هنر ایرانی از شاهنامه هویت می‌گیرد

دیگر سخنران این مراسم، دکتر حسن بلخاری بود که بر استواری فرهنگ ایرانی بر چهره‌های ادبی، فرهنگی و فلسفی این مرز و بوم تاکید کرد و افزود: شیخ اشراق در عرصه عرفان و فردوسی در عرصه حماسه، فرهنگ ایرانی را ساخته‌اند. راز ماندگاری فرهنگ ایرانی در طول تاریخ این است که برآمده از اتحاد معانی نورانی بی‌بدیل است.

فردوسی، پیشتاز اپرانویسی در جهان

همایش امسال بزرگداشت فردوسی شامل چند نشست است، که در یکی از آنها به نقش شاهنامه در تئاتر و سینمای ایران پرداخته می‌شود. بهروز غریب‌پور که در همین ارتباط، امروز مقاله‌ای را ارائه خواهد داد در گفتگو با «جام‌جم» گفت: متاسفانه در طول سال‌های گذشته آنچه خود داشته‌ایم، از بیگانه تمنا کرده‌ایم. برای مثال در حالی که فردوسی را باید از اولین اپرانویس‌های جهان به شمار آورد، این هنر را از غرب وارد کشور کرده‌ایم.  این کارگردان تئاتر ادامه داد: فردوسی داستان‌هایش را برای نمایش نوشته است. شاهنامه اولین اثر پارسی است که دیالوگ، داستان، برخورد دراماتیک و موسیقی دارد.  غریب‌پور با تاکید بر این که در هیچ اجرای صحنه‌ای نباید موسیقی را از آثار شاهنامه حذف کرد، افزود: بیشتر داستان‌های شاهنامه این ظرافت را دارند که با به کارگیری عناصر دراماتیک نهفته در خود، با کمترین دخل و تصرف به عنوان متن اپرا به کار گرفته شوند.

زبان ایرانی هنر

یکی از دیگر شرکت‌کنندگان این همایش، دکتر عزیزالله جوینی است که او هم امروز درباره ارتباط سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید با شاهنامه سخنرانی خواهد کرد. این استاد دانشگاه در گفتگو با ما درباره موضوع سخنرانی‌اش توضیح داد: بسیاری از نقش برجسته‌های تخت جمشید با شاهنامه فردوسی رمزگشایی می‌شوند. برای مثال سنگ‌نگاره شاهین زرین که سال‌ها پیش از پارسه به لندن برده شد و امروز در سراسر اروپا نشان قدرت و شوکت است، بارها در شاهنامه مورد اشاره قرار گرفته و نقش اصلی پرچم هخامنشیان بوده است.

وی در ادامه به نماد صلیب شکسته اشاره کرد و افزود: واژه «جلیل» که 6 بار در شاهنامه چاپ مسکو آمده است، اشاره به نقش صلیب شکسته دارد که در تخت جمشید به تصویر کشیده شده و در دوره ساسانی و بویژه زمان خسرو پرویز به عنوان نشان سلطنتیبه کار می‌رفته است.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه تاکید کرد: نمادها و نشانه‌هایی که در شاهنامه معرفی شده‌اند، امروزه می‌تواند مورد استفاده هنرمندان عرصه‌های تجسمی، سینما و تئاتر قرار بگیرد و ضمن غنا بخشیدن به زبان این هنرها، آنها را ایرانی‌تر کند.

نگاه نو به شاهنامه

دکتر سوسن بیانی، باستان‌شناس و هنرشناس دوره اسلامی ایران نیز در نشست علمی امروز همایش فردوسی، مقاله‌ای با عنوان آیین نثار در شاهنامه نگاره‌ها ارائه خواهد داد. این استاد دانشگاه در گفتگو با «جام‌جم» به نقش منظومه فردوسی در فرهنگ قرون گذشته ایران اشاره کرد و گفت: فرهنگ ایران با الهام و بهره‌گیری از شاهنامه پربارتر خواهد شد و باید بکوشیم از حکمت‌ها، داستان‌ها، نمادها، حماسه‌ها و دیگر عناصر سازنده این اثر بزرگ بهره بیشتر بگیریم.

وی ادامه داد: اگر چنین نشود، در واقع خدمات بزرگ این حکیم فرزانه نادیده گرفته شده است و رنج 30 ساله او را در دست و پنجه نرم کردن با ناملایمات روزگارش برای سرودن شاهنامه،پاس نداشته‌ایم.

استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در پایان تاکید کرد: باید با نگرشی نو به شاهنامه بپردازیم و این منظومه حماسی را که در 10 قرن گذشته به نماد ایران و ایرانی تبدیل شده است، به آیندگان بسپاریم.