سفری برای افزایش مقاومت در منطقه

با وجودی که هنوز جزییات برنامه احمدی‌نژاد نهایی نشده است، اما اهمیت این سفر باعث داغ شدن گمانه‌زنی‌ها شده است. چنان‌که روزنامه کویتی الرای با بیان این‌که سفر محمود احمدی‌نژاد به لبنان دو روزه خواهد بود، نوشته است که احمدی‌نژاد روز اول سفر خود را در جنوب لبنان و در مناطقی که در اختیار حزب‌الله لبنان قرار دارد و در طول جنگ 33 روزه مورد هدف اصلی صهیونیست‌ها واقع شده بود، خواهد گذراند و روز بعد به بیروت می‌رود.

از سوی دیگر سفیر جمهوری اسلامی ایران در بیروت، هدف عمده سفر احمدی‌نژاد به این کشور را حمایت از وحدت لبنان و شناخت و پیگیری مناسبات اقتصادی و تجاری میان دو کشور دانسته است. رکن‌آبادی با تاکید بر مناسبات دوجانبه سفر اخیر می‌گوید: همچنین انتظار می‌رود ایران در جریان سفر احمدی‌نژاد کمک‌های نظامی و دفاعی خود برای تجهیز ارتش و همکاری‌های نفتی و برق بویژه حل مشکل برق در لبنان عرضه کند.

با این همه سفرهای رئیس‌جمهوری اسلامی ایران همواره به خاطر نوع خاص دیپلماسی سفر احمدی‌نژاد مورد توجه است. این بار نیز نوع سفر و مقصد آن باعث تمرکز خاص رسانه‌ها بر اولین سفر وی به لبنان شده است. سفر احمدی‌نژاد در حالی صورت می‌گیرد که پس از سفر سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور سابق ایران در سال 2003 پس از گذشت 7 سال یکبار دیگر لبنان میزان بالاترین مقام اجرایی ایران است.

صرف‌نظر از اهداف و برنامه‌های سفر رئیس‌جمهور به لبنان، اما این سفر به خودی خود سفری بااهمیت و مهم جلوه می‌کند. چنان‌که از روزهای قبل از حرکت احمدی‌نژاد به سمت لبنان اخبار و گزارشات زیادی پیرامون این سفر ‌روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفته است، بیشترین اظهارات و اعلانات نیز در این میان در بین کشورهای منطقه مخابره ‌شد.

روزنامه عربستانی الوطن گزارش داد که سفر احمدی‌نژاد به لبنان و دیدار وی با مقامات این کشور، سران رژیم صهیونیستی را بشدت به ترس انداخته است. خشم و اضطراب تل آویو از این سفر سبب شده تا ایگال پالمور، سخنگوی این رژیم سفر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران به لبنان را مایه نگرانی بخواند.

موضعگیری این رژیم البته بازخوردی مشابه در داخل لبنان نیز داشت؛ نایب رئیس جریان المستقبل به رهبری سعد حریری در گفتگو با الشرق الاوسط سفر احمدی‌نژاد به لبنان را ناخوشایند دانسته است. فارس سعید، هماهنگ‌‌کننده دبیرخانه ائتلاف 14 مارس هم راستا با وزیر امور خارجه اسرائیل گفته است که هدف او (احمدی‌نژاد) از این سفر بیان این مطلب است ‌که بیروت یک منطقه تحت نفوذ ایران و لبنان پایگاهی امن در ساحل مدیترانه برای ایران است و این پیامی دارد که ایران در مرز با اسرائیل است.

فضاسازی رسانه‌ای اخیر در حالی صورت می‌گیرد که سفر احمدی‌نژاد به لبنان با دعوت رسمی میشل سلیمان صورت می‌گیرد. محمود احمدی‌نژاد، که با میشل سلیمان، در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد
در نیویورک دیدار داشت با تجلیل از مقاومت و ایستادگی گروه‌های لبنانی در برابر رژیم صهیونیستی گفت که دشمنان در مقابل مقاومت ملت‌های منطقه چاره‌ای جز تسلیم و عقب‌‌نشینی ندارند.

رئیس‌جمهور لبنان نیز در این دیدار با اشاره به نقش ایران در صلح و امنیت منطقه گفت که ایران کانون تقویت امنیت و همبستگی کشورهای اسلامی است. وی با اشاره به این‌که صهیونیست‌ها به دنبال ایجاد اختلافات قومی و گروهی هستند، گفته بود که این‌گونه تحرکات رژیم صهیونیستی، لزوم افزایش همکاری و هماهنگی دو کشور را بیش از پیش افزایش داده است.

