ناگفته‌های چشم و چراغ ملت

 روایت داستان انسان‌های پاکی است که با خدای خود عهد بسته‌اند و هرگز این پیمان الهی را با مسائل مادی و مالی عوض نمی‌کنند. آری چشم‌وچراغ به‌دنبال نشان‌دادن اعتقاد و ایمان واقعی آدم‌هایی است که با عشق به اباعبدا... الحسین (ع) فرزندشان را راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل کردند و امروز نزد پروردگار خویش سربلندند. این برنامه در واقع به‌دنبال ناگفته‌هایی از دوران دفاع‌مقدس و روایت شهدایی است که تاکنون در موردشان حرفی به میان نیامده و در حقیقت به‌دنبال چهره‌هایی است که نورانی شدند و نزد خدای خود روزی می‌خورند. شهدایی که رفتند تا ما امروز آرامش، آسایش و امنیت داشته باشیم و در واقع جمهوری اسلامی ایران را بیمه کردند و شهادت آن‌ها امروز موجب سرافرازی نظام در دنیا شده است. درباره برنامه چشم و با قربانعلی طاهر یکی از تهیه‌کنندگان آن گفتگو کردیم. 

صاحب اصلی چشم‌وچراغ
قربانعلی طاهرفر، تهیه‌کننده برنامه چشم‌وچراغ در رابطه با انگیزه و هدف از تولید این برنامه با تاکید بر این‌که صاحب اصلی این برنامه و فراتر از تهیه‌کننده، اندیشه اصلی شکل‌گیری چشم‌وچراغ در ذهن متعالی سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی بوده است، گفت: نزدیک به دو دهه پیش سردار حاج قاسم سلیمانی به همراه هم‌رزمان و هم‌سنگر‌های خود، موسسه‌ای به نام موسسه حماسه ثارا... کرمان را تاسیس می‌کند و از همان سال‌ها حاج قاسم احساس می‌کند که باید به پدران و مادران شهدا که به‌عنوان یک سرمایه عظیم انسانی، فکری و اعتقادی در طول هشت سال دفاع‌مقدس توانسته بودند نسل بزرگی از جوانان این مرزوبوم را تربیت کنند و بزرگ‌ترین حماسه قرن را آفریدند، پرداخته شود؛ بنابراین سردار سلیمانی با توجه به اهمیت این سرمایه عظیم اعتقادی و فکری در اندیشه، بانی جمع‌آوری خاطرات، اندیشه‌ها و سبک زندگی این شهدای بزرگوار در موسسه حماسه ثارا... کرمان می‌شود و در واقع نهضت بزرگی را در سراسر کشور شکل می‌دهد. بدین ترتیب موسسه حماسه ثارا... کرمان گروه‌های جهادی را در سراسر کشور ایجاد می‌کند و این گروه‌های جهادی نزدیک به ۲۰ هزار خانواده شهید را برای مصاحبه و روایت خاطرات خانواده‌های شهدا پوشش می‌دهد.

وی افزود: ما وامدار اندیشه بزرگ سردار سلیمانی هستیم و در واقع این آرشیو بزرگ تاکنون از نظر ساختار، پژوهش و محتوا مورد استفاده رسانه‌ای قرار گرفته و می‌گیرد که ما یکی از این ساختار‌ها را در مستند‌های کوتاه مجموعه «چشم و چراغ» از این منابع آرشیوی غنی به‌کار بردیم. باید اذعان کنم همان‌طوری که شهید سلیمانی در عرصه‌های مختلف حماسه‌آفرینی، نامشان را جاودانه و ماندگار کردند در حوزه فرهنگی هم گام‌های بسیار بزرگی برداشتند؛ از پارک موزه کرمان گرفته تا همین نهضت جمع‌آوری خاطرات پدران و مادران شهدا که یک برگ زرین دیگری در صفحه تاریخی شهید سلیمانی به‌حساب می‌آید.

