کارشناسان و هنرمندان از نمایش مذهبی ایران می‌گویند

تعزیه برای 365 روز

گروه فرهنگ و هنر - مهدی یاورمنش: تعزیه، نمایشی است که نباید اجرای آن محدود به ماه‌های محرم و صفر باشد و باید در طول سال به روی صحنه برود. در چند سال گذشته با برنامه‌ریزی و اقدامات نهادها و مراکز فرهنگی چون ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری‌ها، علاوه بر ماه‌های محرم و صفر، ماه مبارک رمضان نیز تبدیل به فرصتی مناسب برای اجرای تعزیه شده است. از ره‌آورد این اتفاق، مجالس تعزیه‌ای چون فتح خیبر، عمر بن عبدود، شهادت امام علی(ع)‌ و جوانمرد قصاب که پیش ازاین از سوی مردم کمتر دیده و شناخته شده بودند، در ماه رمضان و به ویژه شب‌های قدر و ضربت خوردن و شهادت حضرت امیرالمومنین فرصت اجرا پیدا کردند.

کد خبر: ۲۰۴۶۸۵

در حالی که تعزیه به عنوان یک نمایش مذهبی، اینک در ایام و مناسبت‌های بیشتری اجرا می‌شود، اما کارشناسان و هنرمندان اعتقاد دارند که این گونه نمایشی نباید محدود به ماه‌های محرم، صفر و رمضان باشد و قابلیت به روی صحنه رفتن درتمام روزهای سال را دارد.

دکتر جابر عناصری، استاد دانشگاه هنر تهران درباره تنوع و قابلیت‌های اجرایی مجالس مختلف تعزیه می‌گوید: براساس فهرست موضوعی که کتابخانه واتیکان منتشر کرده است، 360 عنوان مستقل تعزیه در گنجینه آنها وجود دارد که شامل 1055 مجلس می‌شود. این فهرست تایید کننده ادعای پیشکسوتان تعزیه در ایران است که می‌گویند در زمان‌های نه‌چندان دور، در هر روز سال یک مجلس تعزیه به روی صحنه می‌رفته است.

این استاد دانشگاه در واکنش به این پرسش ما که چرا او به آمار و اطلاعات کتابخانه واتیکان و نه اسناد داخلی خودمان اشاره می‌کند، پاسخ می‌دهد: متاسفانه ما نه‌تنها مجالس تعزیه را آنطور که شایسته است برای مردم اجرا نمی‌کنیم بلکه در جمع‌آوری نسخ خطی آن نیز اهمال کرده‌ایم. نتیجه آن می‌شود که معتبرترین و بزرگترین گنجینه نسخ خطی تعزیه دراختیار کتابخانه واتیکان است.

داوود فتحعلی‌بیگی، از هنرمندان تئاتر هم با اشاره به این که تنها تعداد اندکی از مجالس تعزیه در طول سال اجرا و باقی آنها به تدریج فراموش می‌شوند، می‌گوید: مجالس تعزیه ما شامل قصه‌های تاریخی، تخیلی، رزمی و حتی بزمی و خنده‌آور می‌شود که نشان می‌دهد این گونه نمایشی تنها به ایام سوگواری محرم و صفر اختصاص ندارد.

این نویسنده، ‌بازیگر و کارگردان می‌گوید: در تعزیه، به غیر از واقعه کربلا به زندگی پیامبران، حضرت رسول و ائمه معصومین نیز پرداخته می‌شود و حتی اتفاقات تاریخی نزدیک به ما همچون ماجرای سقاخانه اسماعیل طلایی و مالیات گرفتن معین البکاء نیز در مجالسی روایت می‌شوند. این تنوع موضوعی بهترین دلیل است که تعزیه را می‌توان در تمام طول سال اجرا کرد.

محمدحسین ناصربخت، مدرس و پژوهشگر تئاتر نیز ضمن تاکید بر ضرورت گسترش اجراهای تعزیه در طول سال می‌گوید: آنچه که بیش از هر چیز دیگر اجرای تعزیه را با مشکل مواجه ساخته است، عدم وجود مکان مناسب برای به روی صحنه رفتن این گونه نمایشی است.

وی ادامه می‌دهد: بعد از تخریب تکیه دولت در دوران پهلوی، ما دیگر مکانی را که اختصاص به اجرای تعزیه باشد، درکشور نداریم. علاوه بر جای مناسب اجرا، نیاز به تاسیس بنیادی ویژه برای تعزیه نیز بشدت احساس می‌شود تا به امر پژوهش و پشتیبانی از این هنر مذهبی بپردازد.

ناصر بخت در پایان تاکید می‌کند: بحث آموزش هم از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد. از آنجا که بسیاری از مجالس تعزیه سال‌هاست که از سوی تعزیه‌خوانان اجرا نشده‌اند، نیاز به انتقال تجربه پیشکسوت‌ها به جوانان داریم. تنها با فراهم کردن این مقدمات و امکانات است که می‌توانیم برای اجرای تعزیه در تمام روزهای سال برنامه‌ریزی کنیم.