البته به غیر از میشل سلیمان دیگر مقامات رسمی و مردم لبنان نیز از سفر احمدی‌نژاد استقبال کرده‌اند. چنان‌که شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی و مذهبی لبنان در بیانیه‌های مختلفی از این سفر به عنوان یک سفر تاریخی یاد کرده و آن را مهم و بااهمیت برشمرده‌اند.

وئام وهاب، رئیس حزب توحید لبنان در گفتگویی با اشاره به حمایت‌های 25 سال اخیر ایران از مقاومت مردم لبنان‌گفت: احمدی‌نژاد از جایگاه ویژه‌ای در قلب طوایف مختلف مردم لبنان برخوردار است.

وهاب که پیشتر وزیر محیط زیست لبنان بوده است، همچنین اظهار داشته که ما از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به گرمی استقبال خواهیم کرد، چرا که ایران در زمانی که بیشتر کشورهای عربی به لبنان پشت کرده بودند، از کشور ما حمایت کرد.

همچنین جبران باسیل، وزیر نیروی لبنان با استقبال از سفر احمدی‌نژاد تاکید کرد دیدار رئیس‌جمهور ایران از لبنان دستاوردهای مثبتی برای ما دارد.باسیل افزوده است که ایران همواره از مواضع سیاسی لبنان حمایت می‌کند و در لحظه‌های حساس و بحرانی در کنار لبنان است و اکنون نیز اعلام آمادگی کرده که آماده تجهیز ارتش لبنان بدون هر نوع پیش شرطی است.

عبدالهادی محفوظ، رئیس شورای ملی اطلاع‌رسانی لبنان نیز پیرامون این سفر گفت: دیدار احمدی‌نژاد با هدف حمایت از لبنانی‌ها در برابر فشار‌های غربی است که تلاش می‌کنند دادگاه ویژه بین‌المللی ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر لبنان را سیاسی کرده و با ضربه زدن به مقاومت، در کشور فتنه ایجاد کنند.

البته لبنانی‌ها تنها به اظهارنظر پیرامون این سفر اکتفا نکرده و برای استقبال گسترده مردمی از احمدی‌نژاد در جنوب این کشور برنامه‌ریزی کرده‌اند، چنان‌که روزنامه السفیر در این خصوص نوشت دیدار و استقبال مردمی از محمود احمدی‌نژاد در جنوب لبنان شامل دو بخش خواهد بود؛ بخشی به دعوت جنبش امل در شهر قانا و بخش دیگر در شهر بنت جبیل به دعوت حزب‌الله در ورزشگاه التحریری خواهد بود که استقبال بزرگ مردمی تدارک دیده شده است.

معاون دبیر کل حزب‌الله نیز اعلام کرده که از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در لبنان استقبال رسمی و مردمی خواهد شد. نعیم قاسم با ابراز تاسف از ایجاد تنش برخی در مورد سفر احمدی‌نژاد گفت: مسوولان صهیونیست از جمله اویگدور لیبرمن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی در مورد سفر احمدی‌نژاد ابراز نگرانی و نارضایتی کردند و این بدان معنا است که این سفر برای لبنان مفید است.

ابراز نگرانی رژیم صهیونیستی از سفر احمدی‌نژاد به لبنان در حالی است که این روزها مذاکرات صلح خاورمیانه در منطقه در حال برگزاری است. این مذاکرات که با نگاه منفی جبهه مقاومت اسلامی مواجه شده است، به باور بسیاری بهانه و دستاویز دیگری را برای جنگ‌طلبی اسرائیل فراهم خواهد ساخت.

