افزایش گرایش دانشجویان به خانه‌های مجردی

یک اتاق 25 متری با موکت قهوه‌ای رنگ‌و‌رو‌رفته، یک آشپزخانه کوچک با دو ردیف کابینت، توالت و حمام مشترک، یک تختخواب فلزی و تلی از کتاب‌ها و جزوه‌هایی که هر روز ورق می‌خورد و با بی‌حوصلگی به گوشه‌ای پرت می‌شود؛ اینجا یک خانه مجردی است اما نه خانه‌ای که نیروی انتظامی به جمع‌آوری آنها قول داده بود.

براساس آمارهای رسمی 27 درصد جوانان دختر و پسر خانه مجردی دارند، این رقم انبوهی از دانشجویانی که هر سال ناامید از دریافت خوابگاه، بنگاه‌های معاملات ملکی را زیر پا می‌گذارند دربر نمی‌گیرد، به همین دلیل تشخیص و برخورد با آسیب خانه‌های مجردی برای نیروی انتظامی دشوار شده‌است.

پژمان.م دانشجوی سال اول حقوق است، از تبریز به تهران آمده، اما دانشگاه از ابتدا اتمام‌حجت کرده که خوابگاه بی‌خوابگاه، به همین دلیل اتاق کوچکی با کمترین امکانات حوالی میدان فردوسی تهران با ماهی 350 هزار تومان اجاره کرده است.

او می‌گوید: پدر و مادرم خیلی نگران من هستند، اما چاره‌ای نداشتیم، با وجودی که صاحبخانه آدم مطمئنی است اما خانواده‌ام روزی 5 بار با من تلفنی تماس می‌گیرند.

آمنه کیان هم دانشجوی سال سوم زیست‌شناسی است، او هم با وجودی که ترم اول، خوابگاه دریافت کرده اما حاضر به زندگی در آنجا نشده است. او می‌گوید: ابتدا خانواده‌ام زیربار نمی‌رفتند تا برایم خانه اجاره کنند اما زندگی در اتاق 12متری با 4 هم‌اتاقی برایم فاجعه بود، شب‌ها هرکدام یک ساعت می‌خوابیدند که با بقیه متفاوت بود و هر وقت می‌خواستند، بیدار می‌شدند. روحیه‌ها و فرهنگ‌ها خیلی باهم فرق می‌کرد وضعیت تحصیلی من در ترم اول بشدت افت کرد، دائم گریه می‌کردم حتی به فکر ترک تحصیل افتادم تا بالاخره پدرم با اجاره یک سوئیت به شرط داشتن یک هم اتاقی مطمئن موافقت کرد.

خانواده‌ها معمولا ترجیح می‌دهند فرزندانشان در خوابگاه زندگی کنند، اما کمبود امکانات خوابگاهی با توجه به رشد تعداد دانشجویان ورودی در هر سال، مانع اعطای امکانات رفاهی به دانشجویان تازه‌وارد است و هر سال شمار بیشتری از دایره دریافت این خدمات بیرون می‌مانند. حتی دانشگاه‌های مادر نیز که تا چند سال پیش اغلب به تعداد مورد نیاز خوابگاه در اختیار داشتند، اکنون با مشکل ارائه خوابگاه مواجه شده‌اند و تعداد خوابگاه‌های خودگردان با نظارت دانشگاه نیز نتوانسته همه متقاضیان را پوشش دهد.

این مطلب را وزیر بهداشت و درمان نیز تایید می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر در مورد دانشگاه علوم پزشکی تهران باید گفت دانشگاه هر ساختمانی را که امکان‌پذیر بوده و وسعش رسیده به عنوان خوابگاه اجاره کرده است. هم مدیریت این ساختمان‌ها که تکه‌تکه در اطراف شهر قرار دارد، سخت است و هم اعتبارات کافی برای اداره آنها وجود ندارد.

به گفته او، متاسفانه در تهران هم افزایش اعتبار دیده نشده است و تعداد زیادی دانشجو در تهران زندگی می‌کنند. البته این‌که دانشجویان در کنار پدر و مادر خود بمانند و از نظر مسائل فرهنگی و تربیتی دچار مشکل نشوند، حتما به نفع آنهاست، اما اگر علاقه‌مند باشند به تهران بیایند، باید بدانند که خوابگاه وجود ندارد و خوابگاه را هم نمی‌توان یک‌شبه ساخت و نیاز به اعتبار، بودجه و امکانات دارد.

اما تاکنون این اتمام‌حجت وزیر بهداشت در کنار سایر التیماتوم‌های دانشگاه‌ها مبنی بر کمبود خوابگاه دانشجویی هیچ مشکلی را حل نکرده و هر روز بر شمار دانشجویانی که در خانه‌ها و اتاق‌های مستقل زندگی می‌کنند و در سنین ابتدایی جوانی دور از خانواده به سر می‌برند، اضافه می‌شود.

