سیاستمدار+کتاب = پیروزی‌‌+‌‌ثروت

در میان نویسندگان آثار داستانی هم چهره‌هایی که بیشتر به مسائل سیاسی می‌پردازند شهرت و اعتبار خاصی پیدا می‌کنند مثلا ماریو بارگاس یوسا نویسنده پرویی و کارلوس فوئنتس مکزیکی که آثار داستانی‌شان با سیاست آمیخته است و یکی‌شان به سراغ زندگی دیکتاتور دومینیکن می‌رود و همه فجایعی را که او بر سر مردم این جزیره کوچک آورده در قالب یک کتاب جذاب به نام «سور بز» روایت می‌کند و دیگری ملی شدن صنعت نفت و وابسته بودن سیاستمداران کشورش و تلاش‌هایی که برای کسب استقلال صورت گرفته را در بسیاری از آثارش پی می‌گیرد.

اما از این دسته‌بندی‌ها که بگذریم کتاب‌های غیرداستانی سیاسی جایگاه خودشان را در عالم کتاب دارند و بسیاری از مردم کشورهای مختلف منتظر نشسته‌اند تا کتابی درباره چهره‌های شاخص و مطرح جهان منتشر شود تا آنها به سراغشان بروند. برای همین هم کتابی که بیل کلینتون در پایان دوره ریاست جمهوری‌اش نوشت هفته‌ها در راس فهرست پرفروش‌ترین‌ها جا گرفت و بعد هم کتاب همسرش هیلاری کلینتون همین مسیر را طی کرد.

قراردادهای بزرگ و سود نجومی

اصولا ناشرانی هستند که کارشان بستن چنین قراردادهای نان و آبداری است. البته آنها روش‌های خودشان را هم دارند و ویراستارانشان ماه‌ها و حتی سال‌ها با چهره‌های شاخص عالم سیاست نشست و برخاست می‌کنند تا بتوانند همه آنچه را که می‌تواند برای مردم جالب باشد، بیرون بکشند. معمولا برای این کتاب‌ها که به فروشی در تیراژ میلیونی دست می‌یابند، قراردادهایی بسته می‌شود که کسی از کم و کیف مبلغ آن باخبر نمی‌شود.

اما تازگی‌ها ماجرا باز هم اندکی تغیییر کرده انگار یک جورهایی پس از مطرح شدن چهره‌ای به نام باراک اوباما، روی آوردن به کتاب‌های سیاسی و قراردادهایی که در این زمینه بسته شد، رنگ و بوی جدی‌تری گرفته است.

اوباما خودش با دو کتاب «رویاهای پدرم» و «جسارت امید» توانست در قلب خیلی‌ها جا پیدا کند و از همه مهم‌تر این که فقط در سال پیش، بیش از 2 میلیون دلار از این راه درآمد داشت. درآمد او در سال 2007 هم آنقدر بود که نقشی تعیین‌کننده در پیشبرد تبلیغات پرخرج انتخاباتی داشت و به او کمک کرد تا بدون زیر سوال رفتن از سوی ارگان‌های ناظر برای هزینه‌های تبلیغاتی‌اش بتواند پول خرج کند.

شاید همین تجربه بود که موجب شد تا اوباما هنوز وارد کاخ سفید نشده ناشران به فکر بستن قرارداد با ساکنانی بیفتند که داشتند آخرین روزهای زندگی‌شان در کاخ سفید را تجربه می‌کردند. «لورا بوش» یکی از اولین گزینه‌های ناشران در این زمینه بود، او هم جوابش مثبت بود. کاندولیزا رایس که 8 سال وزیر امور خارجه دولت بوش بود، نفر بعدی بود که تاکنون قرارداد نوشتن 3 کتاب را امضا کرده است. او قرار است در کتابی از خاطرات دیپلماتیکش بگوید، در کتاب دوم به زندگی و چگونگی رشد خودش بپردازد و کتاب سوم را برای نوجوانان آماده کند. جالب این که خانم رایس فقط برای نوشتن این کتاب‌ها 5/2 میلیون دلار دستمزد می‌گیرد. به این مبلغ باید سود فروش کتاب را هم اضافه کنید.

با وجود این که برخی از ناشران در روزهای آخر ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش پیش‌بینی می‌کردند که بستن قراردادی با او سودی نخواهد داشت و کسی علاقه‌ای ندارد چیز بیشتری درباره او بداند، اما چند هفته پیش او هم قراردادی امضا کرد که کتابی درباره تصمیم‌گیری‌هایش در کاخ سفید بنویسد.

در میان آمریکایی‌ها، دختر «مک‌کین» هم انگار از نوشتن کتاب حسابی کیف کرده و پس از نوشتن کتاب اولش در بحبوحه رقابت‌های پدرش با اوباما برای کسب کرسی ریاست جمهوری، این دفعه می‌خواهد کتاب دیگری بنویسد و در آن نشان دهد که حزب جمهوریخواه چگونه باید تصویر بر باد رفته‌اش در میان آمریکایی‌ها را درست کند. در این میان وزیر خزانه‌داری بوش هم با چنین هدفی وارد میدان شد و تصمیم گرفت تا از بحران اقتصادی آمریکا بنویسد. او قصد دارد در کتابش به تلاش‌های دولت بوش و راه‌های پیش پای اوباما برای سر‌و‌سامان دادن به وضع خراب اقصاد آمریکا بنویسد.

