زندگی شاهانه در عمارت قجری؛ سفر با رزرو اقامتگاه بومگردی

امروزه با تغییر ذائقه گردشگران، هتل‌های لوکس و مدرن دیگر تنها انتخاب مسافران نیستند. تب و تاب جدیدی به نام اقامتگاه بومگردی، مرکز توجه گردشگری ایران شده است. این مقاله دعوتی است به نوشیدن چای در استکان‌های کمر باریک، کنار حوض فیروزه‌ای و در سایه درختان نارنج؛ سفری به دل اقامتگاه‌های سنتی شیراز، یزد و کاشان.

چرا هتل نه؟ اقامت در بومگردی چگونه است؟

معماری ایرانی، معماری حجب و حیا و درون‌گرایی است. شما وقتی در کوچه‌پس‌کوچه‌های بافت تاریخی قدم می‌زنید، تنها دیوارهای کاهگلی بلند می‌بینید. اما همین‌که درب چوبی باز می‌شود، پرده کنار می‌رود: حیاطی دلباز، حوضی پر از آب زلال، باغچه‌هایی پر از شمعدانی و درختان انار و عمارت‌هایی با پنجره‌های ارسی رنگارنگ دلبری می‌کنند.

اقامت در اقامتگاه بومگردی که در واقع همان خانه‌های اعیانی قدیمی هستند، تجربه زندگی به سبک اجدادمان است. اینجا خبری از راهروهای طولانی و بی‌روح هتل‌ها نیست. اتاق‌ها که اغلب نام‌های زیبایی مثل اتاق شاه‌نشین، پنج‌دری، سه دری و گوشواره دارند، دور تا دور حیاط مرکزی چیده شده‌اند. صبح که بیدار می‌شوید، پنجره را رو به حیاط باز می‌کنید و نسیم خنک صبحگاهی صورتتان را نوازش می‌دهد. این اتمسفر، چیزی است که با هیچ یک از امکانات هتل پنج‌ستاره‌ قابل معاوضه نیست.

شیراز؛ عطر بهارنارنج و رقص نور در ارسی‌ها

شیراز شهر شعر و شور است و خانه‌های تاریخی‌اش هم بویی از همین لطافت برده‌اند. وقتی صحبت از اقامتگاه بومگردی شیراز می‌شود، باید منتظر فضایی شاعرانه باشید. بسیاری از اقامتگاه‌های بومگردی در شیراز در بافت تاریخی سنگ سیاه یا محله گود عربان و در نزدیکی مسجد نصیرالملک واقع شده‌اند.

تصور کنید در اتاقی اقامت دارید که سقف آن تیرچوبی است و طاقچه‌هایش با گچ‌بری‌های ظریف تزیین شده. صبح که آفتاب شیراز طلوع می‌کند، نور از شیشه‌های رنگی پنجره‌های ارسی عبور می‌کند و فرش لاکی کف اتاق را با رنگین‌کمانی از نور نقاشی می‌کند. این صحنه رویایی، همان چیزی است که عکاسان برای ثبت آن کیلومترها سفر می‌کنند.

کاشان و اصفهان؛ شکوه معماری تاجران قاجار

اگر شیراز شهر لطافت است، کاشان و اصفهان مهد مهندسی و شکوه معماری هستند. کاشان را می‌توان پایتخت خانه‌های تاریخی ایران دانست. تاجران ثروتمند قاجاری برای نمایش مکنت خود، خانه‌هایی می‌ساختند که هوش از سر می‌برد. خوشبختانه بسیاری از این خانه‌ها اکنون تغییر کاربری داده و تحت عنوان اقامتگاه کاشان پذیرای مهمانان هستند.

در بومگردی‌های کاشان و اصفهان، شما با مفهوم «سرداب» و «بادگیر» به صورت عملی آشنا می‌شوید. در گرمای ظهر تابستان، پناه بردن به سرداب‌های خنک این عمارت‌ها که بدون هیچ کولری، هوایی مطبوع دارند، شگفت‌انگیز است. معماری این اقامتگاه‌ها پر از جزئیات است؛ از کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ گرفته تا آینه‌کاری‌های تالار اصلی.

اقامت در این عمارت‌ها حس پادشاهی به شما می‌دهد. شب‌هنگام، وقتی حیاط نورپردازی می‌شود و فانوس‌ها روشن می‌شوند، نشستن روی ایوان و تماشای آسمان کویر، لذتی وصف‌ناپذیر دارد. در اصفهان نیز، بسیاری از اقامتگاه‌های سنتی در محله جلفا یا نزدیک میدان نقش جهان قرار دارند که با حفظ بافت سنتی، امکانات مدرن سرویس بهداشتی و سرمایشی-گرمایشی را به شکلی هنرمندانه در دل معماری کهن جای داده‌اند تا مسافر هیچ کمبودی حس نکند.

یزد؛ خوابیدن زیر سقف آسمان کویر

شهر خشتی جهان، یزد، داستان دیگری دارد. اقامتگاه بومگردی یزد یعنی تجربه سکوت و آرامش مطلق. معماری خانه‌های یزد برای سازگاری با کویر طراحی شده است. دیوارهای قطور خشتی، سقف‌های گنبدی و بادگیرهای بلند، مشخصه اصلی این اقامتگاه‌ها هستند.

