سه شرط تداوم خودکفایی گندم

با این حال درسه سال گذشته رشدتولید این محصول راهبردی سبب شد تا کشورسال گذشته بتواند گندم مورد نیاز نان را درداخل تامین کند و امسال علاوه بر تامین گندم نان، گندم صنف و صنعت نیز تامین شده و کشور به خودکفایی کامل رسیده و اما با توجه به میزان تولید و خرید داخلی دیگر کشور نیازی به واردات ندارد.در این‌باره با علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

تولید گندم درکشور طی سه سال گذشته با افزایش مواجه بوده ودراین محصول راهبردی به‌عنوان قوت غالب مردم به خودکفایی رسیدیم؛ این موضوع چگونه رخ داد؟
در حوزه غلات سه یا چهار محصول وجود دارد که در همه کشورها یکی از این محصولات ماده اصلی غذایی آنها محسوب می‌شود؛ کشورهایی مانند ایران، کشورهای حوزه خاورمیانه و اروپایی گندم‌محور هستند، یعنی امنیت غذایی‌شان بر مبنای گندم است. برخی کشورها برنج‌محور هستند، مانند کشورهای جنوب شرق آسیا، هند و برخی هم ذرت‌محور هستند که بیشتر کشورهای آمریکای لاتین هستند، در نتیجه این سه محصول اساسی به‌عنوان غلات شناخته می‌شوند.در ایران گندم، ‌محور اصلی و بعد از آن برنج و سیب‌زمینی در سبد امنیت غذایی قرار دارد؛ بنابراین برای این‌که کشور از یک امنیت غذایی لازم برخوردار باشد و این امنیت افزایش پیدا کند، باید بتوانیم نیاز کشور به گندم را در داخل تامین کنیم.خوشبختانه با بررسی‌هایی که انجام شد، کشور ما، ظرفیت تامین گندم برای همیشه و برای مردمش را دارد، بنابراین نیازمند یکسری اقدام زیربنایی از جمله خرید گندم با قیمت مناسب هستیم تا کشت گندم برای کشاورز صرفه اقتصادی داشته باشد.دوم بحث‌های فنی از جمله تغذیه است که کشاورز باید آنها را رعایت و دولت حمایت کند. مهم‌ترین علتی که باعث شد در سه سال اخیر افزایش روبه‌رشدی در تولید گندم داشته باشیم و به خودکفایی کامل در سال جاری دست یابیم، بحث تقویت تغذیه (کود) بوده است. تغذیه شامل ازت، فسفر و کودهای پتاسه است. اگر ترکیب این سه کود به‌اندازه و با قیمت مناسب در اختیار کشاورزان قرار بگیرد، قطعا میزان عملکرد تولید و کیفیت محصول افزایش پیدا خواهد کرد که با این اقدام در سه سال گذشته هم کیفیت و هم کمیت افزایش داشت و به خودکفایی کامل رسیدیم. یکی دیگر از مواردی که باعث افزایش تولید و عملکرد در برداشت محصول شد، بحث بذر مناسب است؛ زیرا بذر هسته اولیه تولید محصولات کشاورزی است و خوشبختانه بذر مناسب تهیه شد.کشاورزان ما بیشتر خرده‌پا هستندو این درحالی است که بیش از۷۰ درصد اراضی کشاورزی کشور زیر چهار هکتار است؛ این موضوع بهره‌وری در تولید و برداشت را به‌شدت کاهش می‌دهد.کشاورز خرده‌پا توان خرید بذرمناسب و باکیفیت، خرید کود و ترکیب مناسب آن، کاشت و برداشت به‌موقع محصول راندارد و به همین دلیل دولت باید بتواند شرایطی را فراهم کند که کشاورزان کمتر آسیب ببینند؛وقتی این موارد راتقویت کنیم، تولید هم افزایش پیدامی‌کند. علاوه براین موضوع بحث مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز نیز مطرح است که در این سه سال توجه زیادی به آن شد.همه این موارد در حالی بود که لطف الهی شامل حال مردم ما شد و در بهار امسال بارندگی خیلی خوبی داشتیم که دررشد تولید اثرگذار بود. البته تمرکزخود راروی گندم آبی گذاشتیم و آن را از گندم دیم جدا کردیم، چون اعتقادداریم اگربه گندم آبی ازلحاظ تغذیه و کود توجه شود،قطعا نیازی به واردات نخواهیم داشت.اگر خداوند رحمت الهی به ما ارزانی بدارد، میزان عملکردها در تولید گندم افزایش پیدا خواهد کرد و حتی می‌توانیم صادرات هم داشته باشیم.
 