ستاره‌ای که با دستان چاوز درخشید

اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود، هوگو چاوز نشان داد که کتاب‌ها هم ستاره اقبالی دارند که می‌تواند بعد از سال‌ها یک دفعه بدرخشد. کتاب اسپانیایی زبانی به نام «رگ‌های باز آمریکای لاتین» که هوگو چاوز در دیدار با اوباما به او اهدا کرد تا با سیاستی تلویحی بگوید که به زبان خود او یعنی کتاب با او سخن خواهد گفت، باعث شد تا این کتاب ناگهان مشهورتر از ستاره‌های هالیوود شود. این کتاب که تا به حال فقط عده‌ای دانشجو در رشته‌های خاص ممکن بود آن را خوانده باشند، در فهرست فروش سایت آمازون در ردیف 54 هزار و 295 جا داشت، اما وی از این اتفاق ناگهان به رتبه دوم جدول رسید.

این کتاب سیاسی تاریخی به سیاست‌های آمریکا در آمریکای لاتین می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه منابع طبیعی آمریکای لاتین برای رشد صنعتی آمریکا قربانی می‌شود و قراردادهای تعرفه‌ای و تجاری چه بر سر مردم این کشورها می‌آورد.

سود بردن مجرمانه ممنوع

ماجرا در آمریکا، اما به همین سادگی‌ها هم نیست و از آنجا که بارها مقامات خلافکار از شهرتی که برای انجام خلاف‌هایشان به وجود آمده نه‌تنها ضرر نکرده‌اند که با نوشتن کتاب و انتشار آن کلی سود هم برده‌اند، مقامات آمریکایی به این فکر افتادند تا قانونی وضع کنند که مقام‌های مجرم از منافع فروش کتاب محروم ‌شوند. این ماجرا از آنجا پیش آمد که «رود بلاگوویچ» فرماندار سابق ایلینویز که به اتهام فساد مالی از مقامش برکنار شد، بلافاصله برای نوشتن کتابی قرارداد امضا کرد. بر مبنای این لایحه دادستانی کل آمریکا اجازه پیدا می‌کند تا مقام‌های رسمی مجرم را از منافع مالی که از فروش شرح حال‌‌شان برای نوشتن کتاب یا فیلم یا هر برنامه رسانه‌ای دیگر محروم می‌کند.

انتقام سیاسی با نوشتن کتاب علمی

اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و موج جدید همچنان درحال بالاگرفتن است. سیاستمداران جهان نشان داده‌اند که با نگاه جدیدی به تبلیغات کتابی و راه یافتن در دل دیگران فکر می‌کنند.

با وجود این که ملک عبدالله پادشاه اردن و پرنس چارلز ولیعهد انگلیس از آخرین چهره‌هایی هستند که اعلام کرده‌اند، می‌خواهند خودشان کتاب بنویسند، اما یکی از چهره‌های اصلی این مسیر «ال گور» بود.

ال گور به عنوان معاون کلینتون مطمئن بود که جانشین او در کاخ سفید خواهد بود، اما بعد از همه آن ماجراهایی که درباره شمارش آرای فلوریدا صورت گرفت، بوش به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد. ال گور اما به بهترین وجه از رقیبش انتقام گرفت. او پس از یکی دو سال سکوت وارد مبارزات مربوط به حفظ محیط زیست شد و با مطرح کردن گرمای کره زمین در قالب یک کتاب به نام «یک حقیقت ناخوشایند» حسابی سرو صدا به پا کرد. او این فعالیت را با ساختن فیلمی هم برمبنای این کتاب که آمار تکان‌دهنده و علمی از شرایط فعلی و آینده کره زمین ارائه می‌کرد، ادامه داد و به سراسر جهان سفر کرد و سرانجام هم جایزه نوبل را از آن خود کرد. او حتی با ناشران هندی هم برای نوشتن مجموعه‌ای برای کودکان برمبنای محتوای کتابش، قرارداد امضا کرد.

خاندان سلطنتی و کتاب‌های تحلیلی

پادشاه اردن هم که همین چند روز پیش خبر نویسنده شدنش اعلام شد، گفته در این کتاب نظراتش درباره فرآیند سازش در خاورمیانه و همه گرفتاری‌هایی را که این وسط وجود دارد، می‌نویسد و منتشر می‌کند. این کتاب نخست به زبان انگلیسی و بعد به زبان عربی انتشار می‌یابد.

