این‌سوی بازار ‌خبری‌‌نیست!

2 . آنچه از زبان کودکانمان میشنویم، ترانهها و اشعار جدیتر کودک نیست. جدای ترانههای فولکلوریک (که باید جداگانه از آن سخن بگوییم)، از اشعار (یا شبهاشعار) معاصر، آنهایی بیشتر رواج دارند که سطحیترند. این آثار (بگذارید واژه اشعار را در این جا به کار نبریم) بازار نشر شعر کودک را در قبضه دارند و ناشران مشتری همیشگی آنهایند. این آثار زمانی که با تصاویر ضعیف و چاپ نــامــرغــوب نـیــز هـمــراه مــیشــونــد، کـالای فـرهـنـگـی غیراستانداردی را سبب میشوند که تاثیر آن بر کودک از اهداف شعر واقعی فاصله میگیرد. این آثار جز رونق کاذب بازار نشر کتاب کودک بهره دیگری ندارند و نه تنها به ارضای تمایلات پاک و فطری کودک در استفاده از عـبـارات آهنگین و خیالپرداز نمیپردازند، بلکه در بلندمدت با کاستن از سطح توقع و سلیقه، روی آوری به شعر بزرگسال را نیز تحتالشعاع قرار داده و در یک کلام به ابتذال ذوق میانجامد، انبوه «حسنی»ها و «عبدلی»ها سبب میشوند که کودک از دنیای شعر واقعی دور شود. از والدین و مربیان مراکز پیشدبستانی و ابتدایی نیز نمیتوان توقع داشت که ویژگیهای شعر کودک را بشناسند و بتوانند آثار را نقد و ارزیابی و در نهایت انتخاب کنند. بهویژه آن که آنها به شعر (و اساسا ادبیات کودک) نه به عنوان ابزاری بسیار مهم برای پرورش روح و روان و رشد شخصیتی کودک، بلکه صرفا به مثابه یک سرگرمساز صرف مینگرند. سرگرمیسازی که قرار است فقط بچهها را مشغول کند یا در بهترین شکل خود، به بچههایی که نصایح هزار باره آنها را نشنیده میگیرند تاکید کند که دست و صورت خود را بشویند، مسواک بزنند، پرخوری نکنند و مواظب باشند که در خیابان گم نگردند. و این همه رسالتی است که آنها از شعر کودک انتظار دارند!3 . مهملسرایی، محاورهای بودن زبان و آهنگین و ترانهای بودن آثار کمارزش، کمارزش (و اجازه بدهید بگوییم ضدارزش) سبب تمایل کودکان به این تولیدات است. کودکی که برخلاف ذهنیت ما کمترین توجهی را به پیام سطحی و شعاری اثر ندارد. کودک در مواجهه با این آثار فقط بخشی از تمایلات روانیاش ارضا میشود و نگاه کنجکاوانه، سحرآمیز و همراه با شگفتی وی به دنیای پیرامون وی هیچ گاه با خوراک مناسب سیراب نمیگردد. و البته سرودن شعری که قادر به رویارویی با این همه باشد، کاری است بسیار دشوار. و چنین است که شاعر کودک کم داریم!4. و چنین است که کودکان ما شعر خوب را زمزمه نمیکنند و به همان آثار آن سوی بازاری روی میآورند. چرا که این سوی بازار، خبری نیست! منوچهر اکبرلو