انگار بی‌مقدمه از راه می‌رسید

البته باید ذکر کرد هرچند فخامت زبانی شعر سیفی مقدم در بیشتر مواقع، شعر او را بسیار دورتر از دنیای زبان امروز با زبان پارسی پیوند میزند، اما دایره واژگانی او آنچنان که در بسیاری از شعرهای شاعران سنتی میشناسیم، آرکانیک نیست. به زبان سادهتر، نحو و طنین جملات غزلهای «بودا بمان به خاطر نیلوفران باغ» سنتی است، اما در این غزلها خبری از می و ساغر سنتی شعر فارسی و اهالی دوران بازگشت نیست و نکته قابل توجه آن است که حتی گاهی کلمات امروزین نیز بدون آن که تکانی به دنیای زبـانـی شـعـرها بدهند، در همان نحوبندی سنتی چهرهای دیروزین میگیرند:غروب حجم افق را دوباره میگیرددلم از این قفس بدقواره میگیردخزان و بعد زمستان سپس خزان انگاربهار از عرصه دنیا کناره میگیردبساط حجره بازار ساحران برپاستو کار فال و کف و استخاره میگیردطلوع صاعقهها هم به مرگ محکوم استو شب به پاس جنایت ستاره میگیردندیدن و نشنیدن فقط بهانه اوستوگرنه حرف مرا با اشاره میگیردنمانده چیز زیادی به سرنگونی شبو صبح حجم افق را دوباره میگیردسوال میکنم: «آیا دوباره میگیرد؟»و انعکاس صدایم که: «آره میگیرد»!در همین شعر و حجم غالب غزلهای کتاب، شاعر در کنار این ویژگی به عاشقانه سرایی زمینی و حتی در اغلب موارد سطحی خود دلبند است.سـیـفی مقدم در سفرهای خود معمولا «تو» را شخصیت محوری غزلها میداند و حتی اگر بظاهرــ مانند غزل اخیر ــ به مسائل و اتفاقات پیرامون میپردازد، خیلی زود دست خود را در ارتباط داشتن همه آن اتفاقات و توجهات با سانتی مانتالیسم رو میکند.اما گاهی شاعر در همین میان با ایجاد چند اندرونی در شعر خود، ماجرای عاشقانهها را عمیقتر میکند و با استفاده از تخیل شاعرانه خود، سانتیمانتالیسم را برای چند غزل هم شده از شعر خود فاصله میبخشد؛ شعری که نام کتاب بر گرفته از آن است در این جرگه قرار دارد:مه بود و گرد واهمه از هر کران باغمیریخت برتن شب و بر گیسوان باغهم بال رقص مرگ کلاغان کهنه سالپیراهن هراس و تن آسمان باغناقوس مینواخت و پرسش طنین فکندوامانده بود از اوج شگفتی دهان باغ:انگار بیمقدمه از راه میرسیدپاییز فصل خاتمه داستان باغآری رسید مرگ و علی رغم وعدههادر بیگمان باغ، تبر زد به جان باغآن گاه مثل فاتح خونریز سالیانمست ایستاد گرم تجلی میان باغای عشق همتی، نگذار عاشقانهها با مرگ ناسروده شود بر زبان باغ نیلوفران بدون تو پژمرده میشوند بودا بمان به خاطر نیلوفران باغ به عقیده من، این دو ویژگی در ادبیات معاصر با هم جمعناشدنی هستند، چرا که ذاتا دنیای امروز زبان سنتی را به عنوان نمادی از رسمیت و جدیت میشناسد و نمیپذیرد که شاعری به سبک و سیاق نیما سیفیمقدم روحیه رمانتیک و شکننده خود را با زبانی که گاهی خاقانیوار است، بیان کند. شاید عدهای گمان کنند شعرهای شاعری چون حسین منزوی ــ که بیشک الگوی ادبی نیما سیفیمقدم نیز هست ــ مثال نقض این سخن است، حال آنکه باید پذیرفت ذهنیت جاری در شعرهای منزوی اتفاقا آن عشق صمیمی اما جدیای است که با زبان نیمهسنتی منزوی سازگاری دارد و همین میانهروی از هر دو طرف رمز موفقیت آن شاعر بزرگ بود، هر چند معتقدم زبان غزل متفاوت امروز بیش از هر کس وامدار محمدعلی بهمنی است و در این تاثیرگذاری نمیتوان هیچکس را با او همسان دانست.اما چند نکته پایانی:نخست آنکه در چند غزل، سیفیمقدم به سمت محتوای عاشقانه نوستالژیک رفته است و با توجه به بکری اینگونه فضاها در غزل معاصر، آثار قابل توجهی ارائه کرده است.دوم؛ چند ترانه چاپ شده در این مجموعه شعر کمتر با تناقض یاد شده دست به گریبانند، هر چند آن فخامت همچنان در ترانهها نیز خودنمایی میکند. و اما آخرین نکته آن است که بیشتر کارشناسان ادبی معتقدند «ع» نمیتواند مانند همزه در عروض فارسی ادغام شود و همین تفکر مرا بر آن میدارد که بگویم تعدد این اتفاق در غزلهای سیفیمقدم و از همه مهمتر حضور آن در دو بیتی که پشت جلد حک شده نشان دهنده ناآگاهی یا کمآگاهی او با قواعد وزن شعر فارسی است. محمدرضا شالبافان