امسال چه میزان گندم خریداری شده و رشد تولید و خرید گندم چگونه است؟
خرید تضمینی گندم درسال زراعی جاری از۱۱.۵میلیون تن گذشته و پیش‌بینی ما این است که احتمالا به مرز۱۲میلیون تن برسد و این بیشترین رکورد خرید گندم درطول تاریخ کشور است.خریدگندم درسال زراعی جاری(مهرماه ۱۴۰۲ تا پایان شهریورماه ۱۴۰۳) نسبت به سال گذشته حدود ۱۶درصد رشد تولید داشته که بیش از یک میلیون و ۶۰۰هزارتن است.
 
منظورتان این است که امسال علاوه بر تامین گندم مورد نیاز نان؛ گندم صنف و صنعت نیز با تولید داخل تامین خواهد شد؟
امسال در بحث گندم به خودکفایی کامل و مطلق رسیدیم و گندم نان و صنعت تامین است و نیازی به واردات نداریم.
 
آیا خودکفایی در تولید گندم تداوم خواهد داشت و چه چالش‌هایی سر راه این موضوع قرار دارد؟
تداوم خودکفایی کشور درمحصول گندم به سه شرط بستگی دارد؛نخست این‌که کود مورد نیاز به‌اندازه و به‌موقع در اختیار کشاورزان قرار گیرد.دوم تعیین قیمت مناسب برای خرید تضمینی گندم ازکشاورزان است تا برایشان صرفه داشته باشد وسوم پرداخت به‌موقع پول گندم‌کاران است.اگرتوانستیم این سه موردراانجام دهیم،خودکفایی تداوم خواهدداشت وباقی مسائل آن فنی ووظیفه ما (وزارت جهاد کشاورزی)وکشاورزان است که قطعا کشاورزان عزیزهمان‌طورکه امسال ودراین سه سال اقدام کردند،این روند را ادامه خواهند داد.
 
چه میزان از مطالبات گندم‌کاران پرداخت شده و چه مبلغی باقی مانده است؟
تابه‌امروز ارزش گندم خریداری‌شده ازکشاورزان بیش از۲۰۳هزارمیلیارد تومان بوده که حدود۹۴.۲هزار میلیارد تومان آن پرداخت شده، یعنی ۴۵ درصد پول گندم‌کاران به حساب آنها واریز شده است.
 
مابقی پول گندم‌کاران چه زمانی پرداخت خواهد شد؟
در حال پرداخت است، البته قولی که رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه (داوود منظور) داده بود، این است که تا پایان شهریورماه امسال همه مطالبات کشاورزان پرداخت خواهد شد.
 
وضعیت کشت دیمزارها با توجه به بارندگی‌های سال جاری چگونه بود؟
امسال وضعیت کشت و تولید گندم در دیمزارها بسیار عالی بود و تقریبا ۶۰ درصد گندم خریداری‌شده، از دیمزارها بوده است.
 
کشور تا چه زمانی و به چه مدت گندم ذخیره دارد؟
برای نیاز کامل کشور تا زمان برداشت در سال آینده، گندم ذخیره داریم و به واردات هم نیازی نیست، البته از سال گذشته اعلام کردیم نیازی به واردات گندم نداریم.
 
در دولت چهاردهم روند حمایت از کشاورزان چگونه باشد، با تغییر دولت ممکن است خودکفایی دچار چالش شود؟
عملکرد تولید نشان داده که فراتر از دولت‌هاست؛ البته باید همه کشور و مسئولان مراقب تولید باشند و اگر کوچک‌ترین غفلتی در تولید رخ دهد، دوباره به گذشته برمی‌گردیم وچند سال زمان خواهد برد تا دوباره به خودکفایی برسیم، به همین دلیل یکی از چالش‌های امروز ما بحث تامین کود است و اگر به‌موقع تامین شود، بحث خودکفایی در گندم در سال‌های آینده نیز تداوم خواهد داشت.

سال آینده صادر کننده‌ایم
علیرضا مهاجر،معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید:چنانچه کودمورد نیاز دراختیار کشاورز قراربگیردو شرایطی که عنوان کردم، محقق شود، می‌توانیم صادرکننده گندم هم باشیم.اکنون میزان کود اوره به اندازه کافی نیست، در حالی که صادرکننده آن هستیم، ولی ذخیره به میزان کافی نداریم.همچنین کود اوره و پتاسه هم به اندازه کافی نداریم که البته باید به اندازه یک سال داشته باشیم. همه ارکان‌ نظام باید کمک کنند تا این کودها تامین شود.افزایش و پایین‌بودن قیمت کود می‌تواند اثرگذار باشد؛ یعنی اگر قیمت پایین باشد، دولت باید یارانه بیشتری بدهد و در این صورت دولت توان تامین یارانه مورد نیاز کود را ندارد. اگر گران باشد زارع نمی‌تواند بخرد، بنابراین قیمت کود باید تعادل داشته باشد و شرایطی رخ دهد که هم دولت و هم زارع بتوانند بخرند.