فرار از ناترازی با نور خورشید

در میان استان‌های ایران، قزوین، کرمان، یزد، فارس و خراسان‌رضوی ازجمله استان‌های پیشرو در ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر هستند. هم‌اکنون ۱۷۳ نیروگاه‌ تجدیدپذیر درحال بهره‌برداری درکشور وجوددارد که دراستان‌های کشورپراکنده شده‌اند.بیشترین سهم ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور با ۴۳درصد به نیروگاه‌های خورشیدی و۳۱درصد به نیروگاه‌های بادی اختصاص داشته است.

زمستان و روزهای سردش ثابت کرد که وضعیت نیروگاه‌های کشور اصلا خوب نیست و با فرارسیدن روزهای گرم و به‌خصوص تابستان ۱۴۰۴ که سیستم‌های سرمایشی وارد مدار خواهند شد، کمبود برق یک بار دیگر موجب بروز مشکلات زیادی خواهد شد. متاسفانه ناترازی تولید و مصرف برق، به معضلی مزمن تبدیل شده که در سال‌های اخیر شدت یافته است. هنوز چند ماهی از تابستان نگذشته بود که اعلام شد این ناترازی به بیش از ۱۵هزار مگاوات رسیده است. در آن روزها تعطیلی ادارات و سازمان‌ها موجب اختلال در زندگی روزمره مردم و خسارت‌های سنگین به صنایع شد. کارشناسان، کاهش ۱.۵درصدی رشد اقتصادی صنایع در تابستان را ناشی از همین کمبود برق می‌دانند. حالا می‌گویند ناترازی برق به ۲۱هزار مگاوات افزایش یافته است. آمارها نشان می‌دهد که میزان خاموشی صنایع از نیم‌تراوات ساعت در دولت قبل، به ۳.۵تراوات ساعت درحال‌حاضر رسیده است و در این شرایط نمی‌توان به ساخت نیروگاه‌های پرهزینه‌ای چشم‌دوخت که تا به‌ثمرنشستن‌شان بین سه تا پنج سال زمان نیاز است.
 
پروژه عظیم گتوند
در بسیاری از استان‌های کشور اقدامات درخور توجهی در جهت سرمایه‌گذاری برای تولید برق از انرژی خورشیدی صورت گرفته است. هرچند این کار می‌تواند تا حدودی به آرام‌شدن اوضاع کمک کند اما تا یک طرح بزرگ و ملی برای نصب پنل‌های خورشیدی و ایجاد شهر آفتاب در برنامه نباشد، نمی‌توان انرژی‌های تجدیدپذیر را در لیست تامین‌کننده‌های برق مورد نیاز خانه‌ها و صنایع قلمداد کرد.
در خوزستان، پروژه تولید انرژی خورشیدی گام بلندی به‌سوی تحقق رویای انرژی پاک به‌شمار می‌آید. این پروژه که در گتوند اجرا می‌شود، نویدبخش کاهش ناترازی‌های انرژی و حفظ محیط‌زیست در این منطقه است.
کلنگ‌زنی این نیروگاه خورشیدی با حضور وزیر نیرو نشان‌دهنده عزم دولت برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حرکت به سمت اقتصاد کم‌کربن است. این پروژه نه‌تنها به بهبود وضعیت محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز منجر شود.
علیرضا فراتی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق اهواز در تشریح فرآیند نام‌نویسی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی می‌گوید: «متقاضیان می‌توانند تا دوبرابر سقف ظرفیت انشعاب خود، درخواست احداث نیروگاه خورشیدی را ثبت کنند. این فرآیند شامل مراحل متعددی است که از ثبت درخواست در سامانه مهرسان آغاز می‌شود و پس از بازدید کارشناسان شرکت برق از محل، عقد قرارداد خرید تضمینی، احداث نیروگاه توسط پیمانکاران ذی‌صلاح، تایید نهایی، نصب کنتور و اتصال نیروگاه به شبکه برق، قرائت ماهانه کنتور و پرداخت صورتحساب مشترک انجام می‌گیرد.»
 
