نقش‌های‌ماندگار

«سام» در «رونین1»

«سام: خانم، من پامو جایی نمی‌ذارم که نتونم ازش خارج شوم/ دیتره: پس چرا سوار اون استیشن می‌شی؟/ سام: خودت می‌دونی.» پول انگیزه اصلی همه افراد این گروه است. اینها هم مثل بقیه مردم به دنبال پول درآوردن هستند، اما تفاوت اینها ریسک بالای کاری است که انجام می‌دهند. تفاوتشان در این است که ممکن است نتوانند از جایی که پایشان را در آن گذاشته‌اند خارج شوند. سام این را خوب می‌داند و با آگاهی قبلی پا به این عرصه گذاشته است. استعداد کافی برای این کار را هم دارد. او باهوش‌ترین فرد این جمع است. خودش می‌گوید قبلاً هیچ وقت از این کارها نکرده، اما در عمل می‌بینیم که چیزی از تبهکاران حرفه‌ای و سابقه‌دار کم ندارد. در جلسه اول اعضای گروه آنقدر خونسرد هست که آن عضو بی‌کفایت گروه با سؤالات نیشدارش نتواند او را عصبی کند و در جلسه دوم از بی‌تدبیری همان شخص آنقدر عصبانی هست که با یک فنجان قهوه به او که دم از ارتش و هنگ و تاکتیک نظامی‌ می‌زند شبیخون بزند و حساب او را کف دستش بگذارد.

ژان پی‌یر، دوست و استاد ونسان، خیلی زود به توانایی سام پی می‌برد. ژان به ونسان: «رفیقت خیلی قویه... اون کی هست؟» ونسان به این سؤال جواب جالبی می‌دهد: «اینش مهم نیست.» واقعاً چه اهمیتی دارد؟ در این کار مهم نیست چه کسی باشی با چه علایقی و چه سوابقی فقط مهم این است که قوی و باهوش و کاربلد باشی. گویی در این کار آدم‌ها هم مثل اسلحه فقط ابزارند. مهم کارآمدی است. همین. با این حال ژان باز درباره سام سؤال می‌کند و شناخت زودهنگامش از شخصیت سام را به رخ ما می‌کشد: «ژان: واسه سی. آی. ای کار می‌کرده؟/ ونسان: یه موقعی. دیگه نه. اون فراریه.» ژان حتی از خود سام هم درباره شخصیتش سؤال می‌کند. «ژان خطاب به سام: تو کی هستی؟ سام: یه نفر مثل تو که سعی داره بازنشستگی‌اش رو بگذرونه.» می‌بینیم که سام از جواب دادن طفره می‌رود اما ژان زیرک‌تر از این حرف‌هاست. او خود، با ذکر قصه 47رونین، داستان زندگی سام را برایش بازگو می‌کند و به دنبالش تأیید آشکار او را هم می‌گیرد: «ژان: 47‌رونین. داستانش رو بلدی؟/ سام به نشانه نفی سر تکان می‌دهد/ ژان: 47 سامورایی که اربابشون توسط یه ارباب دیگه با خیانت کشته شد. تبدیل شدند به رونین. سامورایی بی‌ارباب که خیانت یه غریبه اون‌ها رو رسوا کرده. 3 سال نقشه کشیدند. تظاهر کردند دزدند یا مزدور. حتی مردانی دیوانه... و بعد یه شب حمله می‌کنن و وارد قصر اربابی که خیانت کرده می‌شن و می‌کشنش/ سام: جالبه. خوشم اومد. کار منم همینه.» اما سام یک تفاوت اساسی با رونین‌های داستان ژان دارد. مخالفت او با این قسمت داستان ژان همه چیز را روشن می‌کند: «ژان: یه مساله دیگه هم هست. هر 47 نفرشون دست زدن به سپوکو. خودکشی آیینی در حیات قصر/ سام: از این زیاد خوشم نیومد.» درست است. تفاوت رونین قصه ما با رونین‌های داستان ژان پی‌یر در این است که او قوی‌تر از آن است که دست به خودکشی بزند. شاید هم دلیلش این باشد که او همان‌طور که خودش گفته هیچ وقت «پایش را جایی نمی‌گذارد که نتواند از آن خارج شود.»

پانوشت:

1 - محصول 1998 آمریکا، کارگردان: جان فرانکن هایمر، بازیگران: رابرت دنیرو و ژان رنو.