موسی نیرومند، کارشناس اجتماعی در گفت‌وگو با ایرنا توضیح می‌دهد: برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید قبل از ورود فرزندان به این خانه‌ها، آموزش‌های لازم به آنها داده شود تا رفتارهای نابهنجار و کنترل نشده از خود بروز ندهند.

وی می‌گوید: لازم است آمارهای دقیق درخصوص افزایش یا کاهش گرایش جوانان به خانه‌های مجردی گردآوری شود تا پایه کارهای پژوهشی بعدی باشد، چرا که سستی در این زمینه می‌تواند در آینده، جامعه را با مشکلاتی مواجه کند.

به عقیده نیرومند، البته باید از ترویج نگاهی منفی و برچسب زدن به جوانان پاکی که به دلایل شغلی یا تحصیلی در خانه‌های مجردی ساکن هستند، جلوگیری شود؛ چون این امر خود می‌تواند منشا آسیب‌های دیگر باشد. مسوولان باید به بحث افزایش خانه‌های مجردی به دلیل افزایش تعداد دانشگاه‌هایی که توان ارائه خوابگاه ندارند، توجه کنند.

این کارشناس مسائل اجتماعی از مسوولان دانشگاه‌ها می‌خواهد در صورت عدم امکان ارائه خوابگاه، حداقل شرایطی را فراهم کنند تا محل اقامت دانشجویان آنها با استفاده از کارشناسان مجرب مورد نظارت و کنترل قرار بگیرد. وی توضیح می‌دهد: اگر در زمینه کنترل این خانه‌ها نیز از افراد غیرکارشناس استفاده شود، ممکن است مشکلات دیگری به وجود آید.

وی با اشاره به این‌که دانشگاه‌ها فقط به ادامه حیات خود می‌اندیشند و به رفع نیازهای دانشجویان توجه چندانی ندارند، تاکید می‌کند: محیط‌های دانشگاهی ما نیازمند نوعی مدل‌سازی هستند،‌ دانشگاه‌های ما در خصوص جذب و نگهداری دانشجویان مدلی ندارند، رقابت‌ها بر سر افزایش آمار دانشجویان است و هیچ مدلی در زمینه مسائل فرهنگی وجود ندارد.

فاطمه محمدی، مشاور خانواده نیز با بیان این‌که امنیت در مجموعه خوابگاهی بیشتر از خانه مجردی است، به ایسنا می‌گوید: برخی عوامل، افراد را به گرفتن خانه مجردی ترغیب می‌کنند که در این میان می‌توان به بی‌توجهی مسوولان خوابگاهی در چگونگی چیدمان دانشجویان از لحاظ فرهنگ، تعداد نفرات اتاق، فاصله شهر محل زندگی تا محل تحصیل و وجود امکانات محدود برای فرد خوابگاهی اشاره کرد.

وی با اشاره به نقش تاثیرگذار صدا و سیما در این زمینه اظهار می‌کند: رسانه ملی باید برنامه‌های متنوع برای مردم فراهم کند، همچنین مسوولان باید فضاهای تفریحی بهتر و بیشتری را در سطح شهر ایجاد کنند تا افراد وقت خود را با تماشای ماهواره پر نکنند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد، به‌رغم این که شمار جوانان صاحب خانه‌های مجردی بتدریج از مرز 30 درصد می‌گذرد، اما تعداد دانشجویانی که در این خانه‌ها ساکنند به مراتب بیش از این آمارهاست. برخی کارشناسان این امر را ناشی از سرعت رشد بی‌رویه دانشجویان بیش از امکانات رفاهی دانشگاه‌ها می‌دانند و به آن انتقاد می‌کنند و عده‌ای نیز معتقدند با توجه به افزایش تقاضا برای تحصیل در کلانشهرها، خانواده‌ها پیش از اجاره خانه برای فرزندان، آنها را نسبت به خطرات احتمالی آگاه کرده یا با جمع کردن چند دانشجوی هم‌روحیه یا همشهری که از خانواده‌هایشان شناخت کافی دارند، از ریسک زندگی فرزندانشان در خانه‌های مجردی بکاهند.

متاسفانه ظرفیت خوابگاه‌های دانشجویی روشن نیست، چرا که دانشگاه‌ها بنا به ضرورت‌های سالانه می‌توانند این ظرفیت‌ها را اندکی تغییر دهند؛ از سوی دیگر طرح خوابگاه‌های خصوصی و خودگردان (با نظارت وزارت علوم) از 4 سال گذشته تاکنون با استقبال اندکی از سوی بخش غیردولتی روبه‌رو شده و نتوانسته ظرفیت خوابگاه‌های دانشجویی را چندان تغییر دهد.

کتایون مصری‌‌ /‌‌ گروه جامعه