هیچ وقت در تلویزیون خودم را سانسور نکرده‌ام

او که در سینما کارگردانی فیلم‌های تب، انعکاس، هزاران زن مثل من و ... را داشته و تجربه‌هایی را هم در تلویزیون به دست آورده است که از این جمله می‌توان به مجموعه‌های مرده متحرک و شبی از شب‌ها اشاره کرد.

کریمی این بار و در سومین تجربه خود مجموعه «فاکتور 8» را روی آنتن شبکه یک سیما برد. مجموعه‌ای که به گفته خودش از کامل‌ترین کارهای او در تلویزیون محسوب می‌شود.او اگرچه هنوز خود را یک کارگردان سینمایی می‌داند، اما کارهایی را هم که در تلویزیون ساخته است، بسیار متفاوت بوده‌‌اند. کریمی در گفت‌وگو با «جام‌جم» از ناگفته‌های فاکتور 8 گفت.

ابتدا بهتر است نظرتان را در مورد کوچ کارگردان‌های سینما به سمت تلویزیون بپرسم. این حرکت را چطور ارزیابی می‌کنید؟

من به این مساله به عنوان یک کوچ نگاه نمی‌کنم؛ چرا که تلویزیون به لحاظ تولیدات بالایی که نسبت به گذشته دارد، این موقعیت را برای کارگردان‌های سینما به وجود آورده است و به نوعی این رسانه سعی در جذب کارگردان‌های سینما دارد و طبیعتا کارگردان‌ها هم نیز براساس سلایقشان کارهایی را در تلویزیون می‌سازند. ناگفته نماند که کار در سینما هم با شرایط فعلی خیلی آسان نیست، البته به این معنا نیست که کارگردان‌های سینما، قصد رها کردن آن را دارند. در واقع تلویزیون از تخصص این افراد استفاده می‌کند.

اما در گذشته کارگردان‌های سینما خیلی به فعالیت در تلویزیون راغب نبودند؟

بله، اما در آن زمان تولیدات تلویزیون در این حد نبود. به هر حال مسائل زیادی باعث به قول شما این کوچ شده است.

برویم سراغ فاکتور 8. از قصه و طرح ابتدایی این کار برایمان بگویید.

این قصه از طرف آقای جودی (تهیه‌کننده)‌ به من پیشنهاد شد. وقتی قصه را خواندم احساس کردم فضای تازه و متفاوتی دارد که ممکن است برای مخاطب هم جذاب باشد و برای همین کارگردانی آن را پذیرفتیم.

در طول کار نظرات خودتان را مورد قصه اعمال کردید یا خیر؟ آن هم با توجه به این که خودتان فیلمنامه‌نویس هم هستید.

بله، البته خیلی زیاد نبود. بعضی از اصلاحیات را در پیش تولید و بقیه را در حین تصویربرداری انجام دادم. چون قصه از قسمت اول تا انتها نوشته شده و آماده بود و خیلی در آن دست نبردم، چرا که فیلمنامه نوشته شده تقریبا کامل و درست بود و این شرایط برایم وجود داشت که بتوانم روی آن تحلیل کنم و پردازش درست و دقیقی داشته باشم.

انتخاب بازیگران بر چه اساسی صورت گرفت؟

براساس نقش‌ها و شخصیت‌هایی که وجود داشت و همین طور قابلیت‌هایی که هر کدام از بازیگران داشتند. گفتنی است در این کار سعی کردم از بازیگرانی استفاده کنم که در تلویزیون کمتر دیده شده‌اند و دوست داشتم به ترکیب تازه‌ای برسم. برای همین از بازیگران تئاتر، سینما و تلویزیون در کنار هم استفاده کردم.

