یک امتیاز بی‌نتیجه

آنچه در حال حاضر در عرصه‌های مختلف ورزش قهرمانی در کشورمان شاهد هستیم، در یک کلام «سقوط ارزش‌های اخلاقی» است! کافی است نیم‌نگاهی به رفتارهای افراد تاثیرگذاری همچون مربیان؛ سرپرستان، بازیکنان و بویژه تماشاگران داشته داشتیم تا دریابیم تا چه حد در حوزه اخلاق بجای پیشرفت،پسرفت داشته‌ایم.

سیدجواد آرین‌منش، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی وعضو کمیسیون فرهنگی مجلس،ضمن بیان این مطلب می‌افزاید: متاسفانه سازمان تربیت بدنی و باشگاه‌های ما تا امروز هیچ برنامه خاصی برای ارتقای سطح تربیتی وفرهنگی بازیکنان، مربیان، هواداران و سایر دست‌اندرکاران این امر به اجرا نگذاشته‌اند و طرح جامع ورزش که دقیقا به این نکات اشاره دارد، کاملا مظلوم و در حاشیه قرار گرفته و مورد بی‌توجهی محض قرارگرقته است. به‌عقیده وی، امروز در ورزش ما و خاصه در حوزه فوتبال، تماشاگران به ابزاری برای تحمیل عقاید ورفتارهای ناسالم، جابه‌جایی‌ها وتغییرات پی در پی مربیان و حتی خرید وفروش بازیکنان تبدیل شده‌اند، همان ابزاری که کنترل‌ناپذیر نیز به‌نظر می‌رسد!

این عضو کمیته تربیت بدنی و ورزش مجلس با تاکید بر این‌که با آیین‌نامه انضباطی هیچ‌کس را نمی‌توان اصلاح کرد، مسوولان فدراسیون فوتبال را خطاب قرار می‌دهد و می‌پرسد: تا امروز کدام برنامه فرهنگی تربیتی را برای لیدرها به اجرا گذاشته‌اید؟ کی وکجا باشگاه‌ها را ملزم به برنامه‌ریزی فرهنگی جهت تاثیرگذاری روی هوادارانشان کرده‌اید؟ آیا آسیب‌شناسی دقیق وکارشناسانه برای یافتن دلیل هرج ومرج‌های ایجاد شده پس از بازی‌ها داشته‌اید؟ و در نهایت فکر می‌کنید سیاست اشتباهی که این فصل کمیته انضباطی در پیش گرفت تا چه حد مثبت و اثرگذار بود؟

وی در پایان، با تاکید بر فرهنگ‌سازی از طریق آموزش‌های درست تربیتی و پس از آن به‌کار‌گیری سیستم‌های قانونمند تشویق و تنبیه و نظارت دقیق بر این موارد، می‌گوید: اگر مجموعه این کارها در کنار هم جامه عمل پوشید، آنگاه می‌توانیم امیدوار باشیم که اخلاق‌مداری در ورزش، جایگاه اصلی خود را می‌یابد وفضای ورزش کشورمان به سمت سلامت و پاکی پیش می‌رود.

آزادی بدون فرهنگ‌سازی فقط به هرج ومرج منجر می‌شود

سیاست اجرا شده از سوی کمیته انضباطی درخصوص تماشاگران در این فصل، مصداق بارز ترویج تماشاگرسالاری افراطی و رواج لمپنیسم بود!

دکتر محمدرضا نقابیان، متخصص روان‌شناسی ورزشی ضمن طرح این موضوع می‌گوید: ما امسال بدون هیچ فرهنگ‌سازی برای تماشاگران، اعلام آزادی کردیم و این آزادی به دلیل همراه نبودن با قوانین تعریف شده؛ هرج‌ومرج عجیبی را به همراه داشت. حداقل در سال‌های قبل، تماشاگران به دلیل ترس محروم شدن از تماشای بازی‌های بعدی تا حدی مسائل اخلاقی را رعایت می‌کردند در لیگ هشتم بدون هیچ آموزشی به این قشر، آزادی کامل دادیم و افسوس که در برابر آن هیچ بدست نیاوردیم. وی ضمن انتقاد شدید از کسانی که سمت‌وسوی محرومیت‌ها را از تماشاگران به سمت باشگاه‌ها منحرف کردند، می‌افزاید: برای باشگاهی که تمام هزینه‌هایش از جیب دولت پرداخت می‌شود، جریمه شدن خود یا مربی‌اش به هیچ عنوان مهم نیست، چرا که آنها این پول را از جیب خودشان نمی‌پردازند که بخواهند از این بابت احساس ناراحتی کنند!

