تکرار آزمون و خطا در دوره متوسطه

یک بار تاثیر نمرات امتحان نهایی می‌شود دغدغه و حالا هم عزم جدی مسئولان در بازطراحی ساختار دوره متوسطه دوم و ادغام رشته‌های تجربی و ریاضی! اگرچه هنوز خبری از قطعی‌شدن ادغام رشته‌ها و اجرای این طرح نیست و اجرای آن اما و اگرهای زیادی دارد اما تلاش مسئولان جهت اجرای آن طی دو سال آینده و تاکید روز گذشته وزیر علوم، حکایت از عزم جدی در به ثمر رساندن این طرح دارد؛ طرحی که سال ۱۳۸۹ نیز مطرح شده بود اما به بایگانی آموزش‌وپرورش رفت و حالا بعد از بیش از یک دهه قرار است دوباره تکرار شود.
   
بازشدن پای وزیر علوم به آموزش‌وپرورش!
هرچند موضوع ادغام رشته‌های تحصیلی به وزارت آموزش‌وپرورش مربوط است اما ظاهرا این موضوع تا حدی اهمیت پیدا کرده که پای وزیر علوم را نیز به این موضوع باز کرده است. روز گذشته محمدعلی زلفی‌گل، وزیر علوم با تاکید بر این‌که ۶۰۰ هزار داوطلب به‌ خاطر ۲۰ هزار رشته، تجربی را انتخاب می‌کنند، گفت:«اگر ما در مدارس خود به جای سه دیپلم یک دیپلم داشته باشیم، بسیاری ازمشکلات رشته‌های علوم پایه حذف می‌شود.»استدلال وزیرعلوم ازطرح این مسأله نیز افزایش بهره‌وری در آموزش‌ وپرورش است.
   
افزایش بهره‌وری یا جبران کمبود معلم؟!
اگرچه مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش یکی از دلایل اجرای این طرح را افزایش بهره‌وری دانش‌آموزان در سایه ارائه دوره‌های مهارت‌افزایی می‌دانند و از این منظر که دانش‌آموزان و آینده آنها مدنظر مسئولان قرار گرفته، قابل ستایش است اما از آنجا که هنوز جزئیات و دلایل کامل این طرح مشخص نیست، یک شائبه در ذهن نقش می‌بندد و آن هم جبران چالش کمبود معلم در پوشش طرح ادغام رشته‌هاست؛ موضوعی که خود مسئولان وزارت آموزش‌و‌پرورش نیز به آن اذعان می‌کنند، به‌طوری که در فروردین‌ماه امسال علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش‌و‌پرورش بزرگ‌ترین چالش این وزارتخانه را در سال ۱۴۰۲ کمبود معلم دانست و گفته بود که ما سال تحصیلی را با کمبود بیش از ۲۰۰ هزار معلم شروع کردیم. حال انتشار این خبر و طرح موضوع ادغام رشته‌ها در همان سالی که آموزش‌وپرورش بابحران معلم دست‌وپنجه نرم می‌کرده،کمی این شائبه راتقویت‌می‌کند.علی بهشتی‌نیا، کارشناس آموزش‌ و‌پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره می‌گوید: متاسفانه در وزارت آموزش‌وپرورش عموما طرح‌ها دارای رویکرد جبران کمبود معلم و فضای آموزشی است. درست که برخی درس‌ها مشترک است اما در گذشته نیز اینچنین بوده است. مثلا در برخی مدارس پایه‌های علوم تجربی و ریاضی در یک مدرسه بوده‌اند اما اکنون برخی مدارس را تفکیک کرده‌اند و برای جبران کمبود معلم قصد ادغام دانش‌آموزان در یک مدرسه را دارند و این‌که درس‌های مشترک که با یکدیگر هم‌پوشانی دارند، توسط یک معلم تدریس شود. وی می‌افزاید: زمانی که مدارس پراکنده بود، نمی‌شد تعداد دانش‌آموزان را تنظیم کرد چراکه اگر ۲۰ دانش‌آموز در کلاس بودند باید یک معلم برای آنها تدریس می‌کرد اما با ادغام دانش‌آموزان، رشته‌های ریاضی و تجربی با هم سر یک کلاس می‌نشینند و برای هر دو گروه یک معلم اختصاص داده می‌شود و اینجا یک معلم صرفه‌جویی می‌شود. 
   
ارائه بسته‌های آموزشی به دانش‌آموزان مسأله کلیدی طرح
بدیهی است که پیش‌شرط اجرای هر طرح،تامین زیرساخت‌ها و امکانات لازم است. رضا نقی‌زاده، مدیر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص اجرای طرح ادغام گروه‌های آموزشی معتقد است مسأله کلیدی در این زمینه کنکور نیست، بلکه نحوه اجرای آن در آموزش‌وپرورش و ارائه بسته‌های آموزشی به دانش‌آموزان است.  وی در خصوص لزوم اجرای این طرح می‌افزاید: با توجه به تراکم در برخی رشته‌های تحصیلی و عدم انتزاع برخی علوم با یکدیگر، به نظر می‌رسد یکی از راهکارها این است که روی سناریوهای قابل اجرایی مثل بحث ادغام گروه‌های آموزشی تمرکز کنیم. اگر این مسأله اتفاق بیفتد سبب تحولی جدی در توزیع دانشجویان بااستعداد در رشته‌ها و کد رشته‌محل‌ها می‌شود. به دنبال انجام این کار می‌توان در خصوص نظام پیوستگی آموزش‌و‌پرورش به دانشگاه و آموزش عالی هم تدابیری بسیار کارآمدتر داشت.

خداحافظی با تخصص 
حسین نصیری، سرپرست گروه آموزش عالی و تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص طرح ادغام رشته‌های تحصیلی می‌گوید: درحال حاضر۶۰درصد داوطلبان کنکورتجربی می‌دهند و به همین دلیل وزرای علوم و آموزش‌وپرورش مسأله ادغام را مطرح می‌کنند؛ چراکه به تصورشان دریافت یک دیپلم مسأله را حل می‌کند و گرایش افراد نسبت به انتخاب رشته از این طریق متفاوت‌تر از قبل می‌شود اما به نظر من هیچ اتفاق خاصی با اجرای این طرح نمی‌افتد؛ چراکه تغییر رنگ صورت‌مسأله چیزی را حل نمی‌کند.  به گفته وی عامل تمایل یک دسته از داوطلبان به یک رشته این نیست که چه نوع دیپلمی دارند، بلکه عواملی مثل درآمد، نظام پرداخت، امید به آینده و علاقه تعیین‌کننده است.وی می‌افزاید: بنابراین اگر می‌خواهیم در این زمینه اتفاق مثبتی بیفتد، باید نظام پرداخت را اصلاح کنیم و فاصله بین رشته‌ها و مشاغل را از بین ببریم؛ چراکه هر انسانی ذاتا به‌دنبال منافع شخصی خود است. این‌که داوطلبان به سمت یک رشته حرکت می‌کنند منطق داردومنطق آن را نیزجامعه تعیین می‌کند. اتفاقا اجرای این طرح تبعات منفی هم دارد. ما باید به سمتی حرکت کنیم که افراد لزوما با دانشگاه متخصص نشوند، بلکه پیش از آن نیز بتوانند وارد بازار کار شوند اما با اجرای این طرح عملا فرد با یک دیپلم عمومی  تا دانشگاه نرود، هیچ تخصصی ندارد.