نقش بازار توافقی مرکز مبادله در مدیریت بازار ارز

بازار ارز توافقی یا تجاری علاوه بر اینکه اولین بازار رسمی معاملات حواله ارز در کشور است که از فرآیندهای رقابتی بازارمحور در کشف نرخ ارز استفاده میکند؛ امکان انجام معامله با بهترین نرخهای ارز موجود را برای صادرکننده و واردکننده فراهم میآورد که نتیجه آن، شکلگیری نرخهای دقیق و قابل اتکای ارز در کشور خواهد بود. علاوه بر این موضوع، بازار ارز توافقی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بهعنوان اولین و تنها بازار رسمی مبادله ارز کشور، دارای مزایای زیر است. تا پیش از راهاندازی سامانه ارز تجاری مرکز مبادله ایران، عمده معاملات ارز انجامشده مثلا در سامانه نیما، صرفاً به صورت ثبت انجام معامله بود و نرخ معاملاتی از یک فرآیند کشف نرخ تبعیت نمیکرد. با این حال، انجام معاملات در بازار ارز توافقی سبب خواهد شد که بهتدریج یک بازار ارز رسمی شکل بگیرد که نرخ ارز معاملاتی این بازار، بهدلیل آنکه در یک فرآیند رقابتی میان عرضه صادرکنندگان و تقاضای واردکنندگان شکل میگیرد، قابلیت اتکا دارد. با افزایش حجم معاملات بازار ارز توافقی، بهتدریج تمامی معاملات ارز در این بازار انجام خواهد شد و زمینه عمقبخشی به معاملات این بازار را فراهم خواهد آورد. براساس بخشنامه بانک مرکزی، از یکم بهمنماه کلیه صادرکنندگان و واردکنندگان نیمایی و غیرنیمایی ملزم به عرضه و تقاضا در این بازار خواهند بود که قطعا به شکلگیری یک بازار بزرگ رسمی ارز منجر خواهد شد. بازاری که اولا معامله ارز در آن انجام میشود و ثانیا نرخ کشفشده مبتنی بر عرضه و تقاضا خواهد بود. پاسخگویی به تمامی نیازهای ارزیبا ایجاد بازار ارز توافقی، بهدلیل آنکه نرخهای ارز معاملاتی حاصل از عرضه و تقاضای بدون محدودیت میان صادرکننده و واردکننده است، نرخ ارز مناسبتری برای عرضه ارز کشف میشود و همین موضوع سبب افزایش انگیزه صادرکنندگان جهت بازگشت ارز حاصل از صادرات در حداقل زمان به کشور خواهد شد. افزایش عرضه ارز توسط صادرکنندگان، منابع در دسترس برای تأمین نیازهای ارزی را افزایش میدهد و نتیجه اینکه امکان پاسخگویی به تمامی نیازهای ارزی در کمترین زمان ممکن فراهم میگردد. با ایجاد بازار ارز توافقی یا تجاری و تسهیل و تسریع عرضه ارز توسط صادرکنندگان، زمان تأمین ارز برای واردکنندگان که در ماههای پیش از ایجاد این بازار بهنسبت طولانی بود، به حداقل کاهش خواهد یافت. گرچه علت اصلی نوسانات نرخ ارز به ساختار اقتصاد کلان از قبیل تورم و تولید ناخالص داخلی و شوکهای خارجی برمیگردد اما طولانیشدن فرآیند تأمین ارز در نوسانات ارز نقش مهمی دارد. با ایجاد بازار ارز توافقی صف تأمین ارز متعادل میشود و دیگر شاهد نوسان نرخ ارز ناشی از این ناحیه نخواهیم بود. اگر بازار ارز توافقی به اندازه کافی عمیق شود، نوسانات بازار آزاد بسیار کم خواهد شد و در شرایطی که فاصله این دو بازار به یک مقدار تعادلی مشخص برسد، بازار ارز توافقی می‎تواند نقش سیگنال‎دهی به بازارها را ایفا کند. فرآیند کشف نرخ ارز در بازار ارز توافقی زمینه شکلگیری یک بازار شفاف و کارا را فراهم میآورد. در این بازار مواردی مانند احتمال ایجاد روابط ناسالم اقتصادی میان صادرکنندگان و واردکنندگان و دیگر طرفهای ذینفع این بازار از بین میرود. همچنین این بازار شفاف، سبب افزایش اطلاعات بانک مرکزی بهعنوان نهاد سیاستگذار بازار ارز از فعالیت بازیگران نظام ارزی خواهد شد که نتیجه این امر، افزایش کارایی سیاستهای اعمالی در بازار ارز خواهد بود.