البته برخی دیگر بر این باورند که با وجود بی‌قراری اسرائیل برای شروع نبردی دیگر، اما دستاوردهای ویرانگر جنگ‌های 33 روزه و غزه هرگونه فکر ماجراجویی جدید را از این رژیم در حمله به سوریه یا لبنان و یا حتی غزه سلب کرده است. از این نگاه تعرض‌های زمینی و نقض مکرر حریم هوایی لبنان صرفا جنگی روانی از سوی این رژیم ارزیابی می‌شود. با وجود این منطقه آبستن تحولات جدید است و همچنان بوی جنگ از بشکه باروت خاورمیانه به مشام می‌رسد؛ این بو به مشام جدی‌ترین حامی لبنان یعنی ایران نیز رسیده است. چنان‌که منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه خبری با همتای لبنانی‌اش در تهران درباره این موضوع گفت که حمله به سوریه یک معادله بسیط و تک مجهولى نیست. آمریکا و رژیم صهیونیستى بخوبى مى‌دانند که این بار تحمل جنگى دیگر در منطقه چگونه محدوده‌ها را در هم خواهد نوردید و چه تبعاتى را به دنبال خواهد داشت. متکی گفته بود ما معتقدیم هنوز در آمریکا و کشورهاى غربى عقلایى وجود دارند که جدى‌‌تر منافع ملى‌‌شان و مصالح عمومى‌شان را محاسبه و بعد تصمیم‌گیرى کنند. بنابراین امکان بالقوه جنگ آرى، اما عملیاتى شدن و بالقوه شدن این امکان را بسیار بعید مى‌دانیم. از این‌رو و با وجودی که احتمال جنگ در اظهارنظرهای مقامات ایرانی و لبنانی ضعیف برآورد می‌شود، اما نادیده گرفته نمی‌شود و هر دو کشور در پی آمادگی برای هرگونه حادثه احتمالی هستند.

ایران اگر چه به گفته متکی قائل به امکان بالقوه جنگ است و وقوع آن را بعید می‌داند، اما این بار ایستادگی و حمایت کامل در قبال سوریه و لبنان را اعلام کرده است.

چنان‌که متکی در پاسخ به این‌که آیا حمایت مشخصى از لبنان در مقابل تجاوزات رژیم صهیونیستى خواهد شد یا فقط حمایت در سطح حمایت معنوى خواهد بود؟ گفت در مورد تجاوزات رژیم صهیونیستى به لبنان و تهدیدات علیه سوریه، دولت و ملت جمهورى اسلامى ایران در کنار دولت و ملت لبنان و سوریه به معناى کامل کلمه حضور دارد، ما در تبادل نظر مستمر با یکدیگر هستیم و هرگونه مساعدتى که مورد درخواست برادرانمان باشد، از سوى جمهورى اسلامى ایران اجابت شدنى است.

همچنان که احمدی‌نژاد پیش از این تصریح کرده بود ملت ایران در کنار مقاومت و ملت‌های منطقه قرار دارد و اگر رژیم صهیونیستی اشتباهات گذشته خود را تکرار کند و دست به ماجراجویی‌های جدید بزند باید به کلی ریشه کن شود و منطقه برای همیشه از شر آنها نجات پیدا کند.

با درک این گزاره، ایران به تقویت بیشتر روابط سیاسی و نظامی خود با لبنان روی آورده است.

سفرهای علی‌اکبر ولایتی، مشاور عالی رهبری و وزیر امور خارجه سابق و سفر منوچهر متکی، وزیر امور خارجه و اکنون سفر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران همه نشانه‌های روشنی از اعلام همراهی و در کنار لبنان بودن ایران است. البته ایران تنها قائل به این مساله نبوده و خواستار یک جبهه وسیع عربی و اسلامی در مقابل تحرکات و تحریکات اسرائیل و آمریکاست. چنان‌که روزنامه النهار می‌نویسد که ایران خواهان این است که دولت لبنان و سایر کشورهای عربی به محور وسیع پایداری و مقاومت بپیوندند.

خواست ایران برای تشکیل جبهه مقاومت اسلامی البته نمودهای عینی نیز داشته است؛ حمایت از حزب‌الله لبنان یکی از این خواست‌های عملی است. جنبش انقلابی حزب‌الله لبنان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین گروه‌های مقاومت اسلامی است که در دهه 1980 در خاورمیانه ظهور کرد، اما پایه‌های آن از مدت‌ها پیش از این بنیان نهاده شد. امام ‏موسی صدر که فعالیت‌های او در سال 1967 به ایجاد مجلس اعلای شیعیان به مثابه نهادی دینی انجامید و گردان‌های مقاومت لبنان (امل) را به عنوان بازوی نظامی جنبش با هدف مقاومت علیه اشغالگری اسرائیل تأسیس کرد، به همراه آیت‌الله شیخ محمدمهدی شمس‌الدین که ریاست جمعیت خیریه فرهنگی را برعهده گرفت و پس از آن به عنوان نایب رئیس مجلس اسلامی اعلای شیعیان انتخاب شد، در کنار آیت‌الله سیدمحمد حسین فضل‌الله استوانه‌های جنبش حزب‌الله را تثبیت کردند. تثبیت این جنبش مقاومت اسلامی همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران شد که گفتمان بیداری و مقاومت اسلامی را سرلوحه خود قرار داد.