خانواده شهدا چشم و چراغ ملت‌اند
تهیه‌کننده «چشم و چراغ» همچنین با اشاره به یکی از فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) که فرمودند «شما خانواده شهدا، چشم و چراغ این ملتید» خاطر نشان کرد: این چشم و چراغ بودن خانواده‌های شهدا شاید از منظر عاطفی و کرامت خانواده‌های شهداست، ولی از منظر دیگر شاید چشم بینا و چراغ راهنمای این امت محسوب می‌شوند، زیرا خانواده‌های شهدا، نسلی بودند که توانستند جوان‌هایی را تربیت کنند که انقلاب اسلامی را در سال ۵۷ رقم زدند و بزرگ‌ترین اتفاق قرن را آفریدند و همین جوان‌ها در دوران دفاع‌مقدس با اعتقاد راسخ و ایمان قلبی در جبهه‌ها حضور پیدا کردند و به دفاع از سرزمین پرداختند، بنابراین این نسل از خانواده‌ها، صاحب نگرش و صاحب سبک زندگی منحصر به‌فردی هستند که می‌بایست در ساختار‌های محتوایی و رسانه‌ای به آن‌ها پرداخته می‌شد و ما با حضور موسسه حماسه ثارا... کرمان در شبکه دو سیما نزدیک به دو سال پیش در اولین جلسه به این نتیجه رسیدیم مجموعه‌ای شکل پیدا کند که بتواند مستند‌های کوتاهی را در قالب سبک زندگی والدین شهدا به نمایش بگذارد. هدف اصلی این مجموعه، انعکاس و بازنمایی سبک زندگی والدین شهدا، اندیشه و آرا و افکار این بزرگواران در طول تاریخ انقلاب اسلامی است که تلاش شده به‌صورت فشرده، عصاره‌ای از این دیدگاه‌ها در بازه زمانی کوتاه ارائه شود که به‌نظرم با اقبال مخاطبان بیشتری هم مواجه می‌شود. 

سبک و سیاق تربیتی خانواده‌های شهدا 
به گفته طاهرفر، خانواده‌های شهدا، پدران و مادران عزیز شهدا در طول زندگی، مسیری را طی کرده‌اند که آن‌ها را به این تعالی رسانده، از این رو سعی شده مصاحبه‌هایی با خانواده شهدا ترتیب داده شود و پیرامون موضوعاتی از جمله دوران کودکی و تولد پدران و مادران شهدا، خانواده‌هایشان و رویداد‌های تاریخی که با آن مواجه بودند و نیز سبک و سیاق تربیتی و اخلاقی که در میان خانواده حاکم بوده تا ازدواج و ادامه زندگی والدین شهدا و تولد فرزندان‌شان صحبت شود.

این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: در بخش مهم گفتگو می‌رسیم به فرزندی که به شهادت رسیده و پیرامون شیوه رفتار‌های تربیتی والدین نسبت به آن فرزند شهید و تلاش کردیم راوی زندگی آن فرزند شهید در مسیر پیروزی انقلاب و دفاع‌مقدس در مجموعه چشم و چراغ باشیم و سعی شده به‌طور ویژه به بعضی از مکارم اخلاقی، خاطرات شهید و رخداد‌های حضورش در جبهه تا شهادت پرداخته شود. همین برنامه ۴ تا ۵ دقیقه‌ای که بیننده‌های شبکه دو سیما، شاهد هستند چکیده‌ای از ۱۰۰ دقیقه مصاحبه با خانواده‌های شهدا و درواقع عصاره‌ای از مصاحبه‌هاست.

شهدا یاریگر برنامه هستند 
آنچنان که طاهرفر بیان می‌کند از این برنامه بازخورد‌های خوبی دریافت کردند. او می‌گوید: صاحب اصلی این برنامه خود شهدا هستند. در تولید برنامه ما به عینه این موضوع را حس کردیم که لطف شهدا و نفس‌های پاک‌شان یک قداست خاصی به این برنامه داده است. همان‌طور که بیننده‌ها و مخاطبان شاهد هستند ما در این برنامه از فناوری‌های گرافیکی، نوری و دکور‌های خاص استفاده نکردیم و مشهود هم نیست. سعی کردیم آن فضای صمیمی و ساده حاکم باشد و بیشتر به موارد معنوی برنامه که همان فکر، ایده و اعتقادات خانواده‌های شهدا هست، پرداختیم و برهمین اساس و با توجه به بازه زمانی کوتاه، شاهد بازخورد‌های بسیار خوبی از سوی مردم بودیم که این بازخورد‌ها نتیجه انفاس مقدس شهدا و کرامت نفس والدین شهداست. خوشبختانه بازخورد‌های بسیار خوبی هم از سوی خانواده‌های شهدا و نهاد‌های مختلف داشتیم و همه مخاطبانی که موفق به تماشای این برنامه شدند بسیار راضی بودند و این بازخورد‌های خوب نقطه قوت‌قلب برای سازندگان اثر بوده و هم نیز پشتیبان عظیم فکری و معنوی برای همه عوامل سازنده در موسسه حماسه ثارا...، گروه‌های جهادی، فیلمبرداری و عوامل فنی که با عشق و اشتیاق کار می‌کنند.

وی می‌افزاید: برنامه چشم و چراغ در واقع یک برنامه تک آیتمی از لحظه حضور در خانواده شهدا تا اتمام مصاحبه‌ها را شامل می‌شود با بهره‌گیری از دست‌نوشته‌ها، تصاویر و اسناد به‌جای مانده از شهید در واقع یک مستند کوتاه پنج دقیق‌های ارائه می‌شود.