وی با تاکید بر این‌که انسان‌ها قابل تغییر و شکل‌پذیر هستند، می‌گوید ما بجای فراهم کردن امکانات برای تماشاگران و کاستن فشارهای عصبی که آنها به طرق مختلف در محیط ورزشگاه با آن درگیرند به آنها این امکان را می‌دهیم که تا آنجا که می‌خواهند فحاشی کنند و با این کار به‌راحتی زمینه ایجاد هرج‌ومرج را فراهم می‌کنیم در حالی‌که اگر محیط ورزشگاه از هر لحاظ مثبت و ایده‌آل باشد، آنها واقعا حیفشان می‌آید که فضا را این‌گونه مسموم کنند.

دکتر نقابیان با اشاره به صحبت‌های دکتر شریفی (رئیس کمیته انضباطی در یک برنامه زنده تلویزیونی)، مبنی بر راه‌اندازی اتاق فحش می‌گوید بد نیست که ایشان در این زمینه مشاوره‌ای با جامعه‌شناسان و روانشناسان متخصص داشته باشند و نظرات آنها را برای حل این معضل جویا شوند به این امید که دریابند رشوه و پوئن بی‌جا هیچگاه نمی‌تواند جای آموزش درست و امکانات مناسب را بگیرد!

خشت اول چون نهد معمار کج...!

دکتر رضا محمد کاظمی، دکتری تربیت بدنی و علوم ورزشی وعضو هیات علمی دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران معتقد است؛ سنگ بنای این کار از ابتدا به اشتباه گذاشته شده و با این وصف، وضعیت در فصل‌های آینده بدتر و بدتر خواهد شد!

به گفته وی، کافی است با صرف کمی وقت ببینیم دیگر کشورها در این زمینه چگونه عمل کرده‌اند، آن‌گاه آن روش‌ها را طبق فرهنگ ایرانی خودمان پیاده کنیم نه این‌که با نظراتی که تاکنون در هیچ جایی امتحان پس نداده راه آزمون وخطا را در پیش بگیریم و در پایان هم در همان نقطه شروع ایستاده باشیم. به عقیده وی، بحث حضور خانواده‌ها در ورزشگاه‌های ورزشی کهAFC هم بر آن تاکید دارد، یکی از مواردی است که مانع فحاشی تماشاگران در محیط‌های ورزشی می‌شود، چرا که همین افراد وقتی در سایر اماکن عمومی مانند پارک و سینما و... حضور دارند، به احترام حضور خانواده‌ها، بسیار مودب و منطقی رفتار می‌کنند. از سوی دیگر، سازوکار اشتباه فروش بلیت و عدم شماره‌گذاری صندلی‌ها نیز مشکلی است که بشدت بر روح و جسم تماشاگران تاثیر منفی می‌گذارد، در حالی‌که می‌توان همچون بسیاری از کشورها، فروش مکانیزه بلیت را با همکاری کانون هواداران هر باشگاه سر و سامان بخشید تا یک هوادار واقعی به جای 34 بار تنها یکبار در ابتدای فصل در صف بایستد و بلیط خود را خریداری کند و مطمئن باشد که هر چقدر هم دیر برسد صندلی او در ورزشگاه محفوظ خواهد بود.

دکتر کاظمی همچنین به لزوم تفکیک گروه‌های مختلف تماشاگران در ورزشگاه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید وقتی دانش‌آموزان، دانشجویان و دیگر تماشاگران در سکوهای از قبل تعیین شده بنشینند بسیار بیشتر از هر زمان دیگری رفتار وحرکات آنها تحت کنترل است. وی با تاکید بر لزوم فرهنگ‌سازی برای مربیان داخلی می‌افزاید در بحث تماشاگران پیش از هر چیز باید بستری فراهم کنیم که آنها دست از پرخاشگری بردارند نه این‌که با اعمال محرومیت برایشان مشکلات جدیدی ایجاد کنیم. ضمن این‌که به نظر می‌رسد اعمال جریمه کسر امتیاز برای باشگاهی که توانایی کنترل تماشاگرانش را ندارد بسیار منطقی‌تر از جرایم نقدی یا دیگر محرومیت‌ها باشد.