از این‌رو حزب‌الله هر چه بیشتر به ایران نزدیک شد و تحت حمایت انقلاب اسلامی قرار گرفت، چرا که حزب‌الله حامل همان پیامی بود که انقلاب اسلامی ایران پیام‌آور آن بود؛ اتکا به توان خود برای سرکوب دشمن.

به همین دلیل ایران، حزب‌الله لبنان را نوک پیکان مبارزه علیه رژیم صهیونیستی به حساب آورده و حمایت معنوی از آن را در سرلوحه سیاست‏های خود براساس اصل حمایت از مظلوم قرار داده است. البته این حمایت به معنای وابستگی مطلق حزب‌الله به ایران نبود، بلکه نوعی هویت بخشی و مشروعیت بخشی به آن بود. چنان‌که سیدابراهیم الامین، سخنگوی حزب‌الله در دهه 1980می‌گوید که صدور انقلاب به معنای تسلط نظام ایران بر ملت‌های منطقه خاورمیانه نیست، بلکه به معنای تجدید حیات اسلامی منطقه است، تا آنچه بر این ملت‏ها مسلط می‌‏شود، اسلام باشد؛ مساله‌ای که البته در مورد حزب‌الله نیز صدق می‌کند.

این حمایت‌ها البته پس از تصویب و موافقت رهبر انقلاب اسلامی با سند 9 پررنگ‌تر شد؛ سند 9 حاوی خط مشی جدید جنبش انقلابی حزب‌الله لبنان بود. پس از این امام خمینی(ره) به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دستور داد که در رویارویی با رژیم صهیونیستی، از راه آموزش نظامی و فراهم آوردن زمینه‏‌های لازم به حمایت حزب الله بشتابد.

مشروعیت‌بخشی انقلاب اسلامی به اهداف و ایده‌آل‌های این جنبش در عمل همچنین باعث ساختارهای جدید تشکیلاتی و تغییر اسم آن به حزب‌الله شد؛ پس از آن نیز مناسبات ایران، لبنان و سوریه تقویت شد.

با این همه تجاوز اسرائیل به لبنان در سال 1982 که به‌منزله جنگ ششم اعراب و اسرائیل بود، در واقع آغاز مقاومت اسلامی از سوی حزب‌الله بود. به واقع با حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 و اشغال این کشور و از جمله محاصره بیروت که به خروج سازمان آزادیبخش فلسطین از لبنان انجامید، تثبیت و تبیین جایگاه جنبش مقاومت اسلامی لبنان و ‌حزب‌‌الله را به دنبال داشت. از این رهرو همچنین روابط ایران و لبنان عمق و ضریب نفوذ بیشتری یافت.چنانکه ایران در قالب راهبرد حمایت از لبنان، در طرح‌های بازسازی این کشور شرکت کرد. پس از آن نیز با حمایت از روند استقرار صلح و امنیت در لبنان و به تبع آن جلوگیری از نفوذ اسرائیل را در دستور کار قرار داد.

در این راستا البته ایران همواره تلاش داشته با اتحاد و انسجام ملی لبنانی‌ها در کنار آنها به تقویت حزب‌الله لبنان بپردازد. البته دیپلماسى ایران در قبال لبنان بر اساس تعامل همه جانبه با تمام فرقه‌ها و طوایف این کشور است.

این حمایت بی‌دریغ ائتلاف حزب‌‌الله نیز سبب شده تا گستره جبهه مقاومت طیفی وسیع از مسیحی و مسلمان لبنانی را شامل ‌شود.

عمر کرامی و سلیم ‌الحص، دو نخست‌‌وزیر سنی اسبق لبنان، طلال ارسلان رهبر حزب دموکراتیک لبنان از نیروهای دروزی، فتحی یکن از چهره‌های برجسته علمی و دینی سنی و میشل عون، فرمانده سابق ارتش و رهبر مسیحی سیاسی ‌جریان آزاد ملی لبنان از بارزترین شخصیت‌های سیاسی لبنان‌ هستند که در این ائتلاف همراه شدند. این ائتلاف که در جبهه لبنان به ائتلاف 8 مارس شهرت دارد، در طول جنگ 33 روزه بدون عقب‌نشینی از جبهه مقاومت حمایت تام و تمام داشت.