یکی از جذابیت‌های اصلی اقامتگاه‌های یزد، پشت‌بام‌های آن‌هاست. بسیاری از بومگردی‌ها پشت‌بام‌های خود را به کافه‌هایی دنج تبدیل کرده‌اند که «کاه‌گل» و «حصیر» اجزای اصلی دکوراسیون آن هستند. شما می‌توانید شب‌ها روی این پشت‌بام‌ها دراز بکشید و در حالی که چای نبات یزدی می‌نوشید، ستاره‌ها را بشمارید و به منظره بادگیرهای شهر که در افق قد علم کرده‌اند، خیره شوید. برخورد گرم و مهمان‌نوازی یزدی‌ها در کنار غذاهای سنتی مثل قیمه یزدی و شولی، طعم سفر را برایتان ماندگار می‌کند.

طعم اصالت؛ غذا و پذیرایی در بومگردی

یکی از تفاوت‌های اصلی اقامتگاه بومگردی با هتل، در نوع پذیرایی است. در هتل‌ها معمولاً غذاهای بین‌المللی سرو می‌شود، اما در بومگردی‌ها اولویت با غذاهای محلی و دستپخت‌های خانگی است. صاحبان این اقامتگاه‌ها اغلب خانواده‌هایی هستند که با عشق از مهمانان پذیرایی می‌کنند.

مثلا برای ناهار کلم‌پلوی شیرازی، بریانی اصفهان یا کوفته‌های مخصوصی را بخورید که توسط آشپز بومی و با مواد اولیه تازه همان منطقه طبخ شده است.

چگونه این گنجینه‌ها را پیدا کنیم؟

شاید بزرگترین چالش برای مسافران این باشد که چگونه این خانه‌های تاریخی پنهان در دل بافت‌های قدیمی را پیدا کنند. در گذشته مسافران مجبور بودند به دلالان کنار خیابان اعتماد کنند یا به صورت تصادفی درب خانه‌ها را بزنند که اغلب منجر به قیمت‌های گزاف یا کیفیت پایین خدمات می‌شد.

اما امروز داستان متفاوت است. برای رزرو یک اقامتگاه بومگردی باکیفیت، شفافیت حرف اول را می‌زند. شما نیاز دارید عکس‌های واقعی اتاق‌ها را ببینید، بدانید سرویس بهداشتی فرنگی است یا ایرانی، آیا اتاق شاه‌نشین خالی است یا خیر، و مهم‌تر از همه، نظرات مسافران قبلی را بخوانید.

پلتفرم‌های معتبری وجود دارند که تمام این خانه‌های تاریخی را با جزئیات کامل و ضمانت تحویل گردآوری کرده‌اند. برای مثال، اگر به دنبال یک لیست کامل از اقامتگاه‌های سنتی در شهرهای مختلف ایران هستید، می‌توانید به سایت جاجیگا به آدرس https://www.jajiga.com سر بزنید. در این سایت می‌توانید با جستجوی نام شهر (مثلاً کاشان یا شیراز) و فیلتر کردن نوع اقامتگاه روی «بومگردی»، صدها خانه تاریخی مرمت شده را ببینید، قیمت‌ها را مقایسه کنید و با خیالی آسوده رزرو خود را انجام دهید.

راهنمای انتخاب اتاق در عمارت‌های قجری

هنگام رزرو اقامتگاه شیراز یا سایر شهرها، به چند نکته توجه کنید:

1. نوع اتاق: در خانه‌های سنتی، اتاق‌ها درجات مختلفی دارند. «شاه‌نشین» معمولاً بزرگترین و زیباترین اتاق خانه با سقف بلند و ارسی‌های بزرگ است. اتاق‌های «پنج‌دری» برای خانواده‌ها مناسب‌اند و اتاق‌های «گوشواره» کوچکتر و دنج‌تر هستند.
2. پله‌ها: معماری قدیم پله‌های بلند و زیادی دارد. اگر فرد مسن همراه دارید، حتماً قبل از رزرو در سایت چک کنید که اتاق در طبقه همکف باشد یا تعداد پله‌ها کم باشد.
3. سرویس بهداشتی: بسیاری از اقامتگاه‌های بازسازی شده (به خصوص در اقامتگاه بومگردی در کاشان و یزد) اکنون دارای سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی داخل اتاق (مستر) هستند، اما برخی اقامتگاه‌های ارزان‌تر ممکن است سرویس اشتراکی در حیاط داشته باشند. حتماً در بخش امکانات دقت کنید.
4. فصل سفر: اقامتگاه‌های بومگردی یزد و مناطق کویری در پاییز و زمستان و اوایل بهار بهشتی هستند، اما در تابستان ممکن است گرم باشند (هرچند معماری خشتی تا حد زیادی خنک است). شیراز و اصفهان در اردیبهشت ماه، اوج زیبایی خود را دارند.

کلام آخر؛ تاریخی که نفس می‌کشد

اقامت در یک عمارت قجری، تنها اجاره یک تخت برای خوابیدن نیست؛ خریدن یک تجربه است؛ تجربه شنیدن صدای سکوت، تجربه لمس کاشی‌های لعاب‌دار و تجربه معاشرت با آدم‌هایی که هنوز لبخندهایشان واقعی است.