مراسم سوگند او که روز گذشته با تدابیر امنیتی بیسابقه برگزار شد، در کنار وعدههای جاهطلبانهاش، پیام روشنی به جهان ارسال کرد: آمریکا با ترامپ، نهتنها به دنبال تحکیم موقعیت داخلی، بلکه بهدنبال بازتعریف نقشه سیاسی و جغرافیایی جهان خواهد بود.
تحلیف تحت شدیدترین تدابیر امنیتی
ترامپ در شرایطی به قدرت بازگشت که خاطره حملات به کنگره درسال ۲۰۲۱ و تهدیدهای جانی در جریان کمپین انتخاباتی ۲۰۲۴ هنوز تازه است. این نگرانیها باعث شد تا بیش از ۲۵هزار نیروی امنیتی، ازجمله گارد ملی، درمراسم تحلیف او به حالت آمادهباش کامل درآیند. این فضای امنیتی سنگین، بازتابی از شکافهای عمیق سیاسی و اجتماعی در داخل آمریکا و افزایش تنشهای بینالمللی در دوران ترامپ بود.
زیادهخواهیهای جغرافیایی؛ کانادا، گرینلند و کانال پاناما
ترامپ در سخنرانی خود بهصراحت اعلام کرد که دوره دوم ریاستجمهوری او آغازگر «دورانی نوین از قدرت آمریکا» خواهد بود. او بر بازگرداندن عظمت اقتصادی و نظامی آمریکا تأکید کرد و وعده داد که تغییراتی اساسی در جغرافیای سیاسی و روابط بینالمللی ایجاد خواهد کرد. این سخنان، واکنشهای گستردهای را از سوی رهبران جهانی برانگیخت، چرا که ترامپ بهوضوح اهداف کشورگشایانه و ملیگرایانه خود را مطرح کرد.
یکی ازجنجالیترین بخشهای سخنرانی ترامپ، وعده او برای بازپسگیری کانال پاناما بود. او با ادعای اینکه چین کنترل این کانال را در دست گرفته و آمریکا از آن متضرر شده است، تأکید کرد که «کانال پاناما باید به آمریکا بازگردد». این اظهارات در کنار تمجید از ویلیام مککینلی، رئیسجمهور اسبق آمریکا، که نقشی کلیدی در جنگهای کشورگشایانه داشت، نشان از رویکرد تهاجمی ترامپ دارد.
علاوه بر این، ترامپ پیش از این بهصراحت اشاره کرده که آمریکا باید کنترل گرینلند را به دستآورد؛ موضوعی که در دور اول ریاستجمهوری او نیز بهعنوان یک هدف استراتژیک مطرح شده بود اما با مخالفت شدید دانمارک روبهرو شد. او حتی از ایده الحاق کانادا به آمریکا سخن گفت؛ اظهاراتی که باعث افزایش نگرانیها در میان کشورهای همسایه و ناتو شده است.
امنیت مرزها و سیاستهای مهاجرتی سختگیرانه
ترامپ اعلام کرد که در نخستین روز کاری خود، وضعیت اضطراری ملی در مرزهای جنوبی را اعلام خواهد کرد. او وعده داد که مهاجرت غیرقانونی را بهطور کامل متوقف کرده و میلیونها مهاجر غیرقانونی را از کشور اخراج خواهد کرد. ترامپ همچنین دستور اعزام نیروهای نظامی به مرز مکزیک را صادر و تأکید کرد که کارتلهای مواد مخدر را بهعنوان گروههای تروریستی معرفی خواهد کرد.این سیاستهای سختگیرانه در حوزه مهاجرت، در کنار تغییر نام خلیج مکزیک به خلیج آمریکا و تأکید بر گسترش قلمرو آمریکا، نمایانگر راهبرد کلان ترامپ برای تقویت ملیگرایی افراطی است.
آمریکا در برابر جهان
ترامپ در ادامه سخنرانی خود اعلام کرد که سیستم تجاری آمریکا را بازنگری خواهد کرد و بر کشورهای خارجی تعرفههای سنگینی اعمال خواهد شد. او مدعی شد که این سیاستها به نفع کارگران آمریکایی است و منابع مالی جدیدی را برای خزانه دولت فراهم خواهد کرد.این رویکرد اقتصادی که در دور اول ریاستجمهوری او نیز موجب تنشهای تجاری با چین، اتحادیه اروپا و حتی کانادا شده بود، نشان میدهد که ترامپ قصد دارد سیاست «اول آمریکا» را با شدت بیشتری دنبال کند اما اینبار، تأکید او بر «بازتعریف مرزهای اقتصادی و جغرافیایی» پیامدهای عمیقتری برای نظام بینالمللی خواهد داشت.اروپا که در دوره اول ترامپ از تصمیمات یکجانبه او مانند خروج از توافق پاریس و توافق هستهای ایران ضربه دیده بود، اکنون با تهدیدهای جدیدی مواجه است. اعمال تعرفههای سنگین و سیاستهای تجاری سختگیرانه ترامپ، تهدیدی برای اقتصادهای اروپایی محسوب میشود.
از سوی دیگر، عدم اشاره ترامپ به ایران و روسیه در سخنرانی تحلیف، نشاندهنده استمرار استراتژی ابهام او است.
تناقض در سیاست خارجی: صلح یا جنگ؟
ترامپ درحالی از «ایجاد صلح» و پایان دادن به جنگها سخن گفت که وعدههای او درباره گسترش قلمرو آمریکا و افزایش بودجه نظامی با این ادعاها در تضاد است. او تأکید کرد که ارتش آمریکا تنها یک وظیفه خواهد داشت: «شکست دشمنان». این اظهارات نشان میدهد که ترامپ بهدنبال تقویت قدرت نظامی آمریکا بهعنوان ابزاری برای تحمیل خواستههای خود بر جهان است.
آغاز دورهای پرچالش برای جهان
بازگشت ترامپ به کاخ سفید با مجموعهای از وعدهها و تهدیدهای جنجالی همراه بود که نشاندهنده تغییرات عمیق در سیاست داخلی و خارجی آمریکاست. جاهطلبیهای جغرافیایی او، از الحاق کانادا و گرینلند تا بازپسگیری کانال پاناما، احتمالا روابط آمریکا با همسایگان و متحدانش را به بحران خواهد کشاند.در عین حال، سیاستهای اقتصادی و مهاجرتی ترامپ، گرچه ممکن است در کوتاهمدتحمایت برخیازاقشارداخلی راجلبکند اماپیامدهای عمیقی برای نظام بینالمللی خواهدداشت.باآغازدوره دوم ریاستجمهوری ترامپ، جهان وارد دورهای پرتنش شده است که پیامدهای آن تا سالها احساس خواهد شد.