باغ پهلوانپور در آستانه جهانی شدن

رییس اداره میراث فرهنگی مهریز از انجام عملیات بازپیرایی و مرمت آثار تاریخی این شهرستان با همکاری بیش از 30 نفر عوامل اجرایی از 4 ماه گذشته تاکنون خبر داد که باز پیرایی 17 اثر تمام شده و بیش از 15 اثر در حال مرمت است.

محمود ادیبان در گفت‌وگو با ایسنا، مهمترین بناهای در حال مرمت را قلعه منگاباد، برج لاوری، بافت قدیمی مولود آباد و آب انبار سربالا سریزد عنوان کرد و گفت: حفظ و احیای بناهای تاریخی مانند مساجد، آب انبارها، بادگیرها و خانه‌های قدیمی از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی، نقش ناظران فنی طرح‌های مرمت و بازپیرایی میراث فرهنگی را در حفظ و صیانت از میراث فرهنگی، مهم ارزیابی کرد و خاطرنشان کرد: جلوه‌های معماری و باستان‌شناسی بناهای تاریخی این شهرستان چنان در هم آمیخته‌اند که جزء جدایی‌ناپذیر فرهنگ مردمان مهریز محسوب می‌شود.

ادیبان از استعداد جهانی شدن آثار تاریخی این شهر خبر داد و گفت: بعضی از آثار تاریخی این شهر مستعد جهانی شدن هستند وبه طور مثال هم اکنون نیز باغ پهلوانپور در آستانه ثبت در فهرست آثار ملی جهان است.

وی اضافه کرد: این باغ متعلق به اواخر دوره قاجار است که شامل برج گلین حفاظتی، اصطبل و انبار علوفه، عمارت کوشک و شربت خانه، عمارت سرایداری و کارگاه ریسندگی سنتی بوده است و مهمترین ویژگی آن صفا و طراوت این باغ و جاری بودن مداوم قنات حسن آباد در دو مسیر این باغ است که صدها درخت چنار تنومند در دوطرف جوی آب این قنات روئیده و طراوت خاصی به آن بخشیده است.

 استفاده از مصالح ساختمانی خشت، گل و کاهگل در بناهای واقع در بافت‌های قدیمی شهرستان مهریز که وسیع‌ترین آن در روستایی سریزد و مرکز محله مهرپادین قرار دارد، یک دستی و همسانی بسیار زیبایی ایجاد کرده است.

بر بلندای بیشتر آثار تاریخی، بادگیر مشاهده می‌شود که این معجزه معماری، یکی از هوشمندانه‌ترین هنرهای معماری در دوره‌های مختلف به شمار می‌رود، چرا که با استفاده از مواهب طبیعی و الهی در خانه‌ها، مکانی را ایجاد کرده‌اند که خنکی آن در اوج گرمای کویر مطبوع‌تر از هر وسیله خنک‌کننده دیگری است.

پس از بافت قدیمی، قنات‌ها و آثار تاریخی با قدمت بسیار بالا نیز نشانه‌ دیگری از فرهنگ مردمان مهریز در سالیان گذشته است، مهریز از جمله شهرهایی بوده است که مردم آن همواره با کمبود آب مواجه بوده‌اند اما با حفر قنات‌ها در اعماق زمین به چشمه‌های آب دست یافته‌اند که به صورت زنجیره‌ای در نقاط مختلف شهر و حتی در مواردی در زیر خانه‌ها، بوده است.

هم اکنون 17 رشته از قنوات پر آب مهریز به دشت یزد اردکان هدایت می‌شود. این خصایص در کنار کویری بودن و موقعیت بسیار ویژه مهریز و برخورداری این شهرستان از ییلاقات بسیار زیبا و بکر با وجود احاطه در کویر لم یزرع، همچنین آثار تاریخی بی‌بدیل، این شهرستان را به پایلوت گردشگری کشور و شهرستان‌ها و استان‌های اطراف، به خصوص در فصل بهار تبدیل کرده و هر ساله مشتاقان بسیاری برای بازدید از نقاط مختلف این شهرستان سفر می‌کنند، به گونه‌ای که در سال گذشته بیش از 70 هزار نفر در ایام عید از آثار تاریخی این شهر بازدید کردند.

این شهرستان با چند روستای تاریخی و زیبا از جمله سریز، بهادران و ارنان در حدود 700 اثر تاریخی دارد که 80 اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده و 50 اثر دیگر نیز در حال ثبت است.

مجموعه مهرپادین، مسجد جامع باغ پهلوانپور، سنگ نگاره‌های کوه ارنان، چاپارخانه سریزد، خانه مدرسی، موزه مردم شناسی، قلعه شاه عباسی، کاروانسرای زین‌الدین و سرو کهنسال منگاباد از جمله آثار مهم و دیدنی مهریز است که هر ساله تعداد زیادی گردشگران را به خود جذب می‌کند.

یکی از آثار دیدنی و بکر این شهرستان که به نوعی شاهکار معماری ایرانی به شمار می‌آید، مجموعه تاریخی مهرپادین است، این مجموعه واقع در بافت قدیم شهر، از بناهای قرن هشتم و دوران آل مظفر است. مجموعه تاریخی مهرپادین شامل مسجد، آب‌انبار، حسینیه، قلعه و بازارچه است که با سبک معماری سنتی و اصیل اسلامی و با خشت و گل، آهک، آجر و ساروج و همراه گچ‌بری‌های زیبا ساخته شده است.

وجود تابستان‌خانه، زمستان‌خانه و مناره منفرد در ابتدای ورودی مجموعه یاد شده به ارتفاع 35 متر و گنبد زیبا از ویژگی‌های آن به شمار می‌رود. در دل این مجموعه 4 هزار مترمربعی، امامزاده سیدغیاث‌الدین محمد از نوادگان حضرت امام‌جعفرصادق(ع) قرار دارد.

مسجد جامع کبیر مهرپادین با طاق‌های ضربی در جوار این مجموعه قرار دارد که محفوظ بن محمد آن را احداث کرده است؛ از آنجا که حفظ و مرمت آثار و بناهای تاریخی یکی از مهمترین وظایف سازمان میراث فرهنگی است تا آنچه از روزگار قدیم به عنوان فرهنگ در قالب بناهای خشت و گلی به یادگار مانده است از گزند حوادث و بلایایی طبیعی و انسانی در امان باشد، اداره میراث فرهنگی مهریز چندی است که تمام هم و غم خود را به کار گرفته تا با استفاده از بهترین معماران و امکانات فنی به احیا و مرمت و بازپیرایی آثار تاریخی کوچک و بزرگ این شهرستان بپردازد.