طنز تصویری در رادیو

وی با بهره‌گیری از تجربیات اساتید رادیو حدود یک‌سال است با سردبیری مسابقه‌ای رادیویی در فضایی مفرح و شنیدنی به افزایش آگاهی شهروندان تهرانی پرداخته است و حال شما خوانند این گفتگو باشید که پس از هماهنگی مستمر با دفتر گروه عصرگاهی صورت گرفت:

‌ حتما شما هم خیلی اتفاقی به رادیو آمدید؟

بله؛ سال 81  80 بود که کار تصویرسازی و کاریکاتور یک بولتن را برای شبکه جوان انجام دادم و بعد از مدتی برای تسویه حساب به رادیو جوان رفتم. همان‌موقع نویسندگی یک آیتم طنز به مدت یک دقیقه در هفته به من پیشنهاد شد. هم می‌نوشتم، هم اجرا می‌کردم. پس از آن در آذرماه سال 81 به پیشنهاد رضا حسینی یک آیتم روزانه پنج‌دقیقه‌ای به نام «وردنه» را برای رادیو تهران کار می‌کردیم. کم‌کم کارها بیشتر و بیشتر شدند و رادیو زیر زبان‌مان مزه کرد  ماندگار شدیم!!‌

  گفتید کار تصویر‌سازی انجام می‌دهید؟

از دوره دبیرستان کاریکاتور و تصویر‌سازی را آغاز کردم و دنبال رشته‌ای دانشگاهی بودم که هم ریاضی داشته باشد هم هنری باشد. «طراحی صنعتی»  را تا مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه هنر خواندم.

حالا هم همان رشته طراحی صنعتی را ادامه می‌دهید؟

هم بله، هم نه. من یک هفته کار می‌کنم، یک هفته استراحت، کارم کاریکاتور و گرافیک و طراحی صنعتی است .

تا حالا به تهیه‌کنندگی دست نبردید؟

اتفاقا سر برنامه «بشنو از نی» ویژه سال مولانا بود که برای تهیه‌کننده برنامه مساله‌ای پیش آمد و خودم علاوه بر سردبیری، تهیه‌کنندگی یک برنامه را بر عهده گرفتم. اعاظم قوم شنیدند و گویا مورد پسند واقع شد و تا آخر بشنواز نی را تحت نظر سرکار خانم پروانه طهماسبی تهیه کردم.

جز برنامه‌سازی رادیو کار دیگری هم انجام می‌دهید؟

عرض کردم. کاریکاتور و تصویرسازی ضمنا ناخنکی هم به تئاتر عروسکی زده‌ام.

بالاخره چه کاره‌اید؟

نمی‌دانم. نمی‌‌دانم وقتی بزرگ شدم چی کاره می‌شم!!

اهل ورزش هم هستید؟

نه حرفه‌ای. در دوره دانشجویی عضو تیم فوتبال دانشگاه بودم.

برنامه آفساید را خوب اجرا می‌کنید... .

نه والا!! دوستان لطف دارند.

نظر خودتان چیست؟

پیگیر پر و پاقرص اخبار ورزشی هستم. ضمنا توفیق آفساید کاملا مدیون ابتکار و فکر غلامرضا بحیرایی سردبیر آن است.

سال 1400 را چطور می‌بینید که برنامه «تهران 1400»‌ را ساختید؟

خیلی بد! واقعا بدبینم. به روابطمان؛ به خلقیات‌مان؛ اما خوشبینم به تلاشمان و آنچه که در طول تاریخ اثبات کرده‌ایم.

گفته می‌شود تا آن موقع تمام ذخایر طبیعی و سوخت به پایان می‌رسد؛ در این میان وظیفه رسانه رادیو چیست؟

تمام بشود که خیلی هم خوب است. تازه می‌آییم توی راه و کوشش را آغاز می‌کنیم. رسانه باید امید تزریق کند و آموزش و همراهی مردم را از یاد نبرد. در واقع مسوولیت الان رسانه هم مانند زمان جنگ است. فرقی نکرده. تنها رنگ و لعاب و پوسته متفاوت شده وگرنه محتوا و ارزش‌ها و نیازها و معذورات همان است که بود.

