قیمه‌نثار؛ ‌‌نذری‌ خوشمزه ‌مردم ‌قزوین

یکی از نمودهای عزاداری در این ماه «نذری» است و اصولا نذر کردن در مناسبت‌های مختلف مذهبی با فرهنگ ایرانیان رابطه‌ای مستحکم و طولانی‌مدت دارد.

محرم از مهم‌ترین ایامی ‌است که نذر‌های زیادی در آن ادا می‌شود و بخش عمده‌ای از این نذری‌ها به صورت طبخ غذا و پخش آن میان مردم است و معمولا در شهرهای مختلف و با توجه به نوع غذاها و فرهنگ بومی، این نذورات تنوع جالبی دارد.

اما وقتی صحبت از نذری و امام حسین(ع) به میان می‌آید، بی‌درنگ همه ذهن‌ها به سمت خورش قیمه کشیده می‌شود که در دهه نخست محرم و در سراسر ایران طبخ آن حسابی رونق دارد.

یکی از شهرهای ایران که پخت قیمه در آن شهرت فراوانی دارد، شهر قزوین است که در 150 کیلومتری پایتخت قرارگرفته و مهم‌ترین غذای بومی آن هم «قیمه نثار» است و اصلا این غذا در کنار آب‌انبارها، قلعه‌های تاریخی، مساجد قدیمی و عمارت‌های متعدد یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان قزوین به شمار می‌رود.

قیمه نثار اصیل‌ترین غذای قزوینی‌هاست که با برنج، گوشت، خلال بادام و پسته و پیاز داغ درست می‌شود و البته در گویش عامیانه گاه به اشتباه قیمه‌نساء هم خوانده می‌شود.

در قزوین ادویه‌ای هست به نام ادویه مخصوص قیمه نثار که اگر بتوانید نوع مرغوب آن را از بازار قدیمی این شهر تهیه کنید پس از بازگشت از سفر، غذایی که خودتان هم داخل منزل بپزید، دست کمی از آن قیمه نثار معروف نخواهد داشت و فوق‌العاده خوش‌عطر و خوش‌طعم می‌شود.

معمولا قیمه نثار را می‌توانید در رستوران‌های معروف قزوین و سفره‌خانه‌ها میل کنید بخصوص رستوران‌هایی که به واسطه پخت همین قیمه نثار شهرت و اسم و رسمی برای خودش پیدا کرده‌اند و‌هرکسی که به مناسبتی گذرش به قزوین می‌افتد و دوست دارد غذایی خوشمزه و محلی بخورد حتما سری به این رستوران‌ها می‌زند.

یکی از این رستوران‌ها در خیابان امام(ره) قراردارد و سفره‌خانه‌ای هم در خیابان خیام که این دو خیابان اصلی در شهر قزوین اصلا به رستوران‌ها و فست‌فودهایشان معروف هستند.

البته همان طور که ابتدای این مطلب به آن اشاره کردم، در ایام محرم و بویژه روزهای تاسوعا و عاشورا اصلا مشکلی برای تهیه قیمه نثار نخواهید داشت و معمولا این غذا بخش عمده‌ای از نذورات مردم را شامل می‌شود.

حالا که بحث محرم است، این نکته را هم یادآوری کنم که در قزوین یک آیین خاص و کهن در این رابطه به نام «دوازدهم محرم» وجود دارد؛ مردم این شهر بر این باورند که براساس برخی روایات، پس از واقعه کربلا با تهدید حاکمان اموی کسی جرات نمی‌کرده است ‌جنازه‌های یاران امام حسین(ع) را دفن کند تا این که زنان طایفه «بنی‌اسد» جمع شده و به خاک کردن جنازه‌ها می‌پردازند.‌ قزوینی‌ها به این مراسم «سوم امام» می‌گویند و کاملا هم مراسمی زنانه است و در آن زنان شهر بیل و کلنگ به دست، پیکرهای نمادین شهدای عاشورا را با خود تا مسجد یا حسینیه اصلی شهر حمل می‌کنند و به سینه زنی و نوحه خوانی می‌پردازند.

حالا که بحث غذا و فرهنگ و آداب و رسوم مردم قزوین به میان است، بهتر است به غذای «دُیماج» و «پنجاه به‌در» هم اشاره کنم.

مراسم سنتی پنجاه به‌در شبیه همان سیزده به در خودمان است که همه مردم ایران با این مراسم آشنا هستند، اما قزوینی‌ها جدای سیزده به‌در یک پنجاه به‌در هم دارند و آنها در نوزدهمین روز از اردیبهشت و پنجاهمین شب بهارهر سال ابتدا به مصلای شهر یا مساجد می‌روند و دعا می‌خوانند، بعد از آن به دل کوه و دشت می‌زنند و چند ساعتی را با خانواده و آشنایان خود می‌گذرانند. پنجاه به‌در آیینی است که هم با باورهای مذهبی مردم سر و کار دارد و هم با اعتقادات سنتی و ایرانی.

نکته غذایی مراسم هم این است که بیشتر قزوینی‌های اصیل در این روز غذای ساده و محلی به نام «دُیماج» درست می‌کنند که ترکیبی از نان محلی خشک شده، سبزی، گردو، پیازداغ و خیار است و البته آش رشته هم در برنامه عصرانه این روز جای ویژه خودش را دارد.

اما در سفر به قزوین‌، صبحانه را اصلا دست‌کم نگیرید و یک وعده غذایی کاملا جدی را برای آن کنار بگذارید. مگر می‌شود به قزوین رفت و سری به قهوه خانه‌های سنتی آن نزد و برای صبحانه «عدسی» نخورد آن هم عدسی‌هایی که به طور تخصصی و با لعاب ویژه و بسیار خوشمزه در کاسه‌های کوچک مسی روی میز شما قرار می‌گیرد آن هم با نان لواش مخصوص خود قزوین، همین جا لازم شد تا یک پرانتز باز کنم و بگویم نان لواش قزوینی با نان‌های لواش خودمان کمی متفاوت است اولا که نان لواش قزوین بسیار بزرگ است و کاملا هم دایره‌ای شکل است.‌ قزوینی‌ها نان دیگری هم دارند به نام «قاق» که معمولا در وعده صبحانه می‌خورند؛ این نان از شیر تهیه می‌شود و سفیدرنگ است و در مقایسه با دیگر نان‌ها کمی نرم‌تر و نازک‌تر است و در همین تهران و در برخی سوپرمارکت‌ها به صورت بسته‌بندی شده با نام تجاری نان قزوین فروخته می‌شود.

معروف‌ترین سوغاتی خوراکی هم که می‌توانید با خودتان از قزوین بیاورید «باقلوای قزوینی» است. باقلوایی که به طور طبیعی در سایه نام و طعم باقلوای یزد اصلا دیده نشده است.‌ البته شیرینی‌فروش‌های قزوین اعتقاد دیگری دارند و می‌گویند باقلوایی که در این شهر پخته می‌شود، از باقلوای یزد، اصفهان و شیراز خوردنی‌تر و خوشمزه‌‌‌تر است و دلیلشان هم تنوع مزه باقلوا در این شهر است اگرچه از قدیم گفته‌اند هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است!

سینا علی‌محمدی