بزرگ‌ترین میراث معنوی انقلاب 
در میانه گفتگو با تهیه‌کننده برنامه، او به تعبیر جالبی از میان سخنان رهبری اشاره می‌کند و می‌گوید: مقام معظم رهبری یک تعبیری نسبت به شهدا دارند که شهدا را مثل ستاره‌ها می‌دانند و تاکید می‌کنند که راه را می‌شود با این ستاره‌ها پیدا کرد و من تهیه‌کننده این برنامه مطمئنم که هیچ اغراقی در فرمایشات مقام معظم رهبری در‌خصوص شهدا نیست. برهمین اساس هم خانواده شهدا به‌عنوان بزرگ‌ترین میراث فرهنگی و معنوی انقلاب و دفاع‌مقدس و گنجینه عظیمی از مولفه‌های سبک زندگی ایرانی ــ اسلامی می‌توانند سند راهبردی برای ساختار آموزشی و تربیتی خانواده‌های ایرانی قرار بگیرند. شاید در مقاطعی ما دچار فراموشی تاریخی یا سستی در اندیشه‌های تاریخی می‌شویم و خانواده‌ها را فراموش می‌کنیم که نه مجاز هستیم و نه نگرش دینی، اعتقادی و ملی مکتب انقلاب اسلامی این اجازه را به ما می‌دهد که این بزرگواران مورد فراموش قرار بگیرند؛ بر همین اساس اگر ما به‌دنبال قهرمانان اسطوره‌ای برای معرفی به نسل جوان جامعه هستیم، به‌قدری تاریخ ما لبریز از قهرمانان بزرگ است که نیازی نیست به پروژه قهرمان‌سازی برسیم، هرکدام از شهدای دفاع‌مقدس اگر در مسیر زندگی‌اش قرار بگیریم، هرکدام دارای یک ویژگی‌های خاصی هستند که قطعا می‌توانند پتانسیل یک الگوی رفتاری برای جوانان امروز باشند. این‌که چگونه به دنبال این الگوی رفتاری برویم و چگونه بتوانیم این الگو را در قاب هنری بگنجانیم و به مخاطب ارائه دهیم تا تحت تاثیر قرار بگیرد بسیار حائز اهمیت است، این برنامه‌ها چه خودآگاه و چه ناخودآگاه، چه به‌صورت لحظه‌ای و چه به‌صورت ممتد می‌تواند جوانان این مرز و بوم را با توجه به پیشینه درخشان در حوزه ایثار، غیرت و میهن‌پرستی که آمیخته با مبانی اعتقادی و ایمانی‌شان است تحت تاثیر قرار دهد و امروز می‌توانند با نگاه به این برنامه‌ها مسیر واقعی حیات طیبه را بشناسند و در آن مسیر گام بردارند.

واقعیت‌های زندگی خانواده‌های شهدا 
طاهرفر توضیح می‌دهد: با پخش مجموعه چشم‌وچراغ یک علقه و محبت خاصی از سوی مخاطبان با خانواده‌های شهدا شکل گرفته است. شاید نگاه مخاطبان در سال‌های قبل بیشتر به مسائل مادی و خدای‌ناکرده بهره‌گیری خانواده‌های شهدا از سهمیه‌های اجتماعی بود که با تولید و پخش این مجموعه به این نتیجه رسیده‌اند این مواردی که در خصوص خانواده‌های معزز شهدا گفته شده ساخته ذهن ناصواب عده‌ای بوده و گاهی پرداخت‌های ناشیانه که به دروغ اتفاق افتاده. پخش مجموعه چشم‌وچراغ درواقع واقعیت‌های زندگی خانواده‌های شهدا را ترسیم کرد.

وی در پایان با عنوان این مطلب که چشم‌وچراغ ازجمله اولین برنامه‌های دوره جدید مدیریت در شبکه دوی سیما بود می‎افزاید: شروع مدیریت جدید در شبکه دوی سیما با تولید و پخش برنامه‌های مرتبط با شهدا بوده و همین امر باعث شد که شاهد عنایت‌های ویژه در این شبکه باشیم و همه بچه‌های شبکه با خلوص‌نیت پای کار آمدند، ازجمله گروه معارف‌اسلامی شبکه دو، گروه مدیریت شبکه، مدیران پخش و حتی مدیران سایر بخش‌ها، همه عوامل کمک کردند.

