بررسی «عملیات دماوند» در کافه مستند

به گزارش جام‌جم، این مستند روایتی‌ است از تنها جنگ ارتش پهلوی در دهه پنجاه شمسی؛ ارتش پهلوی با خرید تجهیزات مدرن از کشورهای مختلف به یکی از مجهزترین ارتش‌های منطقه تبدیل شده‌ بود. تنها حضور نظامی ارتش پهلوی مربوط می‌شود به عملیات تسک فورس دماوند؛ جنگی که در یکی از مناطق نزدیک به خلیج ‌فارس انجام شد و به مدت سه سال به طول انجامید. مستند عملیات دماوند به چگونگی و چرایی این جنگ می‌پردازد.

محمد بلوری خبرنگار روزنامه کیهان که برای تهیه گزارش به منطقه جنگی سفر کرده، عکسی از اجرای گوگوش برای خبرش انتخاب می‌کند. چاپ این خبر به همراه عکس گوگوش حوادثی را به دنبال د‌ارد. عملیات نظامی ارتش شاهنشاهی ایران در ظفار برای مقابله با چریک‌های جدایی‌طلب چپ‌گرا در این منطقه به درخواست سلطان قابوس، پادشاه عمان از محمدرضا پهلوی، انجام گرفت.

 حضور نظامی ایران در تغییر وضعیت بسود پادشاهی عمان و سرکوب قیام ظفار نقش داشت. از آن زمان سلطان قابوس بقای تخت و تاج خود را تا حد زیادی مدیون ایران می‌دانست. 

در سال ۱۳۴۹ سعید بن تیمور با کودتای پسرش برکنار شد. سلطان جدید که به سلطان قابوس مشهور شد، با گسترش مبارزات جنبش آزادی‌بخش عمان روبرو بود. این جنبش تا اوایل دهه ۵۰ توانسته بود به پیروزی‌هایی دست یابد و مناطقی را در عمان تصرف کند.

 از آنجا که بریتانیا از عمان و خلیج فارس بیرون رفته و جز مستشاران اندکی در آن نمانده بودند، سلطان قابوس از کشورهای عربی درخواست کمک کرد اما از آنجا که جز اردن کشور دیگری دخالت نکرد بنابراین سلطان قابوس از ایران در خواست دخالت نظامی کرد.

حضور نظامی ایران در عمان از سال ۱۳۵۱ و با امضای یک پیمان میان طرفین در تهران آغاز گردید و در آذر ۱۳۵۱ اولین یگان نظامی ایرانی وارد عمان شد. با درخواست سلطان قابوس در ۲۹ آذر ۱۳۵۲ پیاده شدن واحدهای واکنش سریع ارتش شاهنشاهی ایران در صلاله شدت یافت. از تعداد نیروهای اعزامی ارقام موثقی در دست نیست و در گزارش‌های مختلف از ششصد تا چهارهزار نفر برآورد شده‌است. 

این عملیات سه سال طول کشید و آمار کشته شدگان هیچ وقت رسماً اعلام نشد اما برخی منابع ارتش به کشته‌شدن بیش از۷۲۰ نفر از نیروهای ارتش شاهنشاهی و مجروح‌شدن بیش از ۱۴۰۴ نفر اشاره دارند. خبر جنگ ایران با ظفار تا سال ۱۳۵۳ رسماً اعلام نشد. در آن سال حکومت وقت گزارشگرانی را به منطقه فرستاد. سرانجام حکومت پهلوی روز ۲۵ مهر ۱۳۵۴ اعلامیه پایان کار شورشیان را صادر کرد و سلطان قابوس در آذر ۱۳۵۴ به‌ طور رسمی اعلام کرد که جنگ ظفار پایان یافته ‌است. جنبش آزادی ‌بخش عمان در سال ۱۹۸۱ منحل شد. برخی از نیروهای ارتش ایران باقیمانده در عمان با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ به ایران بازگشتند.

کافه مستند در بخش نقد مستند میزبان احسان مشکور کارگردان و محمد فریدونی تهیه کننده این مستند است و گفتگویی پیرامون سوژه بکر این مستند که تولید اول کارگردان این اثر و محصول مدرسه سینمایی سفیر فیلم هست می پردازد.

 در بخش میز مستند به میزبانی مهدی دزفولی مدیربازرگانی بخش هنر و تجربه مرکز گسترش سینمای مستند و پویانمایی خواهد رفت. این گفت‌وگو در محورهای مختلف توضیحاتی درباره میزان تولیدات مستند در مراکز مختلف و نقش جشنواره‌ها در این حوزه و همچنین میزان چرخش این مستندها در سبد خانوار مردم عادی و بررسی اشکالات این حوزه تقدیم نگاه مخاطبان برنامه کافه مستند خواهد شد.

کافه مستند به تهیه کنندگی محمدعلی محمدوست و با اجرای محسن آقایی و منتقد ثابت برنامه مهدی انصاری هر هفته جمعه شب‌ها ساعت ۲۱ از شبکه افق پخش می شود.