آقای کریمی! با توجه به این که شما با قصه‌ای روبه‌رو بودید که شاید برخی مخاطبانتان با آن درگیر هستند (منظورم بیماران هموفیلی است)‌ از این جهت چقدر به مستندات این ماجرا دقت نظر داشته‌اید؟

سوال خوبی پرسیدید. اتفاقا یکی از دلایل پذیرفتن من برای کارگردانی این کار، تازگی قصه از این بابت بود، چون معتقدم مردم دیگر از قصه‌های تکراری و عاشقانه صرف خسته شده‌‌اند و به دنبال ماجراهای جدیدتری هستند. در فاکتور 8 ما پشت پرده ساخت و فروش این دارو را تا اندازه‌ای به تصویر کشیدیم. برای نشان دادن این واقعیت‌ها نیازمند تحقیقاتی بودیم. برای همین شخصا به مراکزی که این بیماران به آنجا مراجعه می‌کنند، رفتم. این تحقیقات برای اجرایی کردن قصه بسیار کمک کرد و باور کنید واقعیت غیر از این چیزی که به تصویر کشیده شد، نیست . متاسفانه فاکتور 8 در ایران تولید نمی‌شود و از خارج به صورت محدود وارد ایران می‌شود، البته زمینه‌های ساخت این دارو در ایران مهیا شده است و امیدواریم بزودی این دارو در تولید انبوه ساخته شود.

فکر می‌کنید نشان دادن این پشت صحنه‌ها چقدر تاثیرگذار خواهد بود؟

طبیعتا وقتی به شکل نمایشی و سریال به تصویر کشیده می‌شود اثر خود را می‌گذارد و حداقلش این است که کمبود این دارو و نیازمندی بیماران هموفیلی به آن به تصویر کشیده شده است و به نوعی مخاطب هم کنجکاو می‌شود که این ماجرا را دنبال کند.

هدف رضا کریمی، نشان دادن این مستندات هم بود یا خیر؟

بله، صددرصد و وقتی دست به ساخت این سریال زدم سعی کردم مخاطبم را با یک قصه قابل باور روبه‌رو کنم تا بتواند با آن ارتباط برقرار کند. رسیدن به این مساله وظیفه اصلی من بود.

بیشتر شخصیت‌های این سریال، خودشان به تنهایی قصه داشتند و سفید مطلق یا سیاه مطلق نبودند. چگونه به این شخصیت‌پردازی رسیدید؟

این موضوع در پایه اصلی قصه وجود داشت و من به عنوان کارگردان تنها به این شخصیت‌ها پر و بال دادم. این مساله کار آسانی نبود. نشان دادن آدم‌های چندوجهی در قصه‌ای که به قول شما مستند است هم در آن دخیل بودند و مسوولیت من را بیشتر می‌کرد، در ضمن باید کاری می‌کردم که مخاطب گمراه نشود.

به هر حال این ماجرا، هم می‌توانست جذاب باشد و هم خطرناک. تمام تلاشم را کردم برای این‌که بتوانم اجرای درستی داشته باشم و این بخش از کارم را ارتقا بدهم.

معمولا در کارهای شما خانواده نقش مهم و پررنگی دارد. آیا برای این بزرگ‌نمایی دلایل خاصی دارید؟

بله . برای این کانون ارزش و اهمیت بالایی قائل هستم. به هر حال هر فیلمسازی دغدغه‌هایی دارد که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم در کارهایش نمود پیدا می‌کند. من هم دغدغه این کانون را دارم و به خانواده متعهدم. برای همین هم دوست دارم در کارهایم حضور پررنگی داشته باشد.

از تجربه‌های سینمایی‌تان در تلویزیون هم بهره می‌گیرید؟

ببینید به طور طبیعی مدیوم سینما و تلویزیون با هم فرق‌هایی دارند. این فرق داشتن صرفا به معنای خوب یا بد بودن هر کدام نیست. باید قبول کنیم که شرایط کار کردن در سینما و تلویزیون از یکدیگر متمایز است. من سعی کردم در فاکتور 8، جنس کارم با کارهای دیگر تلویزیون فرق داشته باشد. حتی می‌خواستم توقعات رایج مخاطب را هم بشکنم، چه به لحاظ ریتم و چه به لحاظ قصه‌پردازی. به همین دلیل تاحدی از تجارب سینمایی‌ام استفاده کردم.