این موضع سبب شد تا جبهه مقاومت اسلامی کشورهای منطقه متشکل از ایران و سوریه و گروه‌های جهادی فلسطین نیز به تقویت روابط و مناسبات با آن روی آورند. این تقویت مناسبات در آوردگاه پیمان دوحه سبب شد تا بحران سیاسی 2 ساله لبنان پایان یافته و دولت وحدت ملی در این کشور برقرار ‌شود.

با این رویکردها و حمایت‌های ایران از لبنان، اما این کشور روزهای پر تنشی را پشت سر می‌گذارد. شعله‌های ملایم جنگ داخلی، پرونده معطل مانده ترور رفیق حریری و اتهام‌زنی به حزب‌الله، نقض مکرر حریم هوایی و زمینی توسط اسرائیل و مذاکرات صلح خاورمیانه تنها گوشه‌ای از موزاییک بحران در این کشور است؛ این آشوبناکی فضای داخلی لبنان همزمان با سفر احمدی‌نژاد به این کشور است.

البته پیش از سفر احمدی‌نژاد به لبنان، همتای سوری وی یعنی بشار اسد در سفری کوتاه به تهران آمد. این سفر یک روزه پاندول گمانه زنی‌ها بر سر سفر احمدی‌نژاد به لبنان را شتاب بخشید تا جایی که برخی منابع از محوریت سفر رئیس‌جمهور اسلامی ایران به لبنان در جریان مذاکرات با اسد خبر دادند.

چنان‌که روزنامه کویتی الانباء مدعی شد که رئیس‌جمهوری سوریه از همتای ایرانی خود خواسته که باتعویق در سفر به لبنان، از جنوب این کشور نیز دیدار نکند.

روزنامه اماراتی الخلیج نیز به نقل از منابع آگاه آورده است که میشل سلیمان، رئیس جمهور لبنان هفته جاری به دمشق می‌‌رود تا با بشار اسد همتای سوری‌اش برای رفع تنش لبنان رایزنی کند؛ سفر سلیمان قبل از سفر احمدی‌نژاد به لبنان صورت می‌گیرد. با این حال فضای داخلی لبنان پس از درگیری ماه قبل که به کشته شدن 2 نفر منجر شد، هنوز هم پرالتهاب است.

این التهابات نیز بیشتر از طرف کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به این کشور تزریق می‌شود، کشورهایی که نگران از تثبیت روابط مثلث مقاومت شامل ایران، لبنان و سوریه دست به تنش‌آفرینی می‌زنند؛ عامل عمده این تنش‌آفرینی‌ها نیز عربستان است.این کشور با همراهی در جنجال بین‌المللی پرونده ترور رفیق حریری با حمایت غرب به سمت تغییر جایگاه منطقه‌ای جبهه مقاومت اسلامی به جبهه سازش اسلامی حرکت می‌کند. به واقع اهداف این راهبرد که با پشتیبانی مصر صورت می‌گیرد با هدف جداسازی سوریه از جبهه مقاومت اسلامی پیگیری می‌شود. چنان‌که یکی از اهداف عمده رایزنی منطقه‌ای مبارک و فهد در دیدار با اسد و سپس با سلیمان شکاف بین اسد با احمدی‌نژاد و نصرالله بود.

این نگاه البته با نگاه ایران تفاوت دارد؛ تهران نتیجه مذاکرات اخیر شرم‌الشیخ را که هم‌اکنون در جریان است به مانند کنفرانس صلح آناپولیس جز شکست نمی‌داند، مساله‌ای که سوریه نیز مخالفتی با آن ندارد.

از این‌رو برآورد تمامی این نامعادله‌های مجهول در میز تحولات لبنان به تلاش برای به نتیجه رساندن مذاکرات از پیش شکست خورده سازش می‌انجامد.

حامیان سازش می‌کوشند تا با شکاف و اختلاف در محور مقاومت اسلامی اهداف دیکته شده غرب را پیش برند؛ مساله‌ای که البته با عدم اقبال ایران، سوریه و لبنان مواجه شده است.

براین مبنا واکنش و موضعگیری از سر سردرگمی به سفر احمدی‌نژاد معطوف به پیامدهای سفر وی برای تقویت جبهه مقاومت اسلامی است؛ پیامدهایی که میدان مانور را از حامیان سازش می‌گیرد و موجبات نزدیکی هر چه بیشتر لبنان به ایران و سوریه را فراهم می‌کند.