فرهنگ‌سازی، نقش بی‌نظیر رسانه‌ها

برخورد شعاری و بدون پشتوانه و برنامه، مطمئنا تاریخ مصرفی کوتاه دارد و فاقد هرگونه تاثیرگذاری خواهد بود. دکتر احمدی، رئیس انجمن روزنامه‌نگاران و عکاسان ورزشی ضمن بیان این موضوع می‌گوید: ورزشگاه‌های ما به لحاظ امکانات، شرایط و تجهیزات واقعا با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارند و تمهیدات ما برای کسانی که دوست داریم در مواقع حساس پشتیبان تیم‌های باشگاهی و ملی ما باشند، چیزی در حد صفر است.

وی می‌افزاید: آنچه در ورزشگاه‌ها و بخصوص هنگام بازی تیم‌های پرطرفدار صورت می‌گیرد، کاملا با فضای مدیریتی و فرهنگی حاکم بر باشگاه‌ها ارتباط دارد و این واقعیتی کاملا ملموس است. در حالی‌که ما هر روز شاهد ناامنی رفتاری و کلامی نسبت به رقبا، داوران و مربیان هستیم در فوتبال حرف‌های جهان هر روز نظم و نزاکت و انضباط جدی‌تری در تماشاگران به چشم می‌خورد و فاصله آنها روز به روز با میدان مسابقه کمتر می‌شود، زیرا برنامه‌های حساب‌شده و دقیقی از سوی باشگاه‌ها برای تماشاگران طراحی و اجرا می‌گردد، ولی در کشور ما متاسفانه کار خاصی در این زمینه صورت نگرفته است.

دکتر احمدی ضمن تاکید بر نقش تربیتی و فرهنگی رسانه‌ها از خبرنگاران ورزشی می‌خواهد تا نسبت به تماشاگران فوتبال که به نوعی مخاطبان اصلی رسانه‌ها محسوب می‌شوند، حساسیت بیشتری نشان دهند و سعی کنند رسالت اخلاقی خود را به بهترین نحو ممکن به انجام برسانند. او در پایان می‌گوید: به‌عقیده من تصمیمات کمیته انضباطی باید بیش از هر چیز متوجه مدیریت باشگاه‌ها باشد و از آنها بخواهد تا در جهت هدایت و ساماندهی تماشاگرانشان اقدامات موثرتری انجام دهند.

خرید و فروش کثیف روی سکوها

وقتی تماشاگر ما از هیچ سو مورد احترام قرار نمی‌گیرد، چگونه می‌توانیم از او انتظار رفتاری فرهنگی و توام با احترام داشته باشیم؟

مجید جلالی، مربی و معلم بااخلاق فوتبال کشورمان این جمله را در حالی ادا می‌کند که در طول لیگ هشتم، شعارها، توهین‌ها و بی‌حرمتی‌های زیادی را از جانب تماشاگران و بعضی از مربیان تحمل کرد؛ اما با سعه‌صدر از هر گونه مقابله به مثلی خودداری نمود و ذره‌ای از مسیر پاک اخلاق‌مداری منحرف نشد.

وی با اشاره به برهوت امکانات در ورزشگاه آزادی و سایر ورزشگاه‌های کشورمان می‌گوید: تماشاگران ما پیش از حرکت، در طول مسیر رفت و برگشت به ورزشگاه و در‌ جایی ‌که حتی از دسترسی به یک لیوان آب آشامیدنی یا یک سرویس بهداشتی مناسب محروم هستند، زیر تابش آفتاب سوزان یا در سرمای زمستان باید ساعت‌های متمادی به انتظار بنشینند و از سویی هیچ عاملی برای شادابی و سرگرمی آنها در این ساعات در محیط ورزشگاه به چشم نمی‌خورد. خب در این میان افرادی که کارشان خرید و فروش آدم‌های رو سکوهاست با سوءاستفاده از حالت عصبی و خسته این تماشاگران و در جهت منافع خود دست به تحریک آنها می‌زنند و نتیجه هم ناگفته پیداست. به عقیده جلالی آنها روی این تماشاگران حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند تا جایی‌که پس از تعویض یک مربی در باشگاه برای لیدرها و برخی تماشاگران شناخته‌شده جلسه می‌گذارند و از آنها می‌خواهند از سردادن شعار در حمایت از مربی برکنار شده جلوگیری کنند. وی با اشاره به این‌که در تمام دنیا هواداران باشگاه‌ها بزرگ‌ترین اسپانسر هر باشگاه محسوب می‌شوند، از این مساله که در فوتبال ما این افراد ابزاری برای رسیدن بعضی افراد به اهدافشان محسوب می‌شوند، اظهار تاسف می‌کند.