ولیعهد انگلستان هم می‌خواهد در کتابی به نام «هارمونی» از نبودن هارمونی در جهان بگوید. او که پس از درگذشت همسرش پرنسس دایانا درصدد است تا یک جورهایی جای خالی او را در قلب طرفدارانش پرکند. می‌خواهد در این کتاب بسیار تند و سخت بر سیاست‌های اقتصادی بتازد و نشان دهد که بشر به بهانه رشد صنعتی رابطه با طبیعت را برهم زده و خلاصه همه چیز را به نفع خودش مصادره کرده است.

سیاست، کتاب و آفریقا

در کشورهای آفریقایی نیز با وجود شرایط نه‌چندان مناسب آزادی بیان، بسیاری از چهره‌ها سعی می‌کنند تا از موقعیت گذشته‌شان برای بیان نظراتشان استفاده کنند.

یکی از این چهره‌ها «آلن جانسون سرلیف» نخستین رئیس‌جمهور زن آفریقایی است که اخیرا کتابش با عنوان «این کودک بزرگ خواهد شد» منتشر شد. او با نوشتن زندگی‌نامه‌اش نشان داده که رقیب انتخاباتی‌اش چگونه در دهه 80 با کودتایی خونین قدرت را از آن خود کرد.

کوفی عنان هم یکی دیگر از این چهره‌هاست که می‌خواهد در کتابش به حوادث و شخصیت‌های جهان و تجربه‌ای که در 10 سال حضورش به عنوان دبیرکل سازمان ملل داشت بپردازد. بنابراین جای تعجب ندارد اگر در کتاب او با چهره‌هایی مانند «جورج بوش»، «ولادیمیر پوتین»، «صدام حسین»، «نلسون ماندلا»، «پاپ» و «عرفات» روبه‌رو شویم.

کتاب‌های درسی برمبنای نظرات روسای جمهوری

در سال‌های اخیر آسیا هم از این قافله عقب نمانده و ثابت شده که به قدرت کتاب‌ها باید ایمان آورد. یکی از جالب‌ترین این تجربه‌ها با نوشتن کتابی درباره یک پزشک مشهور عربستان رقم خورد و موجب شد تا «عبدالله عبدالعزیز الربیعه» چنان مشهور شود که پادشاه عربستان او را وزیر بهداشت این کشور کند. او که متخصص جدا کردن دوقلوهای به هم پیوسته است و پروژه‌های متعددی را با موفقیت انجام داده، با کتابی که یک خانم نویسنده رومانیایی درباره‌اش نوشته بود، به شهرت رسید.

رئیس جمهوری ازبکستان «اسلام کریم اف» هم یکی از نویسندگان قهار است. کتاب‌های او آن قدر اهمیت دارد که در دبیرستان‌های کشورش تدریس می‌شود. کریم اف که دیگر دو دهه است رهبری این کشور را در دست دارد، در همه زمینه‌ها می‌نویسد و ده‌ها کتاب درباره سیاست خارجی و داخلی کشورش، تاریخ، اقتصاد و فرهنگ نوشته است. این در حالی است که رئیس‌جمهور قزاقستان هم دست کمی از او ندارد و چندین اثر پژوهشی و علمی تالیف کرده است.

«امام علی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان و «قربان بردی محمد اف» رئیس‌جمهور ترکمنستان هم هر یک در حیطه تخصص‌شان کتاب نوشته‌اند.

و البته به فهرست همه سیاستمداران نویسنده باید «فیدل کاسترو» را هم اضافه کنید که در کتاب زندگی‌نامه‌اش با عنوان «زندگی من» در سال 2007 درباره انقلاب کوبا و 50 سال حکومتش سخن گفته است. هر چند پیش از او و 2 سال پیش سارکوزی قبل از این که در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه پیروزی را از آن خود کند، کتابی را با عنوان «شاهد» به بازار کتاب انگلیس عرضه کرد که با توجه شدید خوانندگان انگلیسی روبه‌رو شد. این کتاب که ترجمه‌ای از کتاب سال پیش او به نام «آزاد» بود به نظرات سیاسی او و هواداری سفت و سختش از آمریکا می‌پرداخت.

سارکوزی در این کتاب همه تلاشش را کرده بود که بگوید جوان و تازه نفس است و با سیاست‌های پیر سیاست فرانسه یعنی ژاک شیراک موافق نیست. او در این کتاب از همه چیز گفته بود از کار، مالیات‌ها، بازنشستگی، خدمات شهری و اقلیت‌های نژادی...

و شاید جالب‌تر از همه سیاستمداران و کتاب‌هایشان کتابی از «نلسون ماندلا» باشد که اخیرا در یک نظرسنجی در انگلیس، عنوان تاثیرگذارترین کتاب در زندگی خانم‌ها را از آن خود کرد.

قهرمان کهنسال آزادی با نوشتن بیوگرافی‌اش با عنوان «راه دراز آزادی» توانست چنین جایگاهی را از آن خود کند. در این کتاب که به وسیله «ریچارد استنگل» نویسنده آمریکایی و دبیر اجرایی مجله تایم نوشته شده، ماندلا در جریان 2سال گفتگو با او از نظراتش درباره زندگی و مبارزاتش سخن گفته است.

فاطمه عظیمی
منبع:آمازون