خیلی‌ها معتقدند دکوپاژ سینمایی مخصوص به خودتان در فاکتور 8 وجود داشته است؟

بله، این مساله را می‌پذیرم، چرا که سعی کردم در اجرا، میزانسن و پلان‌بندی کارم دقیق و حساب شده باشد. هیچ‌وقت سعی نکردم در تلویزیون، چون تلویزیون است خودم را سانسور کنم. برای همین همیشه آن نگاه سینمایی با من هست. حتی در کارهای تلویزیونی و قطعا این اتفاق برای مخاطب هم جذاب است.

اساسا فرق میان تلویزیون و سینما را در چه چیزهایی می‌دانید؟

در وهله اول به مخاطب هر کدام از آنها برمی‌گردد و بعد به زمانی که کارگردان در سینما و تلویزیون در اختیار دارد. در سینما در 90 دقیقه باید قصه را شروع و به پایان برسانی، اما در تلویزیون باید یک قصه را در طول 30 شب یا بیشتر روایت کنی و همه این مسائل قطعا در کار و روند آن تاثیر می‌گذارد.

مساله‌ای که در فاکتور 8 وجود داشت این بود که مخاطب هر لحظه با یک ماجرای غافلگیرکننده روبه‌رو می‌شد. چگونه به این طراحی رسیدید؟

این نوع پرداخت دقیقا فکر شده بود. خود قصه این قابلیت را داشت و از این نظر پر از ماجرا بود. دوست داشتم مخاطبم را به قول شما غافلگیر کنم.

از ابتدا می‌دانستید که قرار است فاکتور 8 به صورت یک شب در میان پخش شود؟

بله. چون برای شبکه اول بود این احتمال را می‌دادیم که این‌گونه پخش شود.

پس از این اتفاق راضی بودید؟

بله. اساسا قصه به گونه‌ای بود که باید به همین شیوه هم پخش می‌شد و اگر بین قسمت‌ها فاصله می‌افتاد آن ارتباط لازم برقرار نمی‌شد.

آقای کریمی! وقتی قرار است کاری را انتخاب کنید، چقدر به مخاطب فکر می‌کنید؟

خیلی زیاد، چون دوست دارم کاری بسازم که مخاطب داشته باشد، بنابراین در وهله اول، قصه باید جذاب باشد نه تنها برای من بلکه برای مخاطب هم باید اینچنین باشد، البته این ذهنیت را از سینما دارم، این که مخاطب خودش بیاید و فیلمم را ببیند.

در نهایت از نتیجه کارتان راضی هستید؟

من تمام تلاشم را کردم تا بتوانم کار مطلوبی ارائه کنم. به هر حال فاکتور 8 هم یک تجربه بود و فکر می‌کنم باز هم می‌توانم کار بهتری بسازم.

ببینید یک وجه تمایز کارگردان با دیگر عوامل در این است که کارگردان باید نسبت به رشته‌های دیگر هم اشراف داشته باشد، از موسیقی گرفته تا تدوین. شما ابتدای کارتان چقدر به کارهای دیگر اشراف داشتید؟

خیلی کم، اما تمام این تجربه‌ها در طول کار به دست می‌آید و در دل کارگردان این تجربه‌ها را می‌توان کسب کنی. البته نه به شکل مطلق و کامل. هر چه بیشتر احاطه داشته باشی قطعا کار بهتر و موفق‌تری خواهی ساخت.

آیا در سینما قصد ساختن فیلم تازه‌ای را دارید؟

بله. بزودی فیلم آدمکش را خواهم ساخت. در حال حاضر این فیلم در مراحل پیش تولید است.

محبوبه ریاستی