه وظیفه به عهده دارند. یکی این‌که اگر مشاوران دچار مشکل شدند به آنها کمک می‌کنند و دوم کیفیت پاسخگویی مشاوران را بررسی می‌کنند و سوم پاسخگوی سوالات تخصصی کادر درمان هستند.
کمی از سابقه راه‌اندازی این مراکز در ایران بگویید؟
جوادی: متاسفانه مرکز اطلاع‌رسانی دارو با کمبود نیروی متخصص روبه‌روست؛ به‌طوری که در ایران تنها 15 هزار داروساز با شماره نظام پزشکی فعالیت می‌کنند، در حالی که در آمریکا بیش از 100هزار داروساز در این حوزه فعالند
اولین مرکز اطلاع‌رسانی دارویی وابسته به وزارت بهداشت با هدف اطلاع‌رسانی از کمبود دارویی کشور در زمان جنگ راه‌اندازی و پس از مدتی فعالیت منحل شد. سپس معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت مرکزی به همین عنوان با رسالت پاسخگویی به سوالات علمی ـ دارویی مردم به شماره 09646 (مرکز اطلاعات دارویی) راه‌اندازی کرد که هم‌اکنون به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتقل شده است.
البته تفاوت چندانی بین این دو مرکز وجود ندارد، اما مجموعه داروخانه‌های 13 آبان یک رسالت فراموش‌شده داشتند که تشکیل این مرکز پاسخی به آن بود چراکه در سردر این داروخانه‌ها آمده است: «داروخانه و مرکز اطلاعات دارویی 13 آبان.»
در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، داروخانه‌های 13 آبان ـ‌که بتازگی تشکیل شده بود ـ متعهد شدند که هم داروخانه و هم مرکز اطلاعات دارویی باشند، اما به علت وقوع جنگ تحمیلی، این تعهد بر زمین ماند و نقش توزیع‌کننده دارو بیشتر جلوه کرد و بیماران در صورت مراجعه به داروخانه به سوالات آنها پاسخ داده می‌شد.
چه تعداد داروخانه 13 آبان داریم؟
در حال حاضر هفت داروخانه دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران با نام 13 آبان (مجموعه داروخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران) در تهران فعالیت می‌کنند.
وضعیت مراکز اطلاعات دارویی در سایر کشورها چگونه است؟
در تمام کشورها از این نوع مراکز زیاد وجود دارد، اما نکته مهم این است که این دو مرکز در ایران قدرت پاسخگویی به سوالات و تماس‌های مردم را ندارند؛ ایران به عنوان کشوری با جمعیت 75 میلیون نفری تا سال 2050 به کشوری با 50 درصد جمعیت سالمند تبدیل میشود بنابراین مردم با یک کلکسیون دارویی مواجه خواهند شد، این در حالی است که دسترسی آسانی نسبت به دانش دارویی در جامعه وجود ندارد. در خارج از کشور چون غالبا به زبان انگلیسی آشنایی دارند هزاران سایت که تامین‌کننده اطلاعات دارویی هستند به زبان مردم وجود دارد در حالی که در ایران آنچنان سایتی در مورد اطلاعات داروها وجود ندارد.
در این خصوص تا یک ماه آینده سایت مرکز اطلاع‌رسانی داروپزشکی 13آبان تکمیل میشود و تمامی اطلاعات دارویی قابل دسترسی خواهد بود بنابراین با توجه به کمبودها، باید در هر استان یک مرکز اطلاع‌رسانی دارویی راه‌اندازی شود و تنها در تهران به حداقل پنج مرکز این چنینی نیاز است.
مهم‌ترین کمبود در این مرکز اطلاع‌رسانی چیست؟
به طور کلی در کشور با کمبود داروساز مواجهیم ضمن این‌که افرادی که در این مراکز کار می‌کنند باید آموزش‌های خاص ببینند، چون ادبیات ارتباط با بیمار و پزشکان خیلی اهمیت دارد. کار در این مراکز سخت‌تر و بامسوولیت‌تر از کار در داروخانه‌هاست و به دلیل این‌که هنوز نتوانسته‌ایم نیروهای مورد نیاز مرکز را تامین کنیم، موفق به شبانه‌روزی‌کردن آن نشده‌ایم. در ایران 15هزار داروساز در نظام پزشکی دارای شماره هستند که هنوز آمار مشخصی از فعالیت دقیق آنها وجود ندارد در حالی که در آمریکا بیش از 100 هزار داروساز فعالیت می‌کنند. به علت این‌که فعالیت داروسازی بسیار وسیع است، هر چقدر داروساز در سیستم سلامت تزریق شود کم است.
از زمان آغاز فعالیت مرکز چه تعداد تماس گرفته شده و بیشترین سوال چه بوده است؟
از سال 86 تا پایان سال 90، 164 هزار و 642 تماس با مرکز گرفته شده است که 137 هزار و 500 تماس توسط مردم و 10 هزار و 192 تماس توسط حرف مختلف پزشکی گرفته شده است. بیشترین درصد سوالات مربوط به موارد شناسایی دارو و گروه‌های درمانی و موارد مصرف دارو به ترتیب با 21 درصد و 18 درصد است. عوارض دارویی،نحوه مصرف و استفاده از داروها، تداخلات دارویی و مقدار مصرف داروها در رتبه‌های بعدی سوالات بوده است.
البته در 16 درصد تماس‌ها، مردم اطلاعاتی را درخواست می‌کردند که خارج از وظیفه مرکز بود به عنوان مثال کمبود دارویی، تشخیص بیماری، تجویز دارو، تفسیر آزمایش و قیمت دارو.
همچنین این سوال مطرح میشود که کدام داروها برای سقط جنین است یا علائم یک بیماری گفته میشود که مردم انتظار دارند ما کار تشخیص را انجام دهیم که این سوالات پاسخ داده نمی‌شود. همچنین از نظر اخلاقی اطلاعات دارویی فرد دیگری هم ارائه نمی‌شود.
امیر بامه - جام‌جم
نظرات کاربران
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
تثبیت قدرت بازدارندگی ایران
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نفوذ به عمق رژیم صهیونیستی
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
گفت و گو
گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
فرزند زمانه خود باش
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
صهیونیست‌ها بر لبه پرتگاه تاریخ
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