تهیه‌کننده مجموعه چشم‌وچراغ همچنین با تاکید بر این‌که در مسیر تولید این برنامه شاهد عنایت خاص شهدا به این برنامه بودیم و با تمام وجودمان آن را احساس کردیم گفت: ما در سالگرد شهادت سردار سلیمانی می‌خواستیم یک تیزر کار کنیم که اشاره‌ای داشته باشیم صاحب اصلی برنامه شهید حاج‌قاسم است. بعد از نزدیک به پنج ماهی که از پخش برنامه گذشت می‌خواستیم تیزر برنامه را پخش کنیم. چند مصاحبه را از موسسه حماسه ثارا... کرمان از لحظاتی که خود حاج‌قاسم این برنامه را نگاه می‌کرد گرفتیم. در کمال حیرت دیدم خود شهید حاج‌قاسم عنوان می‌کند این برنامه خیلی مناسب است. این برنامه در بهترین زمان پخش از شبکه دو قرار دارد و چنین چیز‌هایی اتفاقی نیست و انفاس قدسی شهدا در هر جایی که کوچک‌ترین قدمی برای آن‌ها برداشته شود آنجا حاضر است و این برنامه هم کمک کرده ما به ایمان قلبی و به این باور برسیم که شهدا در کنار ما هستند. نکته پایانی من در رابطه با بچه‌های گمنام موسسه حماسه ثارا... کرمان است که در عین گمنامی با خلوص‌نیت کار‌های مهمی را انجام دادند که جای تقدیر و تشکر دارد. از تلاش‌های جهادگونه سردار ابوالحسنی و بچه‌های موسسه حماسه ثارا... کرمان که در نهضت جمع‌آوری خاطرات والدین شهدا زحمت می‌کشند تشکر می‌کنم. به‌عنوان تهیه‌کننده تلویزیونی افتخار می‌کنم که از اعضای بسیار کوچک موسسه حماسه ثارا... کرمان هستم و از تمامی برادران مجموعه و سردار ابوالحسنی که جزو سرمایه‌های ماندگار حوزه فرهنگی جبهه انقلاب اسلامی است قدردانی می‌کنم.

نوید فصل جدید

طاهرفر، یکی از تهیه‌کنندگان برنامه عنوان می‌کند: ما در تلاش هستیم که برای فصل جدید برنامه چشم و چراغ تغییراتی را انجام بدهیم؛ البته براساس بازخورد‌هایی که از مخاطبان برنامه گرفتیم و نظرسنجی‌هایی که انجام خواهیم داد با تکیه بر نظر‌های تخصصی دوستانمان در گروه معارف اسلامی شبکه دو سیما که انصافا هم از نظر محتوایی و هم از نظر فنی، همدلی و همراهی بسیار خوبی با تولید این مجموعه داشتند و نیز همکاری بسیار خوب شخص مدیر شبکه دو سیما که علاقه و عشق فراوانی به دفاع مقدس، شهدا و خانواده شهدا دارد یک انرژی مضاعفی به ما داده است که ان‌شاءا... برای ادامه مسیر تولید این برنامه که با پشتوانه این همراهی و همدلی است و موجب همفکری و هم‌افزایی بیشتر می‌شود ما در فصل جدید برنامه «چشم و چراغ» شاهد یک تغییرات بر مبنای سلیقه مخاطبان‌مان باشیم.

نفس شهدا همراه ماست

به‌عنوان تهیه‌کننده آثار زیادی را ساخته‌ام و با توجه به تولید برنامه «چشم و چراغ» تنها به آثاری که درخصوص شهید و شهادت انجام دادم، می‌پردازم و افتخار می‌کنم که نفس شهدا همیشه همراه ما بوده و اگر توفیق و موفقیتی در این مسیر بوده است من شک ندارم و با افتخار می‌گویم که خود انفاس شهدا باعث و بانی آن و مؤثر بودند و امیدوارم که ما بتوانیم این قدم‌هایی که داریم، برمی‌داریم. ان‌شاء‌ا... مورد رضایت شهدا قرار بگیرد و آخرین کاری که انجام دادم، فیلم سینمایی آپاراتچی، با موضوع شهید محمد‌حسن نوری بوده از شهدای قوه قضاییه یک دوره معاون دادستان شهر تبریز بود که در دهه ۶۰ ترور می‌شود. در واقع این فیلم سینمایی روایت زندگی شهید محمد‌حسن نوری است. از دیگر آثار من، فیلم بلند داستانی «ترمینال غرب» با موضوع شهدای ترور و شهدای هسته‌ای‌مان به تهیه‌کنندگی مدیر شبکه دو سیما، آقای حامد بامروت که به‌نظرم از کار‌های بسیار درخشان است و همه ما لذت بردیم. از دیگر کار‌هایی که انجام دادم مجموعه مستند «لشکر خوبان» با موضوع تاریخ لشکر عاشورا ساختم و مجموعه «عاشوراییان» با موضوع فرماندهان شهید آذربایجان و در آستانه ماه محرم. یک کاری هم دارم به‌نام «ستاره سحری» که با موضوع تاریخ مرثیه‌سرایی در آذربایجان است و باید بگویم هر قدمی برداشته شده است توفیق خداوند بوده و به من اعطا شده است که در این مسیر گام بردارم و ان‌شاءا... خدا کمک کند که در این مسیر هم موفق باشم.