چرا توهین می‌کنید؟

سیاست گرفتن فحش از دهان هواداران، هدف اصلی و مطلوب کمیته انضباطی است و کنار گذاشتن فحش‌دهنده تنها پاک کردن صورت مساله است. این جمله را کسی می‌گوید که در لیگ هشتم با اتخاذ سیاست‌های انتقادآمیز، تماشاگران حاضر در ورزشگاه‌ها را به حال خود وانهاد تا هر آنچه از دست و دهانشان بر می‌آید انجام دهند!

دکتر شریفی، رئیس کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در پاسخ به این سوال که در این فصل با اجرای چنین سیاستی به چه چیزی دست یافتید، می‌گوید: هیچ‌وقت نباید ترسید، چرا که برای ریشه‌یابی و از بین بردن این معضل باید صبوری کنیم و همین که الان همه اهالی فرهنگ به این نتیجه رسیده‌اند در این خصوص خلاء بزرگی وجود دارد و همه باید قدمی برای این‌کار برداریم، در جای خود بسیار باارزش است.

وی با تاکید بر این‌که کمیته انضباطی قصد دارد کار اصلاحی انجام دهد، می‌افزاید: ما باید به تماشاگر بگوییم این لیدر از... پول می‌گیرد تا خواسته‌های او را عملی کند و در این راه از تو به‌عنوان ابزار استفاده می‌کند. آیا تو حاضری بهای شهرت و درآمد دیگران را این‌گونه پرداخت کنی؟

شریفی همچنین از اجرای برنامه‌هایی برای فصل آینده خبر می‌دهد که طبق یکی از آنها روابط داخل و خارج زمین قطع خواهد شد. بدین معنی که پرداخت حقوق لیدرها نه از سوی باشگاه‌ها که از جانب فدراسیون صورت گیرد و کنترل و نظم هر سکو به یکی از این لیدرهای تاییدشده سپرده می‌شود و چنانچه تحریکاتی صورت پذیرفت، همان لیدر باید مسوول و پاسخگو باشد. ضمن این‌که با در نظر گرفتن مزایایی برای این افراد، انگیزه‌های مثبت در آنان افزایش خواهد یافت. رئیس کمیته انضباطی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر نیاز شدید فوتبال به تماشاگران و این‌که فوتبال فاقد هوادار هیچ جذابیتی ندارد، می‌گوید: با محروم کردن تماشاگران از آنچه به آن اشتیاق دارند، ما عملا مولفه‌های ناامنی را در سطح شهر پراکنده می‌کنیم و شما می‌توانید مجسم کنید که این‌ها چگونه می‌توانند نظم و آرامش تک‌تک محلات شهر را بهم بریزند. لذا باید راه چاره‌ای بیندیشیم که این افراد را در همین چارچوب جای بدهیم و بخوبی مهار کنیم. به‌گفته شریفی پخش برخی گفتمان‌ها و میزگردهای ورزشی با حضور کارشناسان و هواداران تیم‌های مطرح از صداوسیما نقش موثری در فرهنگ‌سازی برای این قشر خواهد داشت و بدین ترتیب می‌توانیم مولفه تاثیرپذیری هواداران را تا حد قابل‌توجهی کاهش داده و حتی به صفر برسانیم.

وی در پایان از برگزاری بازی‌های تیم‌های پرحاشیه در سایر شهرستان‌ها (در صورت تخلف تماشاگران) خبر داد و تاکید کرد که این برنامه از فصل آینده با جدیت به اجرا در می‌آید.

زهره زیدی‌فرد