بی‌نظیر در خاورمیانه 
قزوین با داشتن موقعیت مناسب طبیعی و برخورداری از تونل باد کهک و تابش مستقیم خورشید در بیشترین روزهای سال ظرفیت خوبی برای اجرای طرح‌های انرژی‌های نو دارد.برهمین اساس این استان به‌عنوان پایلوت انرژی‌های نو انتخاب شد. درحال‌حاضر، نیروگاه بزرگ بادی کهک در منطقه تاکستان احداث ودرحال بهره‌برداری است.درقزوین پروژه عظیمی درحال طراحی و جانمایی است‌که می‌تواندتحولی درعرصه انرژی‌های‌تجدیدپذیرباشد.برای‌ساخت این نیروگاه خورشیدی بیش ازصدمیلیون یورو سرمایه‌گذاری شده و در این زمینه هیچ‌گونه تسهیلاتی از دولت دریافت نشده است.این طرح به صدهکتار زمین نیاز دارد که برای هر مگاوات دو هکتار پیش‌بینی‌شده است که مکان‌یابی هم باید در ارتفاع بالاتر از دریا باشد تا انرژی خورشید جوابگوی طرح باشد.کارشناسان طرح می‌گویند در منطقه آوج، تاکستان و شمال اتوبان قزوین در حال بررسی و ارزیابی و مکان‌یابی هستیم که اگر زمین در محدوده منابع طبیعی باشد از دولت کمک می‌گیریم و اگر متعلق به مردم و بخش خصوصی باشد نسبت به خرید آن اقدام خواهیم کرد. این طرح با ظرفیت ۵۰مگاوات ساخته می‌شود و در نوع خود در کشور و خاورمیانه بی‌نظیر است. ضمن این‌که قابل توسعه تا ظرفیت ۳۰۰مگاوات است و در یک پروسه ۲۰ساله تعریف‌شده و پس ‌از آن نیروگاه را به استان قزوین هدیه و واگذار می‌کنیم.

۸۰۰ میلیون دلار برای آذربایجان‌شرقی
صندوق توسعه ملی قراردادی با وزارت‌نیرو بسته است تا ۸۰۰میلیون دلار به آذربایجان‌شرقی تخصیص دهد. از محل منابع این صندوق، پنج‌میلیارد دلار برای تأمین ناترازی انرژی‌های تجدیدپذیر در اختیار دولت قرار خواهد گرفت. همچنین، مسئولیت واردات تجهیزات این نیروگاه‌ها به عهده وزارت‌نیرو است و تنها کشوری که می‌تواند تأمین‌کننده این تجهیزات باشد، چین است. حالا سرمایه‌گذارانی که مجوز آنها تایید شده می‌توانند از طریق بانک‌عامل، برای دریافت این اعتبار اقدام کنند. البته دریافت اقساط این تسهیلات از سوی صندوق، به‌صورت ارز و یا ریال معادل ارزخواهد بود. چندهفته پیش بود که شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی آذربایجان‌شرقی با حضور مسئولان استانی و صندوق توسعه ملی برگزار و مطرح شدکه ۸۰۰میلیون دلار منابع صندوق توسعه ملی برای ساخت نیروگاه خورشیدی در استان تخصیص یابد. قائم‌مقام صندوق توسعه ملی در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که بر اساس اساسنامه صندوق توسعه ملی، ۸۰درصد درآمد این صندوق باید برای بخش خصوصی صرف شود و بر همین اساس، ارتباطات خارجی سالم در بخش اقتصادی به‌عنوان اهرم اقتصادی باید به کمک ما بیاید، گفت: «۱۶۰میلیارد دلار از محل درآمد نفتی وارد صندوق توسعه ملی می‌شود. بر اساس بخشنامه بسیار مهم و شجاعانه دکتر پزشکیان که شاید در طول تاریخ بی‌نظیر باشد، تکلیف شده تا نیروگاه‌های خورشیدی در سطح کشور ساخته شود.» سیدمصطفی سیدهاشمی با اشاره به این‌که ساخت هر ۱۰مگاوات نیازمند چهارمیلیون دلار پول است، افزود: «سهم آذربایجان‌شرقی در این بخشنامه رئیس‌جمهور، ساخت ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی است که ۸۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری لازم دارد.»