موافقید با این نظر که خیلی از برنامه‌ها طنز شده؟

نه، مخالفم. برنامه طنز تعریف خاص دارد. نقد گزنده خنده‌ساز کمتر اتفاق می‌افتد. برنامه‌های مفرح زیاد داریم. هزل هم داریم. هجو هم تک و توک شنیده می‌شود و الباقی شاخه‌های ادبیات تفریحی.

البته طنز نبودن یک برنامه، عیب نیست. برترین انیمیشن قرن گذشته «پلنگ صورتی» انتخاب شد. پلنگ صورتی، طنز نیست. شما یک مورد انتقادی و آموزشی در آن نمی‌بینید، اما روی قله انیمیشن ایستاده.

من اعتقاد دارم ما اگر در رسانه حتی اگر بتوانیم یک لبخند روی لب مردم بنشانیم هنر کرده‌ایم! البته رسانه ملی هم معذوریت‌های خاص خودش را دارد که باید به آنها توجه بشود.

تا حالا در کارهای طنزتان به جای یک شخصیت خانم حرف زده‌‌اید؟

فراوون! در همان وردنه ما 9 شخصیت داشتیم. از زن و مرد گرفته تا پیر و جوان و کودک. همه را خودم بازی می‌کردم.

چی شد که «مکث 95» را ساختید؟

در حال حاضر دو دسته برنامه به اصطلاح شنونده جذب کن است: یکی گفتگو و دیگری مسابقه. البته نگرش گروه ما از همان اول هم این بود که یک برنامه مسابقه بسازیم. نه این که مسابقه‌ای باشد و کنداکتوری هم پر شود و وقتی بگذرد. شیوه‌های مختلفی را هم برای بهتر شدن اجرا کردیم. تا الان 4 شیوه مسابقه‌ای را در همین برنامه طراحی و اجرا کرده‌ایم. گویا زحمات گروه هم نتیجه داده و طبق نظرسنجی‌ها این برنامه در جذب مخاطب موفق بوده و حتی خیلی‌ها رادیو تهران را به خاطر «مکث 95» می‌شناسند.

فکر می‌کنید این جذابیت مدیون چه چیزی در برنامه است؟

نوع اجرای گوینده، تهیه‌کننده خلاقی که جنس برنامه را می‌شناسد و تلاش تک‌تک بچه‌های گروه برای ایجاد تنوع و تفاوت، اما بنده که محتوای کار را به عهده دارم معتقدم که مکث 95 به سمت نزول پیش می‌رود.

الان از پرمخاطب بودن این برنامه گفتید. چه شده که سیر آن نزولی شده و در اوج نمانده؟

کارکرد در رسانه به خیلی از شرایط بستگی دارد. آیین‌نامه برنامه، تنوع محتوایی و اجرایی، زمان برنامه، تداوم پخش، محقق شدن اهداف برنامه و هزار و یک چیز دیگر. شاید این سیر مکث 95 طبیعی باشد.

پس چرا ادامه می‌دهید؟

برای رسیدن به یک اوج جدید.

تاکنون کاریکاتور در برنامه‌های رادیو به کارتان آمده؟

خوب متن طنزی که فضاسازی و تصویرسازی داشته باشد برای شنونده جذاب‌تر می‌شود. تلاش می‌کنم متن‌هایم در نگارش، طنز باشد و در اجرا، طنز تصویری. یعنی کلامی که در تصویرسازی ذهنی شنونده تاثیر بگذارد.

در آخر...؟

ما را سری است با تو که گر خلق روزگار
دشمن شوند و سر برود هم بر آن سریم‌